Η Αντίσταση στη Λευκάδα, του Αλέκου Φίλιππα – Μέρος Τρίτο

Κώστας Κούρτης (Ζαβογιάννος) ήταν μέλος του ΚΚΕ και υπεύθυνος του ΕΑΜ Νυδριού. Δολοφονήθηκε το 1944

Του Αλέκου Φίλιππα

Στη Βαυκερή μείναμε, από την Τετάρτη το βράδυ, ως το βράδυ το Σάββατο, σε επιφυλακή. Στο μεταξύ, ο εξαγριωμένος Γιαννούλης, σκότωσε τον Μάλφα από τους Πηγαδησάνους, σαν συνεργάτη των Ιταλών.

Το Σάββατο το βράδυ, ένας περιφερειακός¹, μίλησε για την κατάσταση που δημιουργήθηκε και την απόφαση που πάρθηκε, να διαλυθούνε τα εφεδρικά και το μόνιμο να περάσει στην Ακαρνανία.

Αν και ήτανε αργά, πολλοί φύγαμε για τα χωριά μας και παραμείνανε αυτοί που ήταν πιο ξέμακρα. Έμεινε και το μόνιμο τμήμα.

Την άλλη μέρα, Κυριακή, απόκριες, μια πυκνή αντάρα σκέπαζε την ορεινή Λευκάδα και στα χαράματα ακουστήκανε φωνές στο χωριό: Γερμανοί, Γερμανοί. Κάποιος είχε ανεβεί από τον Αλέξαντρο, που είχανε δει τους Γερμανούς, να μπαίνουνε στα Κολυβάτα. Εκεί πιάσανε τον Γιώργο Κατσαρό² που το βράδυ είχε γυρίσει από τη Βαυκερή και αργότερα τον εκτελέσανε στο Αγρίνιο.

Πήραμε τα όπλα και τραβήξαμε για τη Βαυκερή. Μας προλάβανε όμως οι Γερμανοί, μα τους πρόλαβε ο Μίλιος Θειακός από το Πλατύστομα, που πρώτος άκουσε τις φωνές του συνδέσμου από τον Αλέξαντρο και ειδοποίησε τα φυλάκια. Πισωπατήσαμε και πιάσαμε θέσεις, περιμένοντας, τι θα γίνει.

Με την κάλυψη της αντάρας, ο Γιαννούλης τράβηξε για το βουνό Σκάροι με την ομάδα του και συγκρούστηκε με την ομάδα του Καλατζή στη θέση Αη Νικόλα της περιφέρειας της Βαυκερής και την ανάγκασε να υποχωρήσει. Τα τμήματα του εφεδρικού, τραβήξανε για την Ελάτη. Το βουνό ήτανε δύσβατο και χιονισμένο και η αντάρα έκανε πιο δύσκολη την πορεία. Εκεί εκτελέστηκε η Ευγενία Δαμιανή από το Νυντρί, που κατηγορούτανε για συνεργασία με την Ιταλική Φινάντσα. Η γυναίκα αυτή δεν μπορούσε να προχωρήσει και φοβηθήκανε, μήπως, παραμένοντας, προδώσει την πορεία των τμημάτων. Είχε λεχθεί από την προηγούμενη μέρα είχε φτάσει σημείωμα να μην γίνει καμία εκτέλεση. Έτσι τη γλύτωσε ο Βαγγέλης Σάντας ή Καμπάς από τους Πηγαδησάνους, ένας ένοπλος της αντίδρασης.

Την ίδια μέρα, οι Γερμανοί και οι ομάδες της αντίδρασης, μπήκανε στην Εγκλουβή και σκοτώσανε τον [ ] μαθητή Γυμνασίου και το βράδυ αποσυρθήκανε από την ορεινή Λευκάδα³.

Έπειτα από τα συγκλονιστικά αυτά γεγονότα, η κατάσταση στη Λευκάδα, μέρα παρά μέρα, σκοτείνιαζε περισσότερο. Στο Νυντρί, δολοφονήθηκε ο Κώστας Κούρτης ή Ζαβογιάννος⁴, από την Εγκλουβή, που έμενε στο Νυντρί. Ήτανε υπεύθυνος της τοπικής οργάνωσης.

Έτσι η πολιτική οργάνωση του ΕΑΜ, βρέθηκε μπροστά στο τρομερό δίλημμα, ποιο δρόμο να ακολουθήσει. Αδίστακτη η αντίδραση, περίμενε μια αστόχαστη ενέργεια, για να προχωρήσει στην ολοκλήρωση των σχεδίων της.

