Παλιά εργαλεία του τόπου μας: Χαρακοψάλιδα για το χαράκωμα του κορμού στα κλήματα της σταφίδας (αναν.)

Χαζεύαμε πρόσφατα διάφορα παλιά εργαλεία και χρηστικά αντικείμενα που είχε κρεμάσει ο ιδιοκτήτης σε έναν τοίχο του μαγαζιού του. Μας πλησίασε κάποιος και μας λέει: «Αυτά είναι παλιά. Ξέρεις τι είναι;».

Όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις προσπαθήσαμε να ανασύρουμε από τα συρτάρια της μνήμης καταχωνιασμένες από τα παιδικά μας χρόνια φωτογραφίες για να τις αντιστοιχήσουμε με τα αντικείμενα που βλέπαμε. Εις μάτην όμως, δεν μας θύμιζαν τίποτα. Μια θολή μόνο εικόνα, μήπως είχαν να κάνουν με το πετάλωμα των ζώων παλιότερα -μας μπέρδεψαν δυο τρία πέταλα που ήταν κρεμασμένα παραδίπλα-, αλλά και πάλι γρήγορα το απορρίψαμε. Πρώτη φορά τα βλέπαμε…

Μας εξήγησε που χρησίμευαν και ότι τα είχε από τον Άγιο Πέτρο. Πρώτη φορά το ακούγαμε. Έναν απόδημο Αηπετρίτη που ρωτήσαμε χθες μας είπε κι αυτός για τη χρήση τους και ότι τα έλεγαν ψαλίδες. Πρόκειται για την ακρίβεια για χαρακοψάλιδα που χρησίμευαν για το χαράκωμα του κορμού στα κλήματα της σταφίδας, ώστε να σταματούν προσωρινά οι χυμοί και να μεγαλώνουν κατόπιν γρήγορα οι ρώγες της σταφίδας.

Συγκομιδή σταφίδας στον Άγιο Πέτρο

Γράφει ο Στάθης Γ. Μαργέλης (Άνθια Αηπετρίτικα): «Ο κάμπος μας, που τώρα έχει πάρει το σκούρο σταχτοπράσινο χρώμα της ελιάς, παλιότερα είχε ένα ανοιχτό πρασινωπό χρώμα, γιατί από την Άμμο μέχρι τη Μαυρή ήταν φυτεμένος σταφιδάμπελα. Υπήρχε μεγάλη παραγωγή σε σταφίδα και σταφύλια.

Συγκομιδή σταφίδας στον Άγιο Πέτρο

Η σταφίδα που καλλιεργούνταν ήταν ψιλή και μαύρη (μαυρομάτα) και μικρή ποσότητά της χρησιμοποιούνταν για φάγωμα, σαν ένα θρεπτικό και θερμαντικό φαγητό για το χειμώνα πλούσιο σε βιταμίνες και θερμίδες, και έμπαινε, επίσης, στη μπομπότα, στα σπερνά και στα κόλλυβα. Οι μεγάλες ποσότητες, που πουλιόνταν στον έμπορα, προορίζονταν για παραγωγή οινοπνεύματος.

Η σταφίδα ευδοκιμούσε σε πιο ελαφριά εδάφη γι΄ αυτό καλλιεργούνταν από τα μέσα του κάμπου και πάνω προς τον Ρουπακιά, ενώ τα αμπέλια που άντεχαν σε πιο βαριά (βαρκά) εδάφη, κάτω προς τη θάλασσα…

Λιάσιμο σταφίδας στον Άγιο Πέτρο

…Τα ραντίσματα συνεχίζονταν ενώ παράλληλα αναπτύσσονταν οι βλαστοί, σχημάτιζαν τα τσαμπιά και μεγάλωναν οι ρώγες. Ειδικά η σταφίδα τότε χρειάζονταν χαράκωμα δηλ. χάραγμα κυκλικά της φλούδας σε ένα σημείο του κορμού της. Αυτό γινόταν, από έμπειρους γέρους με το χαρακοψάλιδο, μια ειδική ψαλίδα με κυκλικές λάμες που έκλειναν σφικτά στο κέντρο τους τον κορμό και με μια περιστροφική κίνηση τον χάραζαν γύρο-γύρο μέχρι το ξύλο.

Λιάσιμο σταφίδας στον Άγιο Πέτρο

Το χαράκωμα γινόταν για να σταματήσουν για λίγο οι χυμοί και με την επανασυγκόλληση της φλούδας να έχουν νέα ορμή, ώστε να μεγαλώσουν αμέσως οι ρώγες της σταφίδας. Και πραγματικά όσα κλήματα χαρακώνονταν οι ρώγες τους γινόταν τριπλάσιες σε μέγεθος από τα αχαράκωτα».

(Ευχαριστούμε πολύ τον πρόεδρο της Ένωσης Αγιοπετριτών Αττικής κ. Απ. Αντύπα για την παραχώρηση των φωτογραφιών από την συγκομιδή και το λιάσιμο της σταφίδας στον Άγιο Πέτρο).