Το άλμα της Λευκάδος

Ο Θεόδωρος Ν. Φλογαΐτης ήταν λόγιος και δικαστικός. Έχει δημοσιεύσει διάφορα άρθρα ποικίλης ύλης σε περιοδικά της εποχής του. Έχει συγγράψει επίσης σημαντικά νομικά έργα, μεταξύ άλλων τους «Δικαστικούς Νόμους της Ελλάδος μετά της σχετικής νομολογίας του Αρείου Πάγου». Αναδημοσιεύουμε «Το άλμα της Λευκάδος» -χωρίς να το συνιστούμε βέβαια στους ερωτικά απογοητευμένους- από το «Ημερολόγιο Σκόκου» (1898):

(Σημ.: Το φυτό ελλέβορον είναι η κοινώς ονομαζόμενη σκάρφη. Ο Γαληνός (129 – 199 μ.Χ.), ο μεγάλος αυτός γιατρός της αρχαιότητας, εθεράπευε τις ψυχικές παθήσεις και τις ψυχοπαθολογικές καταστάσεις με τη χορήγηση ηρεμιστικών φαρμάκων όπως ήταν ο ελλέβορος και ο μανδραγόρας, ο υισκίαμος και το όπιον, φαρμακευτικά φυτά και φάρμακα τα οποία γνωρίζομε από το έργο του Διοσκουρίδου «Περί ύλης ιατρικής» – Πηγή: Σταύρος Ι. Μπαλογιάννης, Αριστοτέλειον Πανεπιστήμιον Θεσσαλονίκης).

«Η Θεραπευτική του Τρουσσώ και η Φαρμακολογία του Bouchardat δεν περιλαμβάνουσιν εν τω καταλόγω των κατά της παραφροσύνης ή της μανίας φαρμάκων τον ελλέβορον, διότι ούτος νυν θεωρείται μεν έτι ως βότανον καθαρτικόν και ανθελμιντικόν, αλλά παντελώς ανεπιτήδειον εις την θεραπείαν των παραφρονούντων, ενώ το πάλαι ην τοσούτον γενικώς ανεγνωρισμένη η κατά τούτο ιαματική αυτού δύναμις, ώστε και εκαλείτο ελλεβοριών (έχων ανάγκη δηλ. ελλεβόρου προς θεραπείαν) ο παράφρων, κατά εκατοντάδας δε μετέβαινον παραπεμπόμενοι υπό των τότε ιατρών οι τας φρένας πάσχοντες εις Αντίκυραν ή Αντίκιρραν της Θεσσαλίας, περίφημον δια τον εν αυτή φυόμενον τότε άφθονον ελλέβορον. Επίσης από ικανού χρόνου εξηλείφθησαν εκ του καταλόγου των ιαματικών υδάτων τα άλλοτε περιώνυμα επί τη ιαματική αυτών δυνάμει ύδατα της Βάδης και των Πυρηναίων, θεωρούμενα τανύν χρήσιμα εις μόνους τους υγιαίνοντας.

Αλλ΄ ουδένα δύναται τούτο να ξενίση. Τοιαύτη είναι δυστυχώς της επιστήμης του Ασκληπιού η φύσις. Εκείνο το ύδωρ ή το βότανον, όπερ επί έτη ή επί αιώνας γενικώς υπολαμβάνεται ως ιαματικόν, ενίοτε μάλιστα ως εξαισίως νοσοφθόρον, αφορίζεται έπειτα υπό της επιστήμης ως παντάπασιν ανωφελές ή μόλις ωφέλιμον. Ουδέν δε παράδοξον αν μετά μίαν εισκοσιπενταετηρίδα ή πεντηκονταετηρίδα καταδικασθώσιν εις αχρηστίαν υπό των τότε Ασκληπιαδών ως ήκιστα θεραπευτικά ή ως μόλις ακεσώδινα η άτροπις, η μήκων και ο υοσκύαμος, τα μόνα νυν κατά των νευρικών νόσων ισχυρότατα αντίδοτα. Αι βοτανικαί και μεταλλικαί ουσίαι είναι αναγκαίως αι μόναι ουσίαι, εν αις δυνατόν να κατοική δύναμις ιαματική, μόνος δ΄ ο χρόνος δι΄ αδιαλείπτου επί πολύ δοκιμής και χρήσεως αυτών δύναται να εξακριβώση το αληθές μέτρον της δυνάμεως ταύτης. Εκ τούτου ουδένα εκπλήττουσιν, ουδέ παράδοξοι ποσώς φαίνονται, αι ακατάπαυστοι μεταβολαί εν τω συνταγολογίω των ιατρών.

