Αφιέρωμα: Οι βουλευτικές εκλογές της 29ης Οκτωβρίου του 1961 στην Λευκάδα (αναλυτικά αποτελέσματα)

Βουλευτής Λευκάδας με την ΕΡΕ εκλέχτηκε ο Χρήστος Αθανίτης

Οι εκλογές της 29ης Οκτώβρη 1961 έχουν μείνει στην ιστορία ως εκλογές βίας και νοθείας. Αναφορικά με τη νοθεία τα στοιχεία που βγήκαν στη δημοσιότητα μετά τις εκλογές φανερώνουν ότι ήταν εκτεταμένη, με αποτέλεσμα ο λαός να λέει τη χαρακτηριστική φράση ότι «ψήφισαν μέχρι και τα δένδρα». Το ότι οι εκλογές έγιναν υπό καθεστώς βίας και νοθείας ουδείς μπόρεσε να το αρνηθεί. Ακόμη και οι ηγέτες της ΕΡΕ υποχρεώθηκαν να το παραδεχτούν υποστηρίζοντας από τη μια μεριά ότι όλα έγιναν εν αγνοία τους κι από την άλλη ότι τις εκλογές θα τι κέρδιζε το κόμμα τους και χωρίς να γίνει ό,τι έγινε.

Προεκλογική συγκέντρωση του ΠΑΜΕ στο κέντρο της Αθήνας

Στις 20.9.1961 ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησής του στο βασιλιά, στον οποίο παρέδωσε για υπογραφή το διάταγμα διάλυσης της Βουλής και προκήρυξης των βουλευτικών εκλογών για τις 29.10.1961. Η παραίτηση της κυβέρνησης του Καραμανλή συνδεόταν με το γεγονός ότι επισπεύδονταν οι ενέργειες πολλών αστών πολιτικών για τη δημιουργία ενιαίου κόμματος του «Κέντρου», ενώ παράλληλα ήταν ήδη τεταμένες οι σχέσεις του Καραμανλή με το Παλάτι.

Στις εκλογές πήραν μέρος ουσιαστικά τρεις εκλογικοί συνδυασμοί: Η ΕΡΕ, ο συνασπισμός Ένωσις Κέντρου – Κόμμα Προοδευτικών και το Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδας (ΠΑΜΕ).

Προεκλογική συγκέντρωση του Κ. Καραμανλή για τις βουλευτικές εκλογές της 29ης Οκτώβρη 1961

Στην ΕΡΕ είχε προσχωρήσει από το 1959 ο Παν. Κανελλόπουλος, ενώ τις παραμονές των εκλογών επανεντάχτηκαν ο Γεώργιος Ράλλης και ο Παναγής Παπαληγούρας.

Οι δυνάμεις του διασπασμένου «Κέντρου» συνενώθηκαν λίγο πριν τις εκλογές (19.9.1961) και συγκρότησαν την «εθνική αντιπολίτευση». Εκτός από την Κίνηση Εθνικής Αναδημιουργίας (ΚΕΑ) του στρατηγού Γεωργίου Γρίβα στην οποία εντάχτηκαν τέσσερις «κεντρώες» δυνάμεις, στο χώρο του Κέντρου υπήρχε και το Δημοκρατικό Κέντρο-Αγροτική Φιλελευθέρα Ένωσις (ΔΚ-ΑΦΕ) που συγκροτήθηκε το Φλεβάρη του 1961, με επικεφαλής τον Γ. Παπανδρέου. Αρχικά συμμετείχαν σε αυτό τρεις κομματικοί σχηματισμοί -το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (ΦΔΚ) με αρχηγό τον Γ. Παπανδρέου, το Κόμμα Αγροτών Εργαζομένων (ΚΑΕ) με αρχηγό τον Αλέξανδρο Μπαλτατζή και η Νέα Πολιτική Κίνησις (ΝΠΚ) με εκπρόσωπο τον Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα. Αργότερα (5.8.1961) προσχώρησαν η Δημοκρατική Ένωσις (ΔΕ) με αρχηγό τον Ηλία Τσιριμώκο. Οι δύο αυτοί σχηματισμοί (η ΚΕΑ και το ΔΚ-ΑΦΕ) ενοποιήθηκαν και δημιούργησαν την Ένωσιν Κέντρου (9.9.1961) που διοικούνταν από οκταμελή επιτροπή με πρόεδρο τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Προεκλογική αφίσα του ΠΑΜΕ για τις βουλευτικές της 29ης Οκτώβρη 1961

Το συνασπισμό ΠΑΜΕ συγκρότησαν στις 30.9.1961 η ΕΔΑ και το Εθνικό Αγροτικό Κόμμα (ΕΑΚ), που ιδρύθηκε στις 23.6.1961 και ήταν μετεξέλιξη της Νέας Αγροτικής Κίνησης (ΝΑΚ). Στο ΠΑΜΕ συνεργάστηκαν οι 16 από τους 21 βουλευτές που είχαν εκλεγεί το 1958 ως συνεργαζόμενοι με την ΕΔΑ, καθώς και στελέχη του λεγόμενου κεντροαριστερού χώρου που δεν είχαν συνεργαστεί με την ΕΔΑ το 1958, όπως οι Λεωνίδας Σπαής, Δημήτρης Στρατής, Λεωνίδας Καραμαούνας, Ευάγγελος Πέτσος, Γρηγόρης Λαμπράκης, Γιάννης Παπαθεοδώρου, Ασημάκης Φωτήλας, Νικηφόρος Μανδηλαράς. Στις 20.10.1961 η ΚΕ του ΚΚΕ με προκήρυξή της κάλεσε το λαό να υπερψηφίσει το ΠΑΜΕ.

Οι εκλογές έγιναν με πλήρη κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού υπέρ της ΕΡΕ. Επιθέσεις δέχονταν οπαδοί, ψηφοφόροι και υποψήφιοι του ΠΑΜΕ από τις πολιτικές, αστυνομικές και στρατιωτικές Αρχές. Οι «παρακρατικές» οργανώσεις της εποχής κατέστρεψαν κομματικά γραφεία, τυπογραφεία και άλλες εγκαταστάσεις της ΕΔΑ. Μόνο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου καταγγέλθηκαν από τον τύπο 319 περιπτώσεις επιθέσεων εναντίον ατόμων, κατά τις οποίες «οι κακοποιήσεις έγιναν αποκλειστικώς ή με την συμμετοχή διαφόρων τραμπούκων. Απ΄ αυτές στις 253 περιπτώσεις οι τραμπούκοι ήταν «άγνωστοι», μασκοφόροι κλπ.» (ΕΔΑ, 1962, Μαύρη Βίβλος: Το εκλογικό πραξικόπημα της 29ης Οκτωβρίου 1961, σελ. 91).

Το ψηφοδέλτιο της ΕΡΕ είχε την φωτογραφία του αρχηγού και ιδρυτή του κόμματος Κ. Καραμανλή

Κατά τη διάρκεια της εκλογικής περιόδου δολοφονήθηκαν από όργανα της αστυνομίας και του στρατού δύο στελέχη της Νεολαίας ΕΔΑ, ο Στέφανος Βελδεμίρης, στον Επτάλοφο Θεσσαλονίκης (26 Οκτώβρη) και ο στρατιώτης Διονύσης Κερπινιώτης (29 Οκτώβρη) στο εκλογικό κέντρο του χωριού Δεμίρι Αρκαδίας. Πέρα από την ωμή βία, υπήρξε και εκτεταμένη νοθεία. Καταγράφηκαν ως ψηφίσαντες και άνθρωποι που είχαν πεθάνει.

Η ΕΡΕ κατέκτησε την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο και σχημάτισε την τέταρτη κατά σειρά κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή. Το μεγαλύτερο ποσοστό της το συγκέντρωσε στη λεγόμενη «επιτηρούμενη ζώνη», που έφτασε και στο 100%. Τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν τα ακόλουθα: ΕΡΕ: 50,81% (2.347.922 ψήφοι) και 176 έδρες, ΕΚ-Κόμμα Προοδευτικών: 30,65% (1.155.122 ψήφοι) και 100 έδρες, ΠΑΜΕ: 14,62% (675.867 ψήφοι) και 24 έδρες (Ηλίας Νικολακόπουλος, Η καχεκτική δημοκρατία. Κόμματα και εκλογές 1946-1967, σελ. 275).

Κάρτα του Γρηγόρη Λαμπράκη που βγήκε βουλευτής με το ΠΑΜΕ στις εκλογές του 1961 (Πηγή: iefimerida.gr – ΑΡΧΕΙΟ Μανώλης Νταλούκας)

