Απομνημονεύματα Πόπης Μάλφα-Ζακυνθινού (Μέρος 4ο)

Συνέχεια από το τρίτο Μέρος

Οι Άγγλοι ιμπεριαλιστές με το μαύρο στρατηγό Σκόμπυ και όργανο την τότε κυβέρνηση έκαναν ότι δεν τόλμησαν οι Γερμανοί.

Με όλα τα πολεμικά μέσα σκόρπισαν τον θάνατο, γκρέμισαν τις φτωχογειτονιές στις συνοικίες της Αθήνας, σκότωσαν τον άμαχο πληθυσμό και έφεραν στα παιδάκια αντί για μια μπουκιά ψωμί το θανατικό, 33 ολόκληρες μέρες.

Η ένοπλη αγγλική επέμβαση τον Δεκέμβρη ανέκοψε την ομαλή δημοκρατική εξέλιξη στον τόπο μας, γκρέμισε τα όνειρά του λαού μας για μια Ελλάδα ανεξάρτητη ελεύθερη, δημοκρατική και μας επέβαλε το χρεοκοπημένο, πολιτικά και ηθικά, πολιτικό κόσμο της χώρας που απουσίασε από την τρισένδοξη αντίσταση του λαού μας ή συνεργάστηκε ανοιχτά με τον κατακτητή.

Χάλκευσαν και μας επιβάλανε τον εμφύλιο πόλεμο, που σκοπό είχε την οριστική συντριβή του κινήματος της Αντίστασης, μας «προστάτεψαν» με το δόγμα Τρούμαν οι νέοι «προστάτες» απ΄ τον Ατλαντικό, που με τη συμφωνία του 1953 που ψήφισε η βουλή, έγιναν και νομικά κυρίαρχοι και αφεντάδες στον τόπο μας, στο δικό μας τόπο, που όπου κι αν σκάψεις θα βρεις κόκκαλα αγωνιστών.

Λευκαδίτες από διάφορους λόχους στο Γ΄ Τάγμα Σκαπανέων το 1948 στη Μακρόνησο

Πέρασαν πια πολλά χρόνια. Σ΄ αυτό το διάστημα συστηματικά και με κάθε μέσο προσπάθησαν να σβήσουν το πνεύμα της Εθνικής Αντίστασης απ΄ τη μνήμη του λαού και να σπιλώσουν και να εξοντώσουν τους αγωνιστές με φυλακές, κατατρεγμούς, βασανιστήρια, εκτελέσεις, εξορίες στα κολαστήρια της Μακρονήσου και των Γιούρων.

Όμως η νεολαία και τα ιδανικά της άντεξαν στο χρόνο παλικαρίσια γιατί ποτέ δεν είναι δυνατόν να ξεχαστεί ένα τόσο βαθύ και ανεξίτηλο ιστορικό αποτύπωμα στη συνείδηση του λαού μας και της νεολαίας. Αγωνίστηκε περήφανα. Αργότερα σαν ήρωες του Πολυτεχνείου για τα ίδια ιδανικά της ΕΠΟΝ και καμαρώναμε με βαθιά συγκίνηση εμείς οι παλιοί επονίτες που τυχαία γλυτώσαμε.

Η γιορταστική παράδοση μάς έχει συνηθίσει να γιορτάζουμε τα μεγάλα γεγονότα του τόπου μας μ΄ ένα συγκεκριμένο τρόπο. Μέσα σε μια ατμόσφαιρα ρουτίνας στεκόμαστε εθιμοτυπικά σ΄ αυτά τα γεγονότα και προσπαθούμε ταμπουρωμένοι πίσω από μια ρηχή ιστορική φιλολογία, στολισμένη με ωραίες εκφράσεις, να περάσουμε όσο πιο ανώδυνα μπορούμε, χωρίς ποτέ να μπήγουμε βαθιά το νυστέρι της έρευνας, για να τα αναλύσουμε και να βρίσκουμε τις αιτίες που τα προκάλεσαν.

Ευτυχώς που ξεφύτρωσε στη θέση της ΕΠΟΝ η σημερινή οργάνωση της ΚΝΕ, ο συνεχιστής των αγώνων της αιμοδότρας ΟΚΝΕ. Και δεν είναι τυχαίο αυτό, πριν χρόνια το ηρωικό ΚΚΕ ήταν ο δημιουργός του μεγαλύτερου έπους της νεώτερης ιστορίας μας, του ΕΑΜ.

Πρέπει να αναφέρω εκτός απ΄ τα ηρωικά νιάτα της ΕΠΟΝ γενικά, έχουμε και μεις εδώ στο νησί μας τους ηρωικούς Επονίτες που έδωσε το ηρωικό μας νησί, η Λευκάδα, 43 νεκρούς για να ποτίσουν με το αίμα τους το δέντρο της Λευτεριάς μας. Στις γραμμές του ΕΛΑΣ πολέμησαν 32.000 Επονίτισσες και Επονίτες πρωτοπόροι αντάρτες και αντάρτισσες.

Αξίζει να πούμε για τη συμμετοχή τους στις δύο μεγάλες κινητοποιήσεις, παλλαϊκές συγκεντρώσεις, στην Αθήνα, το Μάρτη και τον Ιούλη του 1943 ενάντια στην πολιτική επιστράτευση και κατά της επεκτατικής βουλγαρικής κατοχής. Σ΄ αυτή τη διαδήλωση συνέβη κάτι πολύ συγκλονιστικό. Ένας νεαρός, που τ΄ όνομά του είναι άγνωστο, κρατούσε την ελληνική σημαία όταν από ένα πυροβολισμό πέφτει νεκρός. Δίπλα του η Παναγιώτα Σταθακοπούλου ορμάει και παίρνει τη σημαία, αψηφώντας τα τανκς.

