«Το Βαπόρι»… και οι «Άγκυρες» (Παρουσίαση του βιβλίου της Νόνης Σταματέλου «Το Βαπόρι», εκδ. «Οδός Πανός»)

Α. Την Νόνη την γνώρισα από τον π. Μελέτιο.

Εξομολογιόταν χρόνια σ’ αυτόν. Περίπου συνομήλικοι (εγώ δυο χρόνια μεγαλύτερος) είχα την χαρά να τελέσω μαζί με τον π. Μελέτιο τον γάμο της.

Η γνωριμία μας βάθυνε από τις αξιολογικές κρίσεις για εκείνη του π. Μελετίου, που επιβεβαιωνόντουσαν στην καθημερινότητα της μικρής μας επικοινωνίας–συναναστροφής. Άνθρωπος του Θεού η Νόνη, όχι λόγω ιδιότητας (Θεολόγος) αλλά λόγω ποιότητος! Από την άλλη εμείς οι ιερείς… θέλουμε να μπερδεύουμε την ιδιότητα με την ποιότητα. Δυστυχώς όμως η ιδιότητα σε μάς δίδεται δωρεάν ενώ η ποιότητα αποχτιέται με κόπο. Οι χριστιανοί δεν κρύβονται «δικαιολογούμενοι» πίσω από τα γονιδιακά τους βαρίδια, αλλά αγωνίζονται να ευθυγραμμίσουν την στρεβλή… σπονδυλική τους στήλη στον «κηδεμόνα» που εκουσίως «φοράνε» (ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε Χριστόν ἐνεδύσασθε…) για να ευθυπορούν στο
θέλημα του Θεού που είναι το μέτρο υγείας.

Όλοι δυσκολευόμαστε σ’ αυτό, αλλοίμονο όμως αν δεν αποδεχόμαστε το αξίωμα του R. M. Ρίλκε: «Κάθε ζωντανή ύπαρξη στα δύσκολα στέκεται» γιατί τότε κάνουμε ότι δεν «ακούμε» τον λόγο του Χριστού για προϋπόθεση άρσης του Σταυρού, προκειμένου να ισχυριζόμαστε βασίμως, ότι Τον ακολουθούμε και Του μοιάζουμε. Είναι πάντα «αδικία» ο οδηγός να μην ξέρει τον δρόμο γιατί δεν τον έχει περπατήσει και συγχρόνως να αυτοπαρουσιάζεται… ως «παντογνώστης» κρυπτόμενος πίσω από την ιδιότητα!

Η Νόνη δεν αυτοπαρουσιάζεται. Δεν γυρεύει αποδοχή και κύρος… Δείχνει–φανερώνει πώς έρχεται μέσα μας lux mentis et cordis. Όχι με το πλαίσιο–λόγια, αλλά με το περιεχόμενο και την αλήθεια των λόγων. Δούλεψε η Νόνη χρόνια με την κατήχηση. Άλλη κακοποιημένη λέξη, που «κατάντησε» να σημαίνει… προπαγάνδα! Κατηχούσε εφήβους στο… καινούργιο της Πίστης στη ζωή τους. Η υγιής παρουσίαση της Πίστης (αυτό έκανε η Νόνη) ομορφαίνει την ζωή του εφήβου (κοριτσιών–αγοριών) νοηματοδοτώντας το κομφούζιο που ο έφηβος έντρομος βλέπει- συνειδητοποιεί γύρω του. Μόνος του ο έφηβος τραγουδάει: «Σε τι κόσμο μπαμπά μ’ έχεις φέρει να ζήσω; Είναι τόσο πολλά επιστρέφουμε πίσω». Αν έχει όμως την ευτυχία να έχει την Νόνη δασκάλα–οδηγό, τότε το φως της ποιότητος του Χριστού φωτίζει τα «τόσα πολλά».

Η κύρια εργασία (με την ουσιαστική ποιοτική έννοια της λέξεως) της Νόνης ήταν τα παιδιά και το σχολείο. Και τα κατάφερε (απ’ ότι φαίνεται και στο «Βαπόρι») γοητευτικά. Προσανατόλισαν την ζωή τους, βρίσκοντας νόημα και λόγο ζωής όσοι μαθητές της είχαν ειλικρινείς αναζητήσεις. Μπήκαν «εξοπλισμένοι» στην ζωή τους, και με στοχοθέσιο, απόδειξη των οποίων είναι οι εξ υστέρων… ευχαριστίες στην Νόνη!

Ας ολοκληρώσουμε το πρώτο σκέλος των σκέψεων μου με την ερώτηση: Ποιος δεν θάθελε να έχει αναμνήσεις γοητείας και χαράς από τον/την Θεολόγο του σχολείου;

Β. Η Νόνη έχει γράψει αρκετά. «Ἐκ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας λαλεῖ τὸ στόμα». Υπερεκβλύζον περιεχόμενο «κερνάει» και εμάς, εκ του θησαυρού της καρδίας της.

Η ποιότητα της πηγής από την οποία «υδροδοτείται» η Νόνη μας εξασφαλίζει ότι δεν διχάζεται «σχιζοφρενικά» και σε πικρό και σε γλυκύ! Αυτά συμβαίνουν σ’ όσους φαντάζονται αυτόφωτους τους εαυτούς τους, και εξ αυτού… αλυκόν και γλυκύ… αναμιγνύουν! Η Νόνη μόνον… γλυκύ (Ιακ. 3,13) και… δροσερό παράγει. Ειδικώς και με «Το Βαπόρι», τις «Παπαδιαμαντικές»… Λευκαδίτικες αναμνήσεις, που πίσω από το… φολκλορικό τους στοιχείο έχουν προτάσεις ζωής. Άγιοι άνθρωποι χωρίς την ανάγκη εκκλησιαστικής ανακήρυξης της αγιότητάς τους.

Άνθρωποι που κοίταζαν τα βαπόρια που περνούσαν στο πέλαγος ΟΧΙ μόνο με την περιέργεια της γνώσης αλλά και με την ωριμότητα της προσωρινότητας των εντυπώσεων και της ματαιότητας των μη σταθερών και μενόντων. Το ομώνυμο του βιβλίου διήγημα μαζί με τα «Ρούχα της Λαμπρής» και «Τα τελευταία παπούτσια» είναι από τα ομορφότερα.

Φιλοσκώμων χιουμορίστρια ξεκουράζει τον αναγνώστη με τις επισημάνσεις της: «Τουριστικά σανδάλια, βερμούδα και μακό θα φορούσαν οι άγγελοι, αν τους συναντούσαμε σήμερα στις μικρές Κυκλάδες, σκέφτηκα σχεδόν φωναχτά ενώ ο συμπαθής νεαρός παπάς εκλιπαρούσε την επιείκεια της Θεοτόκου. Μη μου ελέγξη τα πράξεις ενώπιον των αγγέλων…»!

Τα διηγήματα της Νόνης είναι μια πανέμορφη ανθοδέσμη. Καθένα με την δική του ομορφιά! «Τα άλογα» με την περιγραφή της Μ. Παρασκευής της Σαντορίνης θυμίζουν τον Βικτόρ Σερζ και τα κεριά της νύχτας της Αναστάσεως που τα περιγράφει (ο
Σερζ) ως… αστέρια που έπεσαν στην γη να την ομορφήνουν!

«Ο Μικρός Πρίγκιπας» είναι η εφηβική ομορφιά ενός τυχερού «αγοριού-αχινού», που «ζήτησε επίμονα ενθάρρυνση και αγάπη» και τα βρήκε από την Νόνη. «Το θέατρο» της, που «αλλάζει» χαρακτήρα και κάνει δειλά παιδιά να πιστεύουν στον εαυτό τους…!!

«Ο Επιστάτης», που παρουσιάζει με κατανόηση τις εξαρτήσεις από την ντροπή και την απελπισία και την τραγωδία, δυο ανθρώπων, «να μην τους πυρώνει ένας ήλιος».

Οι «Λευκαδίτισες μάνες» που σαν θλιμμένες Παναγιές… «όσο ζουν είναι ασπίδες που μας προστατεύουν απ’ τον θάνατο». Η ποιοτική υπομονή στην εγκατάλειψη, περιγράφεται πανέμορφα στο διήγημα «Η Θεία Βαγγελιώ του Μέτσου» «μια ηρωίδα που τα κατάφερνε (εγκαταλελειμμένη από τον τύποις σύζυγό της) να μεγαλώνει τρία παιδιά με φτώχια και αξιοπρέπεια».

Όλα έχουν να πουν, όχι λόγια αλλά ποιότητα. Διαβάστε τα. Απολαύστε τα. Και… μεγαλώστε τον ορίζοντα της θέας σας.

Εγώ ευχαριστώ την Νόνη γιατί, ενώ μου είχε στείλει και στο παρελθόν κάποιο άλλο δικό της δημιούργημα… το έχασα… και έχασα, αυτή με συγχώρησε!

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος