Η βοή των ερειπίων (του Μπάμπη Λάζαρη)
Κάθε φορά που αντικρύζω στα χωριά μας πέτρινα ερειπωμένα σπίτια, μου δημιουργείται ένα αίσθημα συγκίνησης και μια επιθυμία να μπορούσα να ξαναζωντανέψω έστω για λίγο την ατμόσφαιρα και το παρελθόν αυτού του χώρου που καταποντίστηκε και τη θέση του πήραν κάτι καινούργια ομορφοστόλιστα κουτιά.
Χάθηκε οριστικά εκείνη η περίοδος αθωότητας των παιδικών μας χρόνων!
Χάθηκαν όλα εκείνα τα αρώματα που πλημμύριζαν όλο τον χώρο του σπιτιού.
Το καντήλι που ήταν πάντα αναμμένο δίπλα στο φτωχικό εικόνισμα,
Η μυρουδιά του ασβέστη που είχε κάνει στρώματα πάνω στον τοίχο,
Οι στρωμένες στο πάτωμα κουρελούδες και το μαυρισμένο μπουχαρί,
Η στόφα με τον τέντζερη που μαγειρεύαμε και παράλληλα μας ζέσταινε,
Το φτηνό ημερολόγιο τοίχου με τις παροιμίες,
Το παιχνίδι στα κρύα του χειμώνα πάνω στο κρεβάτι,
Μια φέτα ψωμί και μια ντομάτα για να χορτάσουμε,
Η φωτογραφία του παππού πάνω στον τοίχο,
Η κούνια για το μωρό μας,
Ο πήλινος μαστραπάς με τη λεκάνη,
Ο ξυλόφουρνος στην αυλή μας,
η μυρωδιά του φρεσκοψημένου ψωμιού, η καθαρή μπόλια, το πράσινο σαπούνι, η κρεμασμένη ρίγανη, η παλιά ξύλινη ντουλάπα, σε μια άκρη ο αργαλειός της μάνας, η κασέλα που καθόμαστε, το κρεβάτι με το στρώμα από ροκόφυλλα, τα ξύλινα σκαμνιά, το μπακράτσι, η αλισίβα με τα δαφνόφυλλα που έκανε τα ρούχα να μοσχομυρίζουν, η κλούβα που βάζαμε ψωμί και φαγητό, τα τσίγκινα πιάτα και τόσα άλλα που μπορεί να θυμηθεί κάποιος που τα έζησε ……..
…………………………………………………….
Σπίτι στα Κολυβάτα
Κάποια παλιά σπίτια πεισμωμένα αρνούνται να πεθάνουν, αρνούνται να ζήσουν, να πουν οτιδήποτε,
εκτός από τα ξεχασμένα πορτόφυλλα που μένουν ανοιχτά και τρίζουν με τις ριπές του ανέμου.
Σπίτι στη παλιά Πλαγιά
Φευγάτη η σκεπή πεσμένοι οι τοίχοι χάσκουν, το σπίτι ρημαγμένο με τα ντουβάρια να χάσκουν.
Σπίτια στα Ρεκατσινάτα
Τα σπίτια τα βράδια κλείνουν πια τα βλέφαρά τους βυθίζονται βαθιά στην ύπαρξή τους νιώθουν κι αυτά το σώμα τους, ακούνε τις πέτρινες τους φλέβες να φουσκώνουν, μέσα στα κύτταρα τους ξαναζούν ψίθυροι νεκρών και φωνές ανέμου!
Το σπίτι έζησε πολλές ζωές.
Ήταν απέραντο για τα μικρά παιδιά, γεμάτο μύθους και μυστήρια.
Σπίτι στο Κατωχώρι
Τα σπίτια μαραίνονται κι’ αυτά σαν τα λουλούδια.
Όμως πεθαίνουν κάποτε, σωρεύεται μέσα τους σκοτάδι, σπάζουν τα κόκκαλά τους απ’ το βάρος, μια βοή αντηχεί για μέρες μέσα στα χαλάσματα και ξαφνικά μια νύχτα καταρρέουν μ’ ένα βαθύ λυγμό που συγκλονίζει.
Ο εκσκαφέας ο φορτωτής γεμίζουν τα ανατρεπόμενα με πέτρες, χώματα, σανίδια, φορέματα, παλιά σκουτιά. Σιδερένια νύχια, δαγκάνες γιγάντιες καταβροχθίζουν τα πάντα, εξαφανίζουν τον ουρανό, ξεριζώνουν τα δέντρα, αμυγδαλιές, συκιές, ελιές, κυδωνιές, καρυδιές.
Ο κήπος που χέρια στοργικά διαμόρφωσαν χάνεται κάτω από τις ερπύστριες.
Τώρα οικόπεδο 250 τετραγωνικά με θέα.
Άλλοι άνθρωποι έρχονται.
Εδώ θα χτίσουν τα σπίτια τους.
Μπάμπης Λάζαρης, Γενάρης 2019
Όποιος έχει γεννηθεί σε πέτρινο τοπίο και έζησε για κάποια χρόνια, δεν θα είναι αληθής αν υποστηρίζει ότι το έχει υπερβεί. Και σε ότι σύγχρονο έδαφος και να περπατάει σήμερα το πάτημα στα μονοπάτια τα ημιστρωμένα με αυτοφυείς ή ελάχιστα τεχνηέντως πέτρες, που πατώντας σπρώχνανε τα πόδια προς τα μπρός δεν το ξεχνάει ποτές.
Σε αυτό το τοπίο περπατήματος το πάτημα ήταν με το πρόσθιο μέρος της πατούσας. Το πάτημα έσπρωχνε μπροστά τον άνθρωπο. Για το επόμενο βήμα.
Και αυτό είναι η τεράστια διαφορά με το περπάτημα στα σύγχρονα οδοστρώματα. Μονοπάτια δεν υπάρχουν.
Στις Ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις από τον 19ο αιώνα οι δρόμοι ήταν από τους κυβόλιθους 25χ25χ25 cm ή 20χ20χ20 cm περίπου. Η δομική επιστήμη της εποχής υπολόγιζε και κατέγραφε σε καρτέλες και το πλήθος απ αυτούς τους κυβόλιθους που χρειαζόνταν για κάθε οδοφράγμα ανά δρόμο και ανά σημείο του δρόμου. Η πρωτόλεια στατιστική πιθανοτική έρευνα ασχολούνταν με την πρόβλεψη του σημείου του κάθε δρόμου ή πλατείας που θα στηθεί το οδόφραγμα των πολιτών. Είχε περίπου γίνει αποδεκτό μετρικά απ όλους το ύψος των οδοφραγμάτων από το 1-1,5 μέτρο ύψος. Και περίπου το 1,00 μέτρο πάχος.
Με τα χρόνια μεγάλωσαν οι δρόμοι για διευκόλυνση της κίνησης , αλλά και για την αποφυγή οδοφραγμάτων, είπαν κάποιοι. Τα οδοφράγματα στο Βέλγιο το 1830 και στο Παρίσι το 1848 και αλλαχού κονιορτοποίησαν και την σκληρή κατά Βιέννη δεσποτεία της Ευρώπης από το 1815… είπαν κάποιοι.
Στην πορεία ήρθε το τσιμέντο ( σκυρόδεμα Πόρτλαντ) και τα πισοάσφαλτα….. για να μπορούν τα τροχοφόρα να μεταφέρουν τους καναπέδες στα σπίτια και τις πολυθρόνες από δέρμα στα γραφεία.
Το κύριο μέλημα του Παρισιάνου Νομάρχη Χάουσμαν το 1850 -1851, ήταν και η εκ νέου ανοικοδόμηση του Παρισιού , το γκρέμισμα της παλιάς δομής της πόλης με τους μικρότερους δρόμους λαι την πυκνή δόμηση. Και το όλο έργο που εξαπλώθηκε τα επόμεμα 30 χρόνια πήρε τον τίτλο «» το σχέδιο Χάουσμαν»»που ακλομα αναφέρετσι.
Το 1852-1853 συστάθηκε και η Κτηματική Τράπεζα της Γαλλίας για την χρηματοδότηση του σχεδίου Χάουσμαν και την επέκταση της ενυπόθηκου οικιστικής Τραπεζικής πίστης.
Και βέβαια το Παρίσι πόλη από τον 12ο αιώνα περίπου έπρεπε να αποκτήσει τα μέγαρα και τις χωροδιαστάσεις που απαιτούσε μια πόλη του φωτός , των Τεχνών των γραμμάτων της αστικής επανάστασης και της Βασιλικής αιώνες μεγαλοπρέπειας.Αντάξια πρωτεύουσα για την Γαλλική αυτοκρατορία και σημείο αναφοράς των τοπόσημων Μητροπόλεων της Ευρώπης.
Έπρεπε όμως να αντιμετωιστεί και το φαινόμενο της εμπειρίας των οδοφραγμάτων στο Παρίσι του 1830 και ιδιαίτερα της καταλυτικής επίδρασης των οδοφραγμάτων τπυ επαναστατημένου Παρισιού του 1848 που αμφισβήτησαν και τελικά γκρέμισαν την απολυταρχίσ στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια. Το παλιό Παρίσι με τους στενούς δρόμους και την δομή αλληλοκάλυψης των οδοφραγμάτων απ τα σπίτια άρα και της αποτελεσματικής χρήσης των οδοφραγμάτων απ τους επαναστατημένους , έπρεπε να ανακατασκευαστεί εκ νέου για την αποφυγή αποτελεσματικών επαναστατικών πλέον με οδοφράγματα καταστάσεων.
Εξ άλλου και ο μεγάλος ζωγράφος Ντελακρουά στον ομώνυμο πινακά του «» τα οδοφράγματα «» μπαίνει πάνω στα οδοφράγματα με το ημίψηλο.καπέλο του και το φράκο του μαζί με την Ελευθερία ( γυναικεία προσωποποίηση στο έργο αυτό).
Παρά την ανακατασκευή του Παρισιού με το σχέδιο Χάουσμαν
το 1870 -1871 τα Παρισιάνικα οδοφράγματα ( φκιαγμένα με τους κυβόλιθους των δρόμων ) απετέλεσαν τα σημεία άμυνας και επαναστατικής αιχμής για τους κομμουνάριους εξεγερμένους της Κομμούνας του Παρισιού και χρειάστκε η συνδρομή των Πρωσσικών στρατευμάτων του Βίσμαρκ -σε συμφωνία με την σκληρή Γαλλική αυτοκρατορική ηττημένη αντίδραση στον ΓαλλοΓερμανικό πόλεμο πρίν λίγους μήνες) για να καταστείλουν τα Γαλλοπρωσικά πλέον από κοινού στρατεύματα την Κομμούνα πίσω απ τα οδοφράγματα του Παρισιού.Παραμένει σε όρους ιστορικής αναφοράς η αντιδραστικότερη μαύρη σελίδα στην ιστορία της Γαλλίας και της Ευρώπης αν όχι του κόσμου , την οποία οι Γάλλοι αφήνουν τεχνηέντως στην ημιαφάνεια και στην λήθη και αποτελεί και μια Εθνική ενοχή για την Γαλλική ιστορία.
Το πέτρινο τοπίο -το κάθε πέτρινο τοπίο” είναι το αχειροποίητο γλυπτό του πολιτισμού.Και για τούτο και ο Μιχαήλ Άγγελος διατύπωσε τον κανόνα :»του έργου τέχνης που είναι μέσα στην πέτρα κρυμμένο και απλά ο τεχνίτης το βγάζει πρός τα έξω»». Απλά το κάθε πέτρινο τοπίο είναι το καθολικό έργο τέχνης.
Να διερευνηθεί πολεοδομικώς τπ θέμα της των Ρεκατσινάτων δόμησης εκ νέου με τον παραδοσιακό τρόπο μια και υπάρχουν πλέον αιτήματα για να συντηρηθούν κάποια σπίτια από για εξοχική διαμονή.