Με το ΠΑΜΕ εκλέχτηκαν στην εκλογική περιφέρεια του Δήμου Αθηναίων οι: Εμμανουήλ ΓΛΕΖΟΣ (65.523 ψήφοι – ακυρώθηκε η εκλογή του με την υπ΄ αριθ. 51/1962 απόφαση του εκλογοδικείου), Νικόλαος ΚΙΤΣΙΚΗΣ (49.638 ψ.), Ασημίνα ΓΙΑΝΝΟΥ (35.467 ψ.), Ηλίας ΜΠΡΕΔΗΜΑΣ (31.013 ψ.), Γεώργιος ΣΤΕΡΓΙΟΥ (27.128 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια του υπολοίπου πρώην Δήμου Αθηναίων οι: Μαρία ΣΒΩΛΟΥ (69.031 ψ.), Γεράσιμος ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ (63.488 ψ.), Ιωάννης ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗΣ (50.407 ψ.), Σταύρος ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (49.889 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια Δήμου Πειραιώς οι: Αντώνιος ΜΠΡΙΛΑΚΗΣ (14.618 ψ.), Γρηγόριος ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ (2.559 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια πρώην Δήμου Πειραιώς οι: Ελένη ΜΠΕΝΑ (13.458 ψ.), Ιωάννης ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (12.793 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια Νομού Αχαΐας ο Ασημάκης ΦΩΤΗΛΑΣ (4.484 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια Νομού Λαρίσης ο Ευάγγελος ΣΑΚΕΛΛΑΡΗΣ (5.651 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια Νομού Μαγνησίας ο Νικόλαος ΤΣΟΧΑΣ (6.151 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια πρώην Δήμου Θεσσαλονίκης (Α΄ περιφ.) οι: Ιωάννης ΠΑΣΑΛΙΔΗΣ (13.538 ψ.), Βασίλειος ΕΦΡΑΙΜΙΔΗΣ (11.146 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια Νομού Θεσσαλονίκης (υπόλοιπο) ο Δημήτριος ΚΕΛΤΕΜΛΙΔΗΣ, στην εκλογική περιφέρεια νομού Σερρών ο Θεόδωρος ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ (5.796 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια Νομού Καβάλας ο Γεώργιος ΤΣΑΡΟΥΧΑΣ (6.795 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια Νομού Λέσβου οι: Ηλίας ΗΛΙΟΥ (10.550 ψ.), Θεόφραστος ΠΑΠΠΑΣ ή ΠΑΠΑΧΙΟΥ (4.714 ψ.), στην εκλογική περιφέρεια Νομού Ηρακλείου ο Λεωνίδας ΚΥΡΚΟΣ (9.727 ψ.) και στην εκλογική περιφέρεια Νομού Χανίων ο Κωνσταντίνος ΧΙΩΤΑΚΗΣ (5.119 ψ.).

Πάμε τώρα στην Λευκάδα που και σε αυτές τις εκλογές αποτελούσε χωριστή εκλογική περιφέρεια.

Στις εκλογές έλαβαν:

Βουλευτής Λευκάδας εκλέχτηκε με την ΕΡΕ ο Χρήστος ΑΘΑΝΙΤΗΣ. Αξιοσημείωτο είναι ότι στις εκλογές συμμετείχε με δικό του κόμμα, την Ένωση Φιλελευθέρων και Εθνικών Αγωνιστών (ΕΦ-ΚΕΑ), ο λευκαδίτης πολιτευτής Μάρκος Τσαρλαμπάς, χωρίς να μπορέσει να εκπροσωπηθεί στη Βουλή. Ο ίδιος ήταν υποψήφιος στην εκλογική περιφέρεια Πρεβέζης όπου πήρε 270 ψήφους, ενώ υποψήφια βουλευτής στην εκλογική περιφέρεια Λευκάδας με το κόμμα αυτό ήταν η Αικατερίνη Τσαρλαμπά, η πρώτη ίσως γυναίκα που πολιτεύθηκε στο νησί μας.

Οι ψηφίσαντες εκλογείς στο Δήμο Λευκάδας ήταν 3.522 και στις Κοινότητες 15.604, ενώ ψήφισαν ακόμη 475 στρατιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι (Σύνολο ψηφισάντων: 19.601). Είναι χαρακτηριστικό για το κλίμα της εποχής πως ψήφισε η τελευταία κατηγορία. Από τους 475 στρατιωτικούς και δημόσιους υπαλλήλους οι 365 (77.33%) ψήφισαν την ΕΡΕ, οι 87 την Ένωση Κέντρου – Κόμμα Προοδευτικών, οι 14 το κόμμα ΕΦ-ΚΕΑ του Μάρκου Τσαρλαμπά και μόλις 6 το ΠΑΜΕ (βρέθηκαν και 3 άκυρα-λευκά ψηφοδέλτια).

Τα αναλυτικά ανά εκλογικό τμήμα αποτελέσματα στην εκλογική περιφέρεια Λευκάδας είχαν ως εξής (κάντε κλικ πάνω στο εικονίδιο για να διαβάσετε τον πίνακα):

(Πηγές: Ριζοσπάστης, Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1949-1968 – Β΄ Τόμος, ΥΠΕΣ)

Δείτε ακόμη στο πλαίσιο του αφιερώματος: