Η πτώχευση της Ελλάδος του 1893 (Μέρος 1ον)

Η ανακοίνωση της πτώχευσης του 1893 στο Ελληνικό Κοινοβούλιο

Του Θεόδωρου Αραβανή

Η υπέρμετρη ανάπτυξη του κρατικού τομέα το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στην τότε Ελλάδα, με το κράτος να παρεμβαίνει όλο και περισσότερο στην οικονομία, μια και το ιδιωτικό κεφάλαιο ως κερδοσκοπικό (σαράφικο το λέγανε τότε) παραχωρεί χώρο στον δημόσιο τομέα και ταυτόχρονα στηρίζεται σε αυτόν απομυζώντας τον, είναι το κύριο χαρακτηριστικό των δομικών αδυναμιών που συγκροτούν και δομούν την τότε Ελληνική οικονομία.

Η ίδια η εισαγωγή της αναγκαστικής νομισματικής κυκλοφορίας δεν «εισάγεται» αυθαίρετα (από το 1877 και μετά) στην Ελλάδα, όσο και αν μερικοί υποστηρίζουν ότι η αναγκαστική κυκλοφορία συνδέεται με τις διογκωμένες κρατικές δαπάνες και την υπερτίμηση έτσι του ξένου συναλλάγματος που σειρά του οδηγεί στην διόγκωση του Δημόσιου χρέους. Η εισαγωγή της αναγκαστικής κυκλοφορίας από το 1877 και μετά, εξυπακούει και αντιστοιχεί στην αδυναμία της Ελληνικής οικονομίας να μην επιτρέπει εύκολα την εισαγωγή του χρυσού κανόνα στην Ελληνική οικονομία, αλλά και από μόνη της αυτή η αναγκαστικότητα δεν μπορεί να εξηγήσει -από μόνη της- τον εξευτελισμό της εξωτερικής αξίας του νομίσματος (δραχμής) που σημειώθηκε την δεκαετία του 1880.

Η ραγδαία υπερτίμηση του συναλλάγματος από το 1891 και μετά δεν εξηγείται απλώς και μόνο από το βάρος του δανεισμού τού κράτους (από το τραπεζικό τότε σύστημα), και σχετικά (αυτός ο δανεισμός) πάνω στο συνολικό ποσό κυκλοφορίας των τότε τραπεζογραμματίων. (Εδώ θα πρέπει να γίνεται διακριτή ακόμα και σήμερα η διαφορά των τραπεζογραμματίων από τα χαρτονομίσματα). Ούτω η θετική συσχέτιση της αναγκαστικής κυκλοφορίας με το εξωτερικό συνάλλαγμα για κάποιο ορισμένο οικονομικό κύκλο, δεν μπορεί να επιβεβαιώσει την συμβολή της αναγκαστικής κυκλοφορίας στην επέκταση του δημοσίου χρέους.

Οι τότε στρατιωτικές δαπάνες, (τα άρματα ονομάζονταν οι ένοπλες τότε δυνάμεις της χώρας), οι δαπάνες οδοποιίας, σιδηροδρομικής υποδομής και επέκτασης, τα ξένα δάνεια και η κακή χρήση αυτών (εσωτερικού και εξωτερικού δανεισμού), η απληστία των ξένων δανειστών, τα λάθη των οικονομικών υπουργών, οι κρατικές σπατάλες, η υποστήριξη του νέου πολιτειακού θεσμού του της δεδηλωμένης για το κοινοβουλίου (μετά το 1875), έχουν υποστηριχθεί κατά καιρούς ως βασικές αιτίες για την πτώχευση του 1893 και την διελκυστίνδα αυτής χρονικά, χρεωκοπία. Άλλες νεώτερες θεωρήσεις επιχειρούν ως ερμηνεία εκείνη των εγγενών αδυναμιών της Ελληνικής οικονομίας, παραπέμποντας σε μια αναπτυξιακή δήθεν (το δήθεν δικό μου) πρόταση η οποία μαζί με την «δημοσιονομική εξυγίανση» ( όρος sic στις μέρες μας) βλέπει λύση ….. στην κατεύθυνση η οποία είναι υπεύθυνη για την πτώχευση και την χρεωκοπία.

(Συνεχίζεται)

Στοιχεία ελήφθησαν από:
-Ανδρεάδης Ανδρέας: Μελέται.
-Βαλαωρίτης Αρ. Ιωάννης.: Η Ιστορία της ΕΤΕ.
-Τάσος Βουρνάς: Η Ελληνική ιστορία.
-Δερτιλής: Ιστορία του Ελληνικού κράτους.
-Θανάσης Καλαφάτης: Διάφορα μελετήματα και άρθρα για την πτώχευση του 1893.
-Ευάγγελος Χεκίμογλου.: Διάφορα κείμενα του για πτώχευση του 1893.
-Διάφορα συγγράμματα και άρθρα από περιοδικά και εφημερίδες της εποχής.