Η Παναγιώτα Σταθακοπούλου.

Ο Γερμανός που οδηγούσε το τανκ πυροβολεί ξανά. Η κοπέλα πέφτει αιμόφυρτη στο οδόστρωμα, τον τανκ προχωρεί, περνάει από πάνω της και πολτοποιεί το σώμα της, Η φρικιαστική σκηνή δεν φοβίζει το πλήθος των διαδηλωτών, απεναντίας το εξαγριώνει.

Μια άλλη κοπέλα σκαρφαλώνει στο τανκ και με το ξύλινο παπούτσι της χτυπάει το ανθρωπόμορφο κτήνος στο κεφάλι, μέχρι που μια σφαίρα την αφήνει νεκρή.

Ο Στράτος Τσέγιος, πρώτος Γραμματέας του Συμβουλίου Λευκάδας της ΕΠΟΝ. Εκτελέστηκε το 1944.

Ο ανταρτοεπονίτης Μήτρος Γιαννούλης. Σκοτώθηκε το 1944 στο Νυδρί.

Εμείς εδώ στη Λευκάδα πρέπει να είμαστε περήφανοι για τα δικά μας παιδιά, τους επονίτες μας. Δεν είναι λίγες οι ανθρώπινες θυσίες. Ποιον να πρωτοθυμηθούμε; Τον Στράτο το Τσέγιο, το Μήτρο το Γιαννούλη, ή το κρεμασμένο κεφάλι του Επονίτη από τους Πηγαδισάνους Κώστα Ζακυνθινού (Ρέτζου), όπως τον φωνάζαμε, στην πλατεία της πόλης μας, μαζί με άλλα κεφάλια, αφού πρώτα τα κλωτσούσαν σαν να ΄ταν μπάλες ποδοσφαίρου; Ή την τύχη που είχε ένα λεβεντόπαιδο από το χωριό μου τους Πηγαδισάνους, ο Σπύρος Μικρώνης (Φάνης), αδελφός της Τζαβέλαινας; Τον αναποδογύρισαν στην πλατεία του Φρυά, τον κρέμασαν από τα πόδια και του έβαλαν φωτιά και τον κάψανε ζωντανό, φέρνοντας απ΄ το χωριό μου τη δύστυχη μάνα για να είναι θεατής στο μακάβριο έγκλημά τους.

Ο Κώστας Οδυσ. Ζακυνθινός (Ρέντζος) από τους Πηγαδισάνους. Του κρέμασαν το κεφάλι στο Πεντοφάναρο, στην πλατεία Λευκάδας.

Ο Επονίτης Σπύρος Μικρώνης από τους Πηγαδισάνους. Τον έκαψαν ζωντανό στην πλατεία του Φρυά.

Άλλος Επονίτης από το Σπανοχώρι τον πιάσαν, τον βασανίσανε φριχτά κι αφού κατάλαβαν ότι ξεψυχούσε του έβγαλαν τα νύχια από πόδια και χέρια. Αυτός λεγόντανε Μιχάλης Γρηγόρης.

(Συνεχίζεται)

* Η Πόπη Μάλφα και η αδελφή της Ελένη (η Ελενίτσα όπως την αποκαλεί) ήταν στελέχη της νεολαιίστικης οργάνωσης της ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων) στο νησί της Λευκάδας. Η Πόπη καθοδηγούσε τα χωριά της βορειοδυτικής Λευκάδας που σήκωσαν και το βάρος του αγώνα: Καρυά, Πηγαδισάνοι, Εγκλουβή, Βαυκερή, Πλατύστομα, Αλέξανδρος, Κολυβάτα, Πινακοχώρι, Λαζαράτα, Σπανοχώρι, Ασπρογερακάτα, Κάβαλος, Δρυμώνας, Εξάνθεια, Καλαμίτσι και Άγιος Νικήτας και η αδελφή της Ελένη καθοδηγούσε τη δύσκολη, λόγω της δράσης των ΕΔΕΣιτοράλληδων, περιοχή της Νότιας Λευκάδας. Ήταν αδελφές του Νίκου Μάλφα, Γραμματέα της 2ης Τομεακής Επιτροπής Καρυάς του ΕΑΜ.

Φωτό Μακρονήσου: «Από αριστερά, ορθοί: 3. Μάλφας Ν., 4. ο ναύτης Αποστόλης Σάντας (ο ήρωας που μαζί με τον Μαν. Γλέζο γκρέμισαν τη πολεμική γερμανική σημαία από την Ακρόπολη τη νύχτα της 30-31 Μαΐου 1941), 5. Γατζίας Καλίστρατος Καθιστοί: 1. Κατωπόδης Γ., 2. Καραμποΐκης Επ., 4. Θερμός Νίκος», σημείωση Νίκου Μάργαρη στο πίσω μέρος της φωτογραφίας. Λεζάντα φωτογραφίας: Λευκαδίτες από διάφορους λόχους στο Γ΄ Τάγμα Σκαπανέων. Ημερομηνία φωτογραφίας: 4/1948. Προέλευση φωτογραφίας: Φωτογραφικό Αρχείο Νίκου Μάργαρη. Πηγή: Μακρόνησος-Ψηφιακό Μουσείο.