Μνήμες Αντίστασης (Λευκάδα 1941-1945) – Του Βασίλη Γαρύφαλλου (Πέμπτο Μέρος)

Αντάρτες του III Τάγματος του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ στην Αμφιλοχία κατά την παράδοση των όπλων

Του Βασίλη Γαρύφαλλου*

Συνέχεια από το Τέταρτο Μέρος

Δεύτερη αποστολή μου από την Περατιά ήταν να έρθω στην Πόλη, να βρω το Νίκο τον Καράμπαλη, το δάσκαλο, και να επιστρέψουμε πίσω. Έτσι, κολυμπώντας ξανά, έφθασα στις Αλυκές και μεσάνυχτα κατάφερα να βρεθώ στο μώλο, στο σπίτι που κρυβότανε ο δάσκαλος. Με μεγάλες προφυλάξεις παίρνουμε ένα πριάρι και επιστρέφουμε στη βάση μας.

Ο δάσκαλος στην Περατιά έμενε στην οικογένεια Μαντζάνα. Στο ίδιο σπίτι έμενε η Σταμάτα, η κόρη του Τάκη του Βουκελάτου, έμπορα της πόλης. Αυτό που έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη μου είναι ότι και οι δύο φιλοξενούμενοι του σπιτιού μίλαγαν μεταξύ τους Γαλλικά και τότε εγώ για πλάκα τους λέω: «Δεν μιλάτε καλύτερα ελληνικά να καταλαβαίνουμε και εμείς».

Ενώ βρίσκομαι στο καραούλι της Περατιάς και αγναντεύω τη θάλασσα και τη Λευκάδα, με βρίσκει η Δέσπω του Καπότη (ο γνωστός γιατρός Παναής, ο αρραβωνιαστικός της, ήταν γιατρός του τάγματος), η οποία μου λέει ότι στη Λευκάδα οι ταγματασφαλίτες έχουν πιάσει την αδερφή της και αν θα μπορούσα να τη βοηθήσω. Ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα. Αποφασίζω να κάνω ό,τι μπορώ. Το κουβεντιάζω με τον Χαρίλαο τον Πομώνη, ο οποίος προσπαθεί να με αποτρέψει. Τελικά ο Σπύρος ο Σκλαβενίτης δέχεται να με ακολουθήσει σ΄ αυτήν την αποστολή.

Η Δέσπω βγάζει και μου δίνει ένα πιστόλι κολτς 32 αλλά, επειδή εγώ είχα, το πήρε ο Σπύρος. Πάμε μαζί στο σχολείο που έμενε η διμοιρία μας και παίρνουμε ο καθένας από τέσσερις χειροβομβίδες. Κατεβαίνουμε με το πριάρι στο μπαστούνι της Περατιάς και αφού σουρούπωσε για τα καλά, ξεκινήσαμε για τη Λευκάδα.

Φτάνοντας στο μώλο, απέναντι από του Μήτα, ήταν δυο μεγάλες μαούνες και ανάμεσά τους βάλαμε το πριάρι. Στα ογδόντα μέτρα από τις μαούνες οι ταγματασφαλίτες είχαν τοποθετήσει δύο μεγάλα πολυβόλα. Ήταν νύχτα όταν βγήκαμε από τις μαούνες και επειδή δεν γνωρίζαμε που ακριβώς ήταν το σπίτη της θεια Μαρίας του Καπότη (εκεί κρατάγανε τη Λόπη, την αδερφή της Δέσπως), πήγαμε στον Άγιο Δημήτρη, όπου έμενε ο Τάσος ο Νίστας (ο αδελφός του ο Πάνος ήταν στον 11ο λόχο του ΕΛΑΣ).

Μου είπε ότι το σπίτι που ψάχναμε ήταν στην κάτω βρύση, απέναντι από την ταβέρνα του Παναή του Βουκελάτου. Φεύγουμε με το Σπύρο από την ηλεκτρική, περνάμε από τα στενά της πλατείας, (στην πλατεία ήταν συγκεντρωμένει πολλοί ταγματασφαλίτες), και φθάνουμε στο σπίτι. Αφήνω το Σπύρο στην πόρτα για να προσέχει, ανεβαίνω χωρίς θόρυβο και πολύ προσεκτικά, περνάω το χωλ και δίνοντας μια κλωτσιά στην μισάνοιχτη πόρτα (εκείνη την ώρα έτρωγαν), μπαίνω με δύο περίστροφα στα χέρια και τους στήνω στον τοίχο.

Οι ταγματασφαλίτες ήταν δύο. Φωνάζω τον Σπύρο, του δίνω την κοπέλα και του λέω να πάνε στο πριάρι. Καθυστερώ, ώστε να μπορέσουν να φτάσουν τα παιδιά στο πριάρι και τότε αποφασίζω να φύγω και εγώ. Ενώ έχω απομακρυνθεί περίπου στα πενήντα μέτρα από το σπίτι ακούω πυροβολισμούς. Φυσικά όλα αυτά έγιναν νύχτα και δεν υπήρχε φως στα στενά της πόλης. Τελικά τα καταφαίρνω, βγαίνω στο πριάρι και με πολύ κόπο φθάσαμε στην Περατιά. Νομίζω ότι αυτή ήταν η πιο δύσκολη αποστολή που μου ανατέθηκε.

Φωτό: Αντάρτες του ΙΙΙ Τάγματος του 2/39 Συντάγματος του μόνιμου ΕΛΑΣ στην Αμφιλοχία, τη μέρα που παράδωσαν τα όπλα. Στη φωτογραφία διακρίνονται: Καθιστοί: Τάσος Μανωλίτσης (Χάρος), Γιάννης Μανωλίτσης (Αστραπόγιαννος), Σπύρος Κοντογεώργης (Μακεδόνας), Σταύρος Χρ. Φραγκούλης, Κώστας Βλασσόπουλος (Κατσαπλιάς). Όρθιοι από αριστερά: Άγνωστος από τη Ναυπακτία, Γιάννης Κονιδάρης (Κανάρης), Χρ. Ηγούμενος (Γαβαλού), Χρήστος Φραγκούλης (Τέλμαν), Γεώργιος Γράψας (Πελοπίδας), Άγνωστος. (Αρχείο Τάσου Μανωλίτση).

(Συνεχίζεται)

Πηγή: Βασίλης Γαρύφαλλος, Μνήμες Αντίστασης (Λευκάδα 1941-1945), Λευκάδα, 2004

* Ο Βασίλης Γαρύφαλλος γεννήθηκε το 1926 στη Λευκάδα από γονείς ψαράδες με δημοκρατικές πεποιθήσεις. Έμενε στο μώλο που δένανε τα ψαροκάικα και τα καΐκια που έκαναν τη συγκοινωνία Μεγανήσι-Νυδρί-Λευκάδα. Έμεινε ορφανός από πατέρα στα επτά του χρόνια. Πήγε σχολείο μέχρι την τετάρτη τάξη του Δημοτικού, γιατί αναγκάστηκε να βγει στη δουλειά, στο ψάρεμα, μετά το θάνατο του πατέρα του, καθώς ήταν ο μεγαλύτερος από τα τέσσερα αδέρφια του και μαζί με τη μάνα του έπρεπε να θρέψουν την οικογένεια. Από τα δέκα του χρόνια που μπήκε στην βιοπάλη, είδε την αδικία και την καταπίεση που υπήρχε και άρχισε, όπως ο ίδιος γράφει, να «καταλαβαίνει τον κόσμο». Σε αυτό τον βοήθησε ο παλαίμαχος Λευκαδίτης κομμουνιστής Νίκος Καρελής που έμενε στην ίδια γειτονιά.

Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ και πήρε μέρος σε δεκάδες μάχες ενάντια στους καταχτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας για να αποφύγει τις διώξεις αναγκάστηκε, το 1946, να φύγει για τον Πειραιά όπου δούλεψε σε μηχανότρατα. Επέστρεψε στη Λευκάδα το 1950 και ασχολήθηκε με δικό του καΐκι με το ψάρεμα, όταν του επεστράφη το ναυτικό φυλλάδιο. Πέθανε την Πρωτομαγιά του 2007 σε ηλικία 81 ετών. Ο Βασίλης Γαρύφαλλος ήταν αυτός που με την υλική βοήθεια συνέβαλε καθοριστικά να αγοραστούν τα ιδιόκτητα γραφεία της ΝΕ Λευκάδας του ΚΚΕ που φτιάχτηκαν με την εθελοντική προσφορά μελών και φίλων του ΚΚΕ και εγκαινιάστηκαν το Σεπτέμβρη του 2004.

Διαβάστε ακόμη: