Ένας «αναγεννησιακός» κήπος κάποτε στο Δημοτικό Σχολείο του Νιοχωριού Λευκάδας

Είναι λιγάκι δύσκολο να πιστέψει κανείς σήμερα πως ο κήπος που φαίνεται στις φωτογραφίες, ο οποίος θυμίζει σε κοντινό πλάνο με τα συμμετρικά και τα γεωμετρικά του σχήματα αναγεννησιακό κήπο, βρισκόταν στον προαύλιο χώρο σχολείου, του Δημοτικού Σχολείου Νεοχωρίου Λευκάδας, σε εποχές μάλιστα δύσκολες για τον τόπο μας.

Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Ελευθέριου Γαζή και υποθέτουμε ότι τα σχήματα, μεταξύ των οποίων και το «ΟΧΙ» που μνημονεύει την άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις που περιείχε το τελεσίγραφο που επιδόθηκε από τον Ιταλό πρέσβη Γκράτσι στον Έλληνα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά την 28η Οκτωβρίου του 1940, έχουν γίνει με λεβάντα, όπως λέγαμε το φυτό αυτό, που ήταν ένα από τα παλιά μυριστικά του τόπου μας, στο χωριό μου, χωρίς όμως να έχει καμία ομοιότητα με τη λεβάντα που τα άνθη της είναι μωβ. Η κοινή ονομασία του φυτού είναι Λεβαντίνη (Santolina chamaecyparissus).

Για το ιστορικό του σχολείου του Νιοχωριού αναφέρει ο Π.Γ. Ροντογιάννης («Η Εκπαίδευση στη Λευκάδα 1613-1950», Αθήνα, 1994) πως κατά την περίοδο 1828-1864 τα χωριά Νιοχώρι, Άλατρο και Χαραδιάτικα προβλεπόταν να έχουν κοινό σχολείο με έδρα το Νιοχώρι (το σχολείο του Αλάτρου λειτούργησε από το 1824 με δύο μόνο μαθητές).

Στη συνέχεια γράφει πως αυτό το σχολείο το βρίσκομε «συστημένο» στο Νιοχώρι το Δεκέμβρη του 1833 με δάσκαλο το Θωμά Αναγνώστη Βλασσόπουλο και 14 μαθητές. Ίσως να είχε ανοίξει λίγο προτύτερα. Αυτό το σχολείο λειτούργησε με τον ίδιο δάσκαλο και το 1834 με 17 μαθητές αυτή τη χρονιά. Κατόπιν το σχολείο έκλεισε και το Δεκέμβριο του 1836 ο Αντώνιος Σολδάτος από τον Άγιο Ηλία άνοιξε σχολείο στα Χαραδιάτικα, που το 1837 δεν υπήρχε πλέον.

Τον Αύγουστο του 1840 ο Γενικός Επόπτης της Εκπαίδευσης Λάουνς μέσω του Κεντρικού Διδασκάλου ειδοποίησε και τους κατοίκους των Χαραδιατίκων, αν θέλουν να ανοίξουν σχολείο στο χωριό τους. Αλλά και το 1841 το σχολείο εξακολουθούσε να είναι κλειστό. Έγινε, όμως, φαίνεται κάποια προσπάθεια ν΄ ανοίξει το σχολείο, γιατί στα 1841 βρίσκουμε τον Αντώνιο Βαγενά ποτέ Γεωργίου από το Νιοχώρι να σπουδάζει την Αλληλοδιδακτική, για να «λάβει την κενή εισέτι θέσιν αυτόθι» του σχολείου δηλαδή του Νιοχωριού – Χαραδιατίκων – Αλάτρου με αίτηση των κατοίκων των χωριών. Δεν έχομε όμως παραπέρα πληροφορίες για το σχολείο, που θα πει πως, πιθανότατα, δεν άνοιξε ούτε τώρα ή πως, κι αν άνοιξε, γρήγορα έκλεισε.

Τέλος στα 1854 βρίσκομε το σχολείο να λειτουργεί στο Νιοχώρι με δάσκαλο τον ιερέα Θωμά Βλασσόπουλο. Εδώ συνέχισε να λειτουργεί και στα 1856. Στα 1862 πάλι το βρίσκομε στον Πίνακα των σχολείων που λειτούργησαν από τον Ιούνιο ως τον Σεπτέμβριο και είχε 14 μαθητές. Σαν αιτία της ανώμαλης λειτουργίας του σχολείου πρέπει να θεωρηθεί η φτώχεια των κατοίκων.

Το έγγραφο του ιερέως Βλασσόπουλου, παρόμοιο με εκείνο του ιερέως Λαχανά του Κατωχωρίου, γραμμένο το 1856, που μιλεί για την φτώχια των κατοίκων, είναι σχετικά διαφωτιστικό. Ο ιερέας Βλασσόπουλος είχε 17 μήνες να πάρει κάτι από τους μαθητές του για πληρωμή. Όπως ο Λαχανάς, αρνήθηκε κι αυτός να υποβάλλει στον Πρόεδρο του Γ΄ Διαμερίσματος κατάσταση γονέων οφειλετών για την είσπραξη των οφειλών. Έγραφε: «Εις διάστημα μηνών 17 δεν έλαβον παράτινος μαθητού μου τίποτε, αλλ΄ ούτε ζητώ να λάβω, θεωρώντας την δυστυχίαν των».

Να θυμίσουμε τέλος ότι κήποι υπήρχαν παλιότερα σε όλα τα Δημοτικά σχολεία του νησιού μας. Στο δικό μας, το δημοτικό σχολείο Αλεξάνδρου, υπήρχαν δύο σε σχήμα τετραγώνου κήποι που βρισκόταν εκατέρωθεν της μικρής σκάλας που οδηγούσε στην κεντρική είσοδο του σχολείου. Επίσης, ότι η χρήση του παλιού Δημοτικού σχολείου Νεοχωρίου έχει παραχωρηθεί από τον Δήμο Λευκάδας στον Πολιτιστικό Σύλλογο «Μελάνυδρος» και στο χώρο αυτό γίνονται τα τελευταία χρόνια οι ποικιλόμορφες εκδηλώσεις του Συλλόγου.