Εξεγείρει όμως εικότως την περιέργειαν των μελετητών της ελληνικής αρχαιότητος δια το εξαιρετικόν όλως του πράγματος η κοινώς επικρατήσασα το πάλαι πεποίθησις περί της θριαμβευτικής εις θεραπείαν των υπό ερωτικής νόσου διαβιβρωσκομένων δυνάμεως του άλματος της Λευκάδος, ήτοι του πηδήματος από του ακρωτηρίου Λευκάτα της νήσου Λευκάδος εις την θάλασσαν, όπερ ην άλλως δια το ύψος του ακρωτηρίου τοσούτο επικίνδυνον, ώστε πλείστοι όσοι μεθ΄ όλας τας λαμβανομένας προφυλάξεις απηλλάσοντο μεν του οχληροτάτου φόρτου των ερωτικών αδημονιών, αλλά συναπηλλάσσοντο εν ταυτώ και της προφιλεστάτης αυτοίς άλλως ζωής. Τις αγνοεί ότι εκεί εθανατώθη μεταξύ πολλών άλλων και Σαπφώ η αοίδιμος, Μούσα η δεκάτη, η κατ΄ εξοχήν του έρωτος ποιήτρια, θέλουσα να ιαθή από της καταλαβούσης αυτήν εκ του προς τον περικαλλή Φάωνα ατυχούς έρωτος ψυχοβόρου νόσου; Δύο μόνον ωδαί αυτής μικραί περιεσώθησαν άχρις ημών· αλλ΄ εν αυτοίς καταφαίνεται διαυγώς η τρυφερά και ευαίσθητος αυτής καρδία, η ανεξάντλητος φαντασία, το αιδήμον των ερώτων αυτής πυρ, το λείον και γλαφυρόν και αρμονικώτατον μέτρον, εφ΄ ω εθαύμασαν αυτήν και ο Διονύσιος και ο Λογγίνος. Και όμως επέπρωτο να συνθραυσθώσιν εκεί της καλλιφθόγγου αυτής λύρας αι χορδαί μετ΄ αυτής της εξόχου λυριστρίας, ζητούσης την ίασιν αυτής υπό του κυριεύσαντος αυτήν καρδιοβόρου πάθους.

Αλλ΄ ουδέ η πεποίθησις αύτη πρέπει κατ΄ εμέ να εκπλήξη. Είναι, φρονώ, και αύτη απόρροια τυχαίου γεγονότος, αλλ΄ απόρροια ελλογωτάτη και φυσικωτάτη. Ό,τι έδωκεν αφορμήν εις την μόρφωσιν της περί της ιαματικής δυνάμεως του άλματος της Λευκάδος πεποιθήσεως είναι βεβαίως το τύχαιον γεγονός της από των δεινών του έρωτος σωτηρίας τινός απηλπισμένου, όστις επιζητήσας τον ίδιον θάνατον εν τω άλματι τούτω, διέσωσεν όμως τυχαίως την εαυτού ζωήν, ενώ συγχρόνως απηλλάγη του έρωτος. Και το γεγονός τούτο ου μόνον δεν είναι παράδοξον· αλλά τουναντίον φυσικώτατον. Η πείρα απέδειξεν, ως βεβαιούσιν οι ιατρών παίδες, ότι τα ισχυρά νευρικά νοσήματα, τα μεγάλα ψυχικά πάθη, μόνον δια μιας γενικής του σώματος κλονήσεως, δι΄ εκτάκτων ανατιναγμών, δι΄ αιφνιδίων συνταράξεων του ανθρωπίνου οργανισμού, δύνανται να θεραπευθώσιν. Αλλά το τύχαιον τούτο γεγονός δεν συνεδυάσθη προς την αληθή του πράγματος αιτίαν, δεν κατενοήθη δηλαδή ότι η της ψυχής και του σώματος συντάραξις εν τη αποφάσει της από τοιούτου ύψους εις την θάλασσαν καταρρίψεως και εν τη εκτελέσει αυτής υπήρξεν η μοναδική αιτία της θεραπείας· αλλ΄ απεδόθη εις εξαιρετικήν τινα του βράχου της Λευκάδος φυσικήν ή μάλλον υπερφυσικήν δύναμιν, δι΄ ης δήθεν απηλαύνοντο τα ερωτικά παθήματα. Εντεύθεν δε η σχηματισθείσα βαθμηδόν παρά τω Λευκαδίω λαώ πεποίθησις περί της δυνάμεως ταύτης, μεταδοθείσα και εις την λοιπήν Ελλάδα, ης εμφορηθείσα και η εύλαλος ερωτική Σειρήν της Λέσβου ήλθεν εκεί να απαλλαγή της ψυχικής εαυτής οδύνης.»

ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ν. ΦΛΟΓΑΪΤΗΣ

Πηγή: Δημοσιεύτηκε στο “Ημερολόγιον Σκόκου», Τομ. 13,  (1898)