Οι Ηγούμενοι του Μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου στους Σκάρους Λευκάδας (Πέμπτο Μέρος)

Συνέχεια από το τέταρτο Μέρος

Του Σπύρου Π. Σούνδια*

Μετά τον Θεοφάνη Κολυβά ηγούμενος έρχεται και πάλι ο Παρθένιος 1711-1715. Το γνωρίζουμε από ένα συμφωνητικό που έγινε το 1711 Νοεμβρίου 29. Είναι από τη δέσμη διαφόρων εγγράφων με αριθμό 221 αναφερόμενο στον νοτάριο Γεώργιο Τζερμπάνη. Έτσι το έχουν κατατάξει οι υπάλληλοι του Ιστορικού Αρχείου Λευκάδας. Αφορά ένα κομμάτι χωράφι του μοναστηριού στη Σεχλιμπού χαρακτηριζόμενο της Καντιώταινας με τέσσαρες ρίζες ελιές και άλλα δέντρα.

Το αναλαμβάνει ο Ιωάννης Χατζήρης να το φυτέψει αμπέλι μισιακό σε επτά χρόνους και να δίνει στο μοναστήρι ρεάλια τριάντα και κάθε λαδιά (σοδειά) τσουκάλια λάδι οκτώ. Και επειδή το μοναστήρι εδράζονταν σε κοινοβιακή (δημοκρατική) βάση υπογράφουν οι πατέρες του μοναστηριού, πέραν του ηγουμένου και του οικονόμου και όσοι ηξεύρουν γράμματα, όχι όσοι ευρίσκονται στις εξωτερικές δουλειές για τα ζωντανά, για τις ελιές, τα ξύλα, τους μύλους, στα μετόχια κ.ά.

Έτσι έχουμε ένα κατάλογο των ιερομονάχων και μοναχών του πρωτάτου. Το έγγραφο της συμφωνίας μεταξύ των δύο μερών έκαμε ο Γεώργιος Ορφανός, ο οποίος και μαρτυρεί τα της συμφωνίας. Είναι ένα κοινό συμφωνητικό από τα πολλά, που υπήρχαν στο κτηματολόγιο του μοναστηριού και τα άλλα, που υπήρχαν διεσπαρμένα. Παρατίθεται σαν απόδειξη της διαδοχής και της υπογραφής των εγγραμμάτων, που όσο και αν υπογράφουν ως μοναχοί είναι ιερομόναχοι, τους οποίους συναντάμε σε άλλα κείμενα ως ιερομονάχους και ηγουμένους.

1) Παρθένιος ιερομόναχος και ηγούμενος

2) Θεοφάνης ιερομόναχος Κολυβάς

3) Αγαθάγγελος ιερομόναχος

4) Λεόντιος ιερομόναχος Αραβανής

5) Χριστόφορος ιερομόναχος Κολυβάς

6) Ιερεμίας ιερομόναχος Δαμιανής

7) Δαμασκηνός μοναχός

8) Άνθιμος μοναχός Κοντοπρίας

9) Σεραφείμ μοναχός

10) Αυξέντιος μοναχός

11) Ιωνάς μοναχός

12) Πάνος Αββακούμ

13) Ιωάννης Κωνσταντίνος

14) Μητροφάνης Παλαιολόγος

Το 1715 Μαγιού 16, τον ευρίσκομε ακόμη ηγούμενο να παραλαμβάνει τα συμφωνηθέντα από τον Χατζήρη. Αργότερα εγκαταλείπει τον Άγιο Γεώργιο και μετακινείται στην Κόκκινη Εκκλησιά, όπου το 1723 αναγορεύεται εκεί ηγούμενος. Οι μετακινήσεις από το ένα στο άλλο μοναστήρι ήταν πράγμα συνηθισμένο για πολλούς λόγους.

Σε έγγραφο του 1717 Μαρτίου 20 η συνέλευση του μοναστηριού με προεξάρχοντα τον ηγούμενό του Θεοφάνη Κολυβά αποφασίζει να δεχτεί την προστασία του καπετάν Κωνσταντίνου Μπαρμπαρίγγου, τον οποίον κάμνουν νόμιμό τους επίτροπο και προκουρατόρο γκενεράλη, «για να ξιτάζει και συντρέχει σε όλες του τες χρείες το άνωθεν μοναστήρι…».

Το έγγραφο: «Εστόντες ότι το μοναστήρι χρειάζεται άνθρωπον για να επιτηρεί τα νιτερέσια του, εκλέξαμε όλοι εμείς οι κάτωθι γραμμένοι τον εξέχοντα καπετάν Κωνσταντή Μπαρμπαρίγγο, τον οποίον και κάμνωμεν νόμιμό μας επίτροπο και προκουρατόρον γκενεράλη δια να εξετάζει και συντρέχει σε όλες του τες χρείες το άνωθεν μοναστήρι. Κράζοντάς τον παντού δια τέτοια και βέβαιο ότι έχει πέραση στις χρείες μας να πασχίσωμεν να τον επιστρέψωμεν ευχαριστημένον σε έξοδα, όπου ήθελε κάμει δια τες ρεάλιτι (αναγκαιότητες) του μοναστηριού και έτσι βεβαιώνομεν όλοι από χειρός μας.

Αγαθάγγελος ιερομόναχος βεβαιώνω, Χριστόφορος ιερομόναχος Κολυβάς, Ιερεμίας ιερομόναχος Δαμιανής, Άνθιμος ιερομόναχος, Γερμανός μοναχός Διονύσιος μοναχός, Θεοφάνης Ιερομόναχος και ηγούμενος του Αγίου Γεωργίου βεβαιώνω.

Σημείωση: α) Στο προκείμενο ζήτημα, η συμφωνία αυτή δεν επικροτείται από όλους και υπάρχει διάσταση. Γι’ αυτό και απεχώρησε ο Παρθένιος, όπως είδαμε και οι λοιποί δεν εψήφισαν την πρόταση παρά μόνον η ομάδα του Θεοφάνη!

β) Ο Κωνσταντίνος Μπαρμπαρίγγος είναι στη λίστα του επιτελείου του Μοροζίνη στην εκστρατεία για την κατάληψη της Λευκάδας. Είχε επομένως την δύναμη εφόσον ήθελε να βοηθήσει το μοναστήρι, αλλά ότι αυτοί μόνον να φάνε ήθελαν.

γ) «1719 εν μηνί Φεβρουαρίου 13 εις το παλαιό εις την Αμαξική επρεζαντάρησε την παρόν(;) επιτροπική ο πανοσιώτατος Θεοφάνης Κολυβάς, ηγούμενος του Αγίου Γεωργίου στους Σκάρους δια να είναι φυλαγμένη εις τα άττη μου (πρακτικά) και μπορεί και αυτός και έτερος που χρειάζεται να σηκώσει κόπια (αντίγραφο)» – Εδώ πρόκειται για τον Γεώργιο Μπαρμπαρίγγο. Μπήκαν όλοι στο φαγοπότι του μοναστηριού!!!

Ιερομόναχοι είναι συνήθως οι εγγράμματοι που εγίνονταν παπάδες και διεκδικούσαν το αξίωμα του ηγουμένου. Η μόρφωση άρχιζε από την γνώση των αναγκαίων (επάρκεια) για την εκκλησιαστική λειτουργία (αναγνώστες) και έφτανε μέχρι τη ρητορεία με την ερμηνεία του Ευαγγελίου και τα κείμενα των Αποστόλων. Ήταν οι λόγιοι της εποχής που αποκαλούνταν ελλογιμότατοι και ιεροδιδάσκαλοι για τη σχετική τους μόρφωση.

Ο ηγούμενος έφερε και τον τίτλο του Πανοσιωτάτου. Στη Δύση (Ευρώπη) έφεραν την προσωνυμία του “Αββά” πολλοί δε από αυτούς διέπρεψαν στα γράμματα ακόμα και στην επιστήμη. Εντύπωση κάνει η ταπεινοφροσύνη ορισμένων που δηλώνονται ως μοναχοί, ενώ έχουν αποδείξει αργότερα ότι και λόγιοι ήταν και άξιοι ηγούμενοι αναδείχτηκαν.

Και μετά την δεύτερη θητεία του ως ηγούμενος ο Θεοφάνης δεν σταμάτησε. Ήταν πάντα επίκαιρος σύμβουλος για όλα τα προβλήματα του μοναστηριού και όταν δεν ήταν ηγούμενος.

Με τις γνωριμίες που απέκτησε και την δραστηριότητά του βοηθούσε σε όλες τις δυσκολίες που παρουσιάζονταν. Ήταν απαραίτητη και η εύνοια της διοίκησης. Υπηρέτησε και τρίτη φορά το μοναστήρι ως ηγούμενος 1726-1728. Μετά το 1728 δεν αναφέρεται στις αποφάσεις του μοναστηριού. Φαίνεται να πέθανε τότε σε ηλικία 70 περίπου χρόνων.

(Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Αντίλαλοι απ΄ τους Σκάρους», που εκδίδει ο Σύλλογος Αλεξανδριτών Αττικής)

(Συνεχίζεται)

* Ο Σπύρος Πάνου Σούνδιας είναι φιλόλογος, ιστορικός.