Υπσρχουν τουλάχιστον 10 άτομα που ενδιαφέρονται να βελτιώσουν τις ερειπένες κατοικίες των στα Ρεκατσινάτα για να χούν κάποιες μέρες εκεί.
Το δημοτικό διαμέρισμα Καρυάς να ερευμήσει το θέμα.
Στον χρόνο μπροστά .. όσοι στα Ρεκατσινάτα έχουν ιδιοκτησία κληρονομική , ανιόντες ή κατιόντες ή απόγονοι κληρονομικά, ίσως ζητήσουν να επανακάμψουν.. μια και με την φορολογική των ακινήτων επιβάρυνση και την προοδευτική αδυναμία των πολιτών να καταβάλουν ενφιάδες και φόρους θα εγκαταλείπονται ή θα μένουν ασυντήρητα ή θα πωλούνται τα ακίνητα που ζούν τώρα.. και έτσι αναγκαστικά για να βρούν καλύβα να μπούν μέσα ( ο άνυρωπος θέλει καλύβα ή έστω σπηλιά για να ζήσει ) θα αναγκαστούν να σκεφτούν οικισμούς παλαιούς και μέσα σε αυτούς και στην Λευκάδα θάναι και τα Ρεκατσινάτα.
Που τώρα βέβαια είναι ερειπωμένα λογικά μετά από 55 χρόνια περίπου ( από το 1963-1964 ή κάπου τότε ) μαζικής μετακίνησης των κατοικούντων στον οικισμό.
Και αυτό δεν θα πρέπει να διαφεύγει και της προσοχής και των νεωτέρων ηλικιών που έχουν κληρονομική επαφή ιδιοκτησίας με τα Ρεκατσινάτα, μια και με την εδώ και 10 κοντά χρόνα οικονομικό κοινωνική κατάσταση της μαζικής ανεργίας, των κατωτάτων μισθών των 586 ευρώ και υποκατώτατων των 510 ευρώ μικτά πάντα , των φόρων έκτακτων και τακτικών και φόρων ακινήτων… η ικανότητα για την αντιμετώπιση της επιβάρυνσης της τωρινής κατοικίας εξαντλήθηκε και εξαντλείται, και μάλιστα αποτρέπει τους νεόυς απ την ιδέα της απόκτησης κατοικίας ή ακόμη και της κληρονομικής τωρινής αναδοχής της κατοικίας των γονιών των.
Έτσι οδηγούνται σε αδιέξοδο σχετικά με την κατοικία- με την εργασία ήδη και τον τόπο εργασίας είναι σε αδιέξοδο με την μαζική ανεργία-. Δεδομένου ότι ο ενφια θα διατηρηθεί μόνιμος και ποσοτικά αιφνιδιαστικός ως το 2031 έτος μ.χ – ( με μάλλον αρνητική την προοπτική να σταματήσει τότε).. λογικό είναι οι νέοι να απεκδύονται την προοπτική έστω και της παραμικρής ιδιοκτησίας κατοικίας. Αλλά και δεδομένου ότι και η κληρονομική μεταβίβαση των ήδη υπαρχόντων κυρίων κατοικιών από τους ανιόντες στους κατιόντες οι φόροι είναι εκτός εισοδηματικής διάστασης και των ανιόντων ( συνταξιούχων κυρίως ) και σίγουρα εκτός εισοδηματικής ικανότητας των ανέργων νέων, για τούτο επιτείνεται το φαινόμενο της οριστικής απέκδυσης ακόμα και απ την τωρινή κατοικία ως κληρονομικό απόκτημα. Και για τον πρόσθετο λόγο ότι και οι τωρινές κατοικίες των ανιόντων λόγω ανυπαρξίας συντήρησης χρόνια τώρα σύρουν και θα σύρουν ολοένα και προβλήματα με τα χρόνια ασυντηρησίας τους από δώ και πέρα. Και ούτε αυτά τα τωρινά κατοικίας ακίνητα ( των γονέων ) θα τα θέλουν ώς υπό κατάρευση λόγω ασυντηρησίας, με τα χρόνια.
Όμως κάπου θα πρέπει να καταφύγουν, σε καλύβα – ο άνθρωπος θέλει καλύβα ή έστω σπηλιές από καταβολής του-. Και ούτε στο εργασιακό υποαμειβόμενο και υποασφάλισης έμπεδο που ισχύει και επέρχεται συνεχόμενα ενισχυμένο τα επόμενα χρόνια για τους νεώτερους, θα επιτρέπει την εργασιακή κινητικότητα στο βαθμό που την επέτρεψε και ενίσχυσε η μεταπολεμική Ελλάδα , έστω υπό την μορφή αστυφιλίας ( για την οποία κάποια μέρα καλά είναι να σκεφτούν περισσότερο οι επικριτές της εν σχέσει με τα σημερινά χάλια ). Και η λογική κατάληξη του αναγκαστικού εξελικτικού βιοσχήματος άνθρωπος- σπηλιές και άνθρωπος και καλύβα, τα Ρεκατσινάτα και οι παρόμιοι οικισμοί θα αποτελέσουν μια κάποια λύση, έστω και υπό συνθήκες περισσοτέρων ανθρώπων μέσα σε 5-6 τετραγωνικά μέτρα ισογείου και άλλα τόσα ανωγείου πέτρινης συντηρημένης εξ ερειπίων οικιστικής δομής.
Η άποψη της μετανάστευσης των πάντων, για να αποφύγουν οι επόμενες εννεές μαζικά την επιστροφή σε ερειπωμένους τωρινούς οικισμούς, δεν μπορεί να ισχύσει μαζικά, όπως κάθε φαινόμενο γενικευμένων πληθυσμιακών ανακατατάξεων μια και τότε οι μεταναστεύοντες θα αντιμετωπίσουν χειρότερα προβλήματα ακόμα και επιβίωσης με κινδύνους περισσότερους για τις ζωές των, βλέπε προσφυγικό ΜΙκρασιατικής Καταστροφής.. και πληθυσμιακή θνησιμότητα στους πρόσφυγες τα χρόνια 1922-1945.
Τα Ρεκατσινάτα και οι παρόμιοι οικισμοί εν Ελλάδι, αποτελούν το οικιστικό προοπτικό βιοανθρώπινο τοπίο και προοπτικό δυνάμει απωθημένο για τα χρόνια που θα ακολουθήσουν προοδευτικά. Μαζί θα συμπαρασύρουν και ένα νέο-παραγωγικό μοντέλο και μοντέλο ανθρώπινης συμβίωσης και επικοινωνισμού.
Το αν αυτό το μοντέλο συνιστά εξελικτική πρόοδο ή εξελικτική επιστροφή στην βαρβαρότητα, δεν είναι εύκολο να απαντηθεί… μια και αυτό που λέμε σήμερα βαρβαρότητα μπορεί σε άλλα χρόνια μπροστά νάναι πρόοδος και ευημερία. Το σίγουρο – απόλυτα μάλιστα σίγουρο- είναι ότι αποτελεί την επερχόμενη εξέλιξη για την χώρα και τους πολίτες.. και θα το έχουν μπροστά τους οι νεότεροι μαζικά άνεργι και ανασφάλιστοι για χρόνια… άρα χωρίς την σωρρευτική απαιτούμενη προοπτική συνταξιοδότησης. Εκτός και αν τα 384 ευρώ πλήρης Εθνική σύνταξη με 40 χρόνια δουλειάς ή τα 265 ευρώ εναλλακτικά ως μειωμένη Εθνική σύνταξη , αποτελούν το κριτήριο για να ανατρέπουν την σιγουριά της παραπάνω ( πέραν του καλού και του κακού ) εξέλιξης.
Τα ΡΕκατσινάτα είναι πάνω σε πέτρα στέρεα δομημένα και τότε το 1960 και μετά καίτοι για την μετακίνηση των οικογενειών απαιτήθηκε να χαρακτηριστούν ως υπάγόμενα σε εδαφική ανασφάλεια και κατολισθήσεις, εν τούτοις υπάρχει η ανάγκη επαναθεώρησης του γεωλογικού υποβάθρου των Ρεκατσινάτων, ώστε να είναι δυνάμει στα χρόνια που έρχονται -κατοικίσιμα, μια και αυτό θα απαιτηθεί αναγκαστικά.
Σε μεγάλη ζέστη το καλοκαίρι -έκανε το καλοκαίρι του 1987 τον καύσωνα , αλλά και το καλοκαίρι του 2017 τον Αύγουστο, η τοποθεσία των Ρεκστσινάτων και δή ο ίσκιος απ το αιωνόβιο πυρνάρι( περνάρι) και η λαγκαδιά στο ξωκλήσι του Άγιου Ανδρέα λειτουργούν καταμεσήμερο ώς φυσική δροσιά.
Το 1987 στον καύσωνα που άρχισε για τα καλά την Τετάρτη 22 Ιουλίου και πήγε ώς την Κυριακή -Δευτέρα , η δροσιά που παρείχε η τοποθεσία του Αγίου Ανδρέα στα Ρεκατσινάτα ήταν περισότερη από όδο δροσιά παρείχε το κολύμπι στην παραλία Κάθισμα του Αγίου Νικήτα.
Το 2017 το καλοκαίρι που κάποιες μέρες το Δεκαπενταύγουστο είχε σρκετή ζέστη ιδιαίτερα το μεσημέρι, η δροσιά στον ίσκιο στο περνάρι στον Άγιο Ανδρέα ήταν εξόχως δροσιστική.
Και ο Μα’ί’στρος στα Ρεκατσινάτα είναι δροσερότερος κάθε εποχή . Και ο Χειμώνας είναι περισσότερο Χειμωνιάτικος και έχει και με μεγαλύτερη συχνότητα αντάρας ( άλλο αντάρα άλλο ομίχλη) και οι νιφάδες χιονιού γίνονται πρωιμότερα αισθητές.
Το αγνάντιο πρός την εκτεινομένη τοπιογραφία (που θάγραφε καιο Γ.Βιζυηνός) είναι σε ευρύτητα βάθος και εναλλακτικότητα τοπιογραφίας εξαίρετο ιδιαίτερα απ την τοποθεσία στο Πυρνάρι ( Περνάρι) του Αγίου Ανδρέα. Πλέον η τοποθεσία αυτή κσι απ το Αλώνι κάτω απ το Περνάρι είναι και εξόχωες ευνοική για το πέταγμα χαρταετού. Μάλιστα και μεγάλου χαρταετού. Και ευνοείται καλύτερα το πέταγμα χαρταετού σε σχήμα λεγόμενης ρομβοειδούς εξαγώνου (κάσας) και όχι ιδανικού εξαγώνου. Και μάλιστα κατά εποχές είναι τόσο ευνοικές οι συνθήκες που μπορεί να σηκωθεί και μεγάλων διαστάσεων χαρταετός που για να ισορροπήσει έχει την ανάγκη ώστε στην ουρά του να κρέμεται και ξύλο κοτσμπέλι ( ο κορμός από το σταφυλόκλημα).
Σουρωπόνοντας στην περιοχή κσι επειδή παλαιότερα υπήρχαν κήποι και νεράκι από πηγάδι , ο περιπατητής μπορούσε να δεί και λαγό ο οποίος επέδραμε στο μποστανικό.
Στην είσοδο των Ρεκατσινάτων , απ τον Άγιο Ανδρέα, παραπάνω δεξιά υπήρχε επώνυμο οικογενειακό πηγάδι με δροσερό πόσιμο νερό, που όμως σκεπάστηκε από τα χώματα του δρόμου που ανοίχτηκε ( άσφαλτο τώρα) πάνω στο παλιό μονοπάτι που οδηγούσε από τα Ρεκατσινάτα στον Βαθύλακο με τα αμπέλια στην χωμάτινη ( του βαθύλακου) βάση .