Οι Ηγούμενοι του Μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου στους Σκάρους Λευκάδας (Έκτο Μέρος)

Συνέχεια από το πέμπτο Μέρος

Του Σπύρου Π. Σούνδια*

Στο διάστημα αυτό ηγούμενος είναι ο Ιερομόναχος Ιερεμίας Δαμιανής. Στο έγγραφο με αριθμό 294, δέσμη διαφόρων εγγράφων έχουμε την πρόθεση δύο γυναικών. 1) Της Ζαφείρως Ζαφείρη Σούντια, χήρας του ποτέ νοταρίου Ιωάννου Αβάσταγου και 2) της Κατερίνας, χήρας του ποτέ Θεοδώρου Μαρίνου να μονάσουν στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου και έρχονται σε συμφωνία με τον ηγούμενο Ιερομόναχο Ιερεμία Δαμιανή και το ηγουμενοσυμβούλιο, 27 Νοεμβρίου 1721. Διαπραγματεύονται έτσι τους όρους με τους οποίους θα μείνουν στο μοναστήρι, γιατί για τις γυναίκες υπάρχουν και οι ιδιαίτερες συνθήκες.

Από το έγγραφο αυτό της αφιέρωσης πληροφορούμαστε τους όρους της “ομολογίας”, όπως λέγονταν η συμφωνία της αφιέρωσης. Αναφέρουμε ένα κομμάτι του μνημονίου: «Κάθε χρόνο το κάτωθεν γεγραμμένο πράγμα των άνωθεν γυναικών δια ζωοτροφίαν και κυβέρνησίν των, ήγουν: 1) αλεύρι από σιτάρι κάδους εξ, 2) τυρί, λίτρες πενήντα, 3) βούτυρο, λίτρες δέκα πέντε, 4) κουκιά τεταρτιού ένα, 5) λαθύρια, τεταρτιού ένα και μισό, 6) τεταρτιού η φακή και τα ρεβύθια, 7) λινάρι, λίτρες είκοσι πέντε, 8) ξύλα της φωτιάς, φορτώματα δέκα πέντε, 9) λάδι τσουκάλια είκοσι και όποτε έχει ανάγκη η άνωθεν κυράτσα Κατερίνα για ενδυμασία (ήταν πιο νέα) να είναι υπόχρεοι οι εκάστοτε ηγούμενοι να τα προσφέρουν από τα έξοδα του μοναστηριού…».

Συμφωνούν ακόμα να διατηρούν στο κελλί τους κασέλες και κομοδίνα για τα ρούχα τους και άλλα, που δείχνουν την διακριτικότητα και κοσμιότητα του μοναστηριού αυτού. Σ’ αυτό το έγγραφο συνυπογράφουν οι πατέρες, υπογράφει δε και ο Θεοφάνης Κολυβάς, ως “πρώην ηγούμενος”. Υπογράφουν ακόμη για την Ζαφείρω ο Χρήστος Σούντιας, πρώτος της εξάδελφος, γιατί είναι αγράμματη καθώς βεβαιώνεται και για την Αικατερίνη ο Γεώργιος Σούντιας και ο Μιχαήλ Ασπρογέρακας.

Ο Φίλιππας εγκαινιάζει μια σημαντική περίοδο για το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Ότι υπήρξε στην περίοδο αυτή ηγούμενος, περιλαμβάνεται σε συμβολαιογραφική πράξη της 13-7-1723 βιβλίο 6 του δημοσίου νοταρίου Γεωργίου Βαρβαρίγγου και αναφέρει τον Πανοσιώτατον Ιερομόναχο Γερμανό Φίλιππα ηγούμενο του Αγίου Γεωργίου στους Σκάρους. Την περίοδο αυτή από το 1720 μέχρι και το 1750 το μοναστήρι πέραν της οικονομικής του δυνατότητας παρουσιάζει και ωριμότητα πνευματική. Έχει πνευματικό δυναμικό καλής ποιότητας από ιερομονάχους δασκάλους, καλογήρους με περιεχόμενο και διάθεση.

Η περίπτωση του μοναχού Δαβίδ Θειακού που είναι επίκαιρη του καιρού εκείνου μας κατατοπίζει σε αρκετά πράγματα. Είναι εγγράμματος στο μοναστήρι, αφανής στο προσκήνιο για τα διοικητικά σημαντικός όμως για την μόρφωσή του. Η γραφή του Βυζαντινή μεγαλογράμματη, η γραμματική του και η σύνταξή του άξιες προσοχής και εκτίμησης. Θαυμάζει κανείς την ελληνοπαιδεία του σε τέτοιους χαλεπούς καιρούς. Είναι ένας σημαντικός παράγοντας, ένας επαρκέστατος δάσκαλος να διδάξει τα ελληνικά γράμματα. Αντλούμε τις πληροφορίες και τις διαπιστώσεις από το έγγραφο αριθ. 361, δέσμη διαφόρων εγγράφων του Ιστορικού Αρχείου Λευκάδας. Είναι η διαθήκη που συνέταξε ο προαναφερόμενος μοναχός για τον Γιακουμή Κολυβά που νιώθει να πλησιάζει το τέλος του, αδελφός, όπως αναφέρεται του Θεοφάνη Κολυβά στις 6 Μαρτίου 1724 στα Κολυβάτα.

Μαρτυρεί το επίπεδο των καλογήρων του μοναστηριού αυτού. Το θεωρώ αξιοσημείωτο πως ένας καλόγηρος είχε την γνώση και την επάρκεια να πραγματοποιήσει ένα νομικό κείμενο αρκετά εξειδικευμένο, γιατί πέραν των τύπων για την εγκυρότητά του υπεισέρχονται και άλλα στοιχεία προσωπικά, οικονομικά, κοινωνικά, που πρέπει να κατέχει ο συντάκτης του κειμένου αυτού. Για τούτο χρειάζεται προπαιδεία και κατάρτιση, και αυτή την προσπορίζεται και την διατηρεί στο περιβάλλον του μοναστηριού.

Είναι άξιο προσοχής ότι αυτοί οι άσημοι άνθρωποι, οι απομονωμένοι, οι ασκητές που δεν έχουν την έπαρση και την κενοδοξία των λοιπών, είναι τόσο σημαντικοί για τα γράμματα, την επιστήμη και την κοινωνία! Τόσο σημαντικούς δασκάλους έβγαζαν τότε τα μοναστήρια, έστω και αν δεν είχαν μεγάλους τίτλους. Αυτοί ήταν που θέριευαν την “αποσταμένη ελπίδα”. Όλοι αυτοί οι καλόγηροι του Αγίου Γεωργίου είχαν την διάθεση και την υποδομή γι’ αυτό το έργο, το πνευματικό…

(Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Αντίλαλοι απ΄ τους Σκάρους», που εκδίδει ο Σύλλογος Αλεξανδριτών Αττικής)

(Συνεχίζεται)

* Ο Σπύρος Πάνου Σούνδιας είναι φιλόλογος, ιστορικός.