(Συνεχίζεται)

(Πηγή: Ιωάννης Α. Αναγνώστου, «Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ (1941-1944)», διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας Νεώτερων Χρόνων), 2002.)

* Ο Αλέκος Φίλιππας γεννήθηκε το 1920 στα Πλατύστομα. Πρωτοστάτησε στους κοινωνικούς και αγροτικούς αγώνες του νησιού μας και για τη δράση του αυτή διώχτηκε. Πήρε ενεργά μέρος στο μεγαλειώδες κίνημα της Εθνικής Αντίστασης. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά ενώ έχει συγγράψει το βιβλίο «Λευκάδα – Η Ομηρική Ιθάκη» (Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1995), βασισμένο στη γνωστή θεωρία του Βίλχελμ Ντάιρπφελντ, ο οποίος ταυτίζει την Ομηρική Ιθάκη με το σημερινό νησί της Λευκάδας. Πέθανε το 2012 και κηδεύτηκε στα Πλατύστομα.
____________________________
¹ Ο περιφερειακός που μίλησε ήταν ο Γιώργος Σγουρός, ειδικός απεσταλμένος της Περιφερειακής Επιτροπής του ΕΑΜ στη Λευκάδα το διάστημα από τον Φεβρουάριο του 1944 μέχρι τον Μάη του 1944.
² Στις εκκαθαριστικές αυτές επιχειρήσεις των Γερμανών συνελήφθη ένοπλος στον οικισμό Κολυβάτα Αλεξάνδρου ο στρατιωτικός υπεύθυνος του εφεδρικού ΕΛΑΣ στην περιοχή Αλεξάνδρου και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας Γιώργης Κατσαρός (Καραγιάννης), που είχε επιστρέψει από τη Βαυκερή, μετά την απόφαση που πάρθηκε για αποστράτευση και αποχώρηση του Εφεδρικού ΕΛΑΣ στις βάσεις του. Εκτελέστηκε, μαζί με τον ταγματάρχη Κώστα Κατωπόδη από την Καρυά, που είχε πιαστεί στην πόλη της Λευκάδας, στις 14 Απριλίου του 1944 (Μεγάλη Παρασκευή) στην πλατεία της Αγίας Τριάδας, στην κεντρική πλατεία Αγρινίου. (Δες εδώ για τον Γιώργη Κατσαρό (Καραγιάννη) και εδώ για τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών στα Κολυβάτα Λευκάδας την Κυριακή της Αποκριάς του 1944).
³ Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών και των ντόπιων συνεργατών τους στην Εγκλουβή σκοτώθηκαν ο Σπύρος Ξ. Κοντοπρίας και Μάκης Π. Θερμός. Ο Νίκος Θερμός ή Ζούρας αναφέρει σε μαρτυρία του στο βιβλίο του Ζώη Κουτσαύτη «Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα»: «Τις αποκριές του 1944 στις 20 του Φλεβάρη, ήρθανε οι Γερμανοί από τη Λευκάδα με αυτοκίνητα και ξαναφύγανε. Το χωριό άδειασε. Κατά τις 11 μπήκανε στο χωριό δύο τμήματα Γερμανών και Ράλληδων από τα Σελέκια και τον Αϊ-Νικόλα. Από τα Σελάκια ανεβήκανε στο Μύλο και στήσανε πολυβόλο και και οι άλλοι φτάσανε στο λαγκάδι πριν από την εκκλησία. Σκοτώσανε τον Γερ. Θερμό του Πάνου και προχωρώντας στο αλώνι του Μπαλέρτα, συναντηθήκανε με ομάδα και σκοτώσανε τον Σπ. Κοντοπρία-Αγγουράκη, και τραυματίστηκε ο Γερ. Κοντογιώργης-Κακαρέλης. Στο χωριό πήγανε στο σπίτι του Καραπάνου και στήσανε οπλοπολυβόλο στο παράθυρο και άλλες ομάδες, μαζί με τους Γερμανούς, πήγανε σε σπίτια στο Κάτω Χωριό και τα λεηλάτησαν. Από τις άκρες του χωριού δέχθηκαν σποραδικά πυρά από την περιφρούρηση…».
⁴ Κώστας Κούρτης (Ζαβογιάννος) ήταν μέλος του ΚΚΕ και υπεύθυνος του ΕΑΜ Νυδριού. Κατάγονταν από την Εγκλουβή και έμενε στο Νυδρί. Δολοφονήθηκε το 1944 στο Νυδρί.