H πτώχευση της Ελλάδος του 1893 (Μέρος 6ον)

Του Θεόδωρου Αραβανή

(Συνέχεια από το Μέρος 5ον)

Από το έτος 1879 μέχρι το 1893 η Ελλάδα πλήρωσε σε τοκοχρεωλύσια δανείων περισσότερα απ΄ ό,τι δανείστηκε. Και το 1893 χρωστούσε πολύ περισσότερα από το 1879.

Σύμφωνα με στοιχεία της εποχής η μείωση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος από το 1891 έως το 1896 ήταν της τάξης του 6% σε δραχμές της εποχής, αλλά σε 34% σε ισοτιμία χρυσών δραχμών. Και τούτο διότι η ισοτιμία του χρυσού φράγκου και δραχμής το 1891 ήταν 1,29 και το 1896 ήταν 1,73.

Το ακαθάριστο Εθνικό προϊόν της Ελλάδος το 1891 υπολογίστηκε σε 566 εκατομμύρια δραχμές και σε αντίστοιχες 439 εκατομμύρια χρυσές δραχμές.

Το 1896 το Εθνικό προϊόν ήταν αντίστοιχα 533 εκατομμύρια δραχμές (μείωση 6%) και 308 εκατομμύρια σε σταθερή ισοτιμία σε χρυσές δραχμές (μείωση 34%), με δεδομένη την παραπάνω ισοτιμία χρυσού φράγκου και δραχμής.

Η παραπάνω κατάρρευση του Εθνικού προϊόντος σε σταθερές αξίες, έπληξε κύρια τον αγροτικό τομέα όπου το προϊόν του μειώθηκε κατά 67% ενώ του τριτογενούς τομέα η μείωση υπολογίστηκε κοντά στο 23-25%.

Και εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι, ο αντίκτυπος της πτώχευσης στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν ήταν διαφορετικού τύπου από εκείνον που βιώνεται σε σύγχρονες πιστωτικές κρίσεις.

Μια άλλη παράμετρος που εξετάζεται στις πιστωτικές κρίσεις είναι και η αναφορά στο ποσό του ακαθάριστου κατά κεφαλήν προϊόντος μιας χώρας. Που στην Ελλάδα του 1893 υπολογίζονταν σε 270 δραχμές ή κοντά στα 170 Γαλλικά φράγκα. Αντίστοιχα μεγέθη Ευρωπαϊκά έδιναν στην Γαλλία 650-700 φράγκα στην Μεγάλη Βρετανία 950-1000 Γαλλικά φράγκα, στην Γερμανία 730-760 Γαλλικά φράγκα και στην Σουηδία 500-520 Γαλλικά φράγκα.

Ακόμα και με οικονομολογικές αναφορές τύπου, ότι: ένα μέρος του Εθνικού προϊόντος δεν μπορεί να μετρηθεί διότι δεν γίνονταν εμπόρευμα, ακόμα λοιπόν και με τέτοια παραδοχή η εισοδηματική απόσταση της τότε Ελλάδος από τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες ήταν τεράστια. Η διαπίστωση τούτη έχει τεράστια διαρκή και στις μέρες μας σημασία (τονίζεται εμφατικά η σημασία της παραπάνω διαπίστωσης και για την σύγχρονη εποχή), διότι οδηγεί στην συμπερασματική διαπίστωση για την πτωχευμένη Ελλάδα του 1893, ότι: Η παραμικρή μείωση του Εθνικού προϊόντος οδηγούσε σε μεγάλες στερήσεις. Ακόμη ότι με τόσο χαμηλό ακαθάριστο εθνικό προϊόν το μέγεθος της υπερχρέωσης αναδεικνύεται τεράστιο και οι δυνατότητες αποπληρωμής περιορισμένες. Και ακόμη εξηγεί την στάση των Βρετανών τότε ομολογιούχων (κατόχων μέρους του Ελληνικού χρέους) οι οποίοι έχοντας επίγνωση των περιορισμένων δυνατοτήτων της Ελλάδος να πληρώσει, επέμεναν (πράγμα που έγινε) στην εξασφάλιση φορολογικών πηγών για την είσπραξη των τοκοχρεωλυσίων. Οι τελευταίες διαπιστώσεις στην οικονομική βιβλιογραφία, είναι βασικές παράμετροι για την αναφορά τους σε κάθε πιστωτική κρίση χώρας. Και δεν είναι μακρυά και από την Ελλάδα και τους πιστωτές της μετά το 2010, παρά τις διαφορετικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της Ελλάδος στις μέρες μας και του τέλους του 19ου αιώνα.

Το 1894 το συνολικό χρέος της Ελλάδος υπολογίστηκε σε 585.000.000 χρυσά φράγκα και 165.000.000 εκατομμύρια Ελληνικές δραχμές (ως ποσό για αναφορά στην αναγκαστική τότε ακάλυπτη νομισματική κυκλοφορία). Δηλαδή με ακαθάριστο προϊόν τα έτη μετά την πτώχευση κοντά στα 600 εκατομμύρια δραχμές, το Ελληνικό χρέος ήταν 1.200.000.000 δραχμές, δηλαδή, το χρέος της χώρας ήταν 200% του εθνικού προϊόντος. Το 1889 αντίστοιχα το χρέος υπολογίζονταν στο 130% του Εθνικού προϊόντος.

Η αρνητική αυτή εξέλιξη οφείλετο και στον αυξημένο δανεισμό της χώρας αλλά και στην κατάρρευση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής. Ο τελευταίος παράγοντας (η κατάρρευση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής) ήταν βασικός που οδήγησε στην αδυνατότητα πληρωμής του χρέους και την κήρυξη της χρεωκοπίας, μετά την ομολογία της πτώχευσης.

Η κατάρρευση (σε σταθερούς όρους) του Ελληνικού χρυσού νομίσματος τότε, μέσα σε μια πενταετία 1893-1896 σχετικά με το Γαλλικό χρυσό φράγκο, φέρνει και στην επιφάνεια τα προβλήματα επικαταλαγής για την αξιακή σημασία του νομίσματος σχετικά με τις κοινωνικές συνέπειες της κάθε πιστωτικής κρίσης σε μια χώρα. Kαι την διανομή αυτών των συνεπειών στην κοινωνική διαστρωμάτωση της χώρας. Που στην Ελλάδα μετά το 1893 αυτές οι συνέπειες εκφράστηκαν από τον παραπάνω αναφερθέντα δείκτη, ως μείωση του αγροτικού εισοδήματος υπολογιστικά στο 67%, έναντι 23% της υπολογισθείσης μείωσης στον τότε τριτογενή τομέα.

Στοιχεία ελήφθησαν από:
-Ανδρεάδης Ανδρέας: Μελέται.
-Βαλαωρίτης Αρ. Ιωάννης.: Η Ιστορία της ΕΤΕ.
-Τάσος Βουρνάς: Η Ελληνική ιστορία.
-Δερτιλής: Ιστορία του Ελληνικού κράτους.
-Θανάσης Καλαφάτης: Διάφορα μελετήματα και άρθρα για την πτώχευση του 1893.
-Ευάγγελος Χεκίμογλου.: Διάφορα κείμενα του για πτώχευση του 1893.
-Διάφορα συγγράμματα και άρθρα από περιοδικά και εφημερίδες της εποχής.

Διαβάστε: