Τα εγκαίνια της Πινακοθήκης Θεμιστοκλή Καρφάκη στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Ηλιούπολης
Και μια σημαντική εικαστική δωρεά που «χάθηκε» για το νησί μας
Ο Δήμαρχος Ηλιούπολης Θεόδωρος Γεωργάκης με το Λάκη Σάντα και το Θεμιστοκλή Καρφάκη
Στις προθέσεις του αείμνηστου συντοπίτη μας ζωγράφου-αγιογράφου Θεμιστοκλή Καρφάκη, που έφυγε πρόσφατα (30 Σεπτεμβρίου 2014) από τη ζωή, ήταν να δωρήσει τους πίνακές του, ή ένα μεγάλο μέρος τουλάχιστον της πλούσιας εικαστικής του δημιουργίας, στο Δήμο Λευκάδας. Βασική προϋπόθεση ήταν να εκτίθενται μόνιμα τα έργα του σε μια αίθουσα που θα διέθετε για το σκοπό αυτό ο Δήμος Λευκάδας. Να μη στοιβάζονται δηλαδή σε κάποια αποθήκη, όπως έχει συμβεί δυστυχώς στο παρελθόν και συνεχίζεται να γίνεται ακόμη μέχρι σήμερα με διάφορες άλλες δωρεές.
Από το πρόγραμμα της εκδήλωσης
Αυτό διαφαίνεται καθαρά τόσο από την αλληλογραφία που υπάρχει στο προσωπικό του αρχείο, ένα μέρος του οποίου βρίσκεται στα χέρια μας και σκοπεύουμε να το παρουσιάσουμε σταδιακά, αρχής γενομένης με την παρούσα ανάρτηση, όσο και από τα λεγόμενα ανθρώπων που βρέθηκαν για καιρό πολύ κοντά στον ζωγράφο.
Γενική άποψη της αίθουσας της εκδήλωσης
Είναι εξάλλου γνωστές οι δωρεές έργων του ζωγράφου σε διάφορα Μουσεία και πολιτιστικούς συλλόγους ή με αφορμή διαφόρων εκδηλώσεων κ.λπ. όπως: η προσφορά ενός πίνακα στο Σύλλογο Λευκαδίων για τη λαχειοφόρο αγορά της εκδήλωσης που έγινε την 1η Μάρτη του 1986, στο Φιλανθρωπικό Σωματείο «Κοινωνική Μέριμνα Μοσχάτου» στις 25.11.1987, στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, στην Παναθηναϊκή Επιτροπή Για την Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη κ.ά.
Ο τότε Δήμαρχος Ηλιούπολης Θεόδωρος Γεωργάκης με τον Απόστολο Σάντα
Ως προς το προσωπικό αρχείο του ζωγράφου να συμπληρώσουμε ότι είναι δυσανάλογο της δημιουργίας και της πολύτιμης εικαστικής του προσφοράς, αφού καθώς αναφέρει ο ίδιος σε σχετικό δακτυλογραφημένο βιογραφικό του σημείωμα που δεν έχει ημερομηνία, αλλά είναι από την εποχή που έμενε ακόμη στην Αθήνα, όπως προκύπτει από τη διεύθυνση κατοικίας στο τέλος της επιστολής:
«Μία διευκρίνιση: Επειδή χαρακτηριστικό μου είναι ότι σιχαίνομαι την πλαστή δημοσιότητα των τυμπανοκρουσιών και τα δημοσιογραφικά πυροτεχνήματα δεν εφρόντισα να ταξινομώ, ούτε καν να συλλέγω, το δημοσιογραφικό υλικό που αφορούσε στη δουλειά μου. Εφημερίδες δεν παρακολουθώ, εκτός κι αν κανένας φίλος κράταγε καμμία φορά κανένα απόκομμα και μου το έφερνε…».
Ο ζωγράφος Θεμιστοκλής Καρφάκης στο βήμα δίπλα του ο Θεόδωρος Γεωργάκης
Στο ίδιο σημείωμα, όπου υπάρχουν αναφορές από τη ζωή και τη δουλειά του, τις ατομικές εκθέσεις που έκανε στην Ελλάδα, τη συμμετοχή του σε ομαδικές εκδηλώσεις καθώς και τη δουλειά του σε διάφορες εκκλησίες ανά την Ελλάδα, σημειώνει πάλι, μεταξύ άλλων, ο ζωγράφος στο σημείο για τις δωρεές του: «Δωρίζω στο Δήμο Λευκάδας 60-70 πίνακες ανάλογα με το χώρο που θα μου διαθέσουν…».
Άποψη της αίθουσας Α΄
Αναφέρουμε επίσης ενδεικτικά από την αλληλογραφία που υπάρχει στο σχετικό φάκελλο του αρχείου του:
Την από τις 20.01.1989 επιστολή του τότε Δημάρχου Λευκάδας κ. Σπύρου Μαργέλη προς το ζωγράφο που αναφέρει μεταξύ άλλων:
| «Αγαπητέ Κύριε Καρφάκη,
Σε απάντηση του από τον Δεκέμβρη 1988 εγγράφου σας με ευχαρίστηση σας γνωρίζουμε πως το Διοικητικό Συμβούλιο του Πνευματικού Κέντρου στην υπ΄ αριθ. 2/89 Συνεδρίασή του αποφάσισε ομόφωνα την αποδοχή της προσφοράς σας που αφορά την προσωπική καλλιτεχνική σας δημιουργία και εξέφρασε την ικανοποίησή του και τις πιο θερμές ευχαριστίες του. Προκειμένου να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την ασφαλή μεταφορά και φιλοξενία του καλλιτεχνικού σας έργου στην πατρίδα μας τη Λευκάδα, σας παρακαλούμε να έρθουμε έγκαιρα σε συνεννόηση για τον αριθμό των έργων σας, την καταγραφή , το κτίριο που θα στεγασθεί και κάθε τι άλλο σχετικό…». |
Τα εγκαίνια των αιθουσών
Την από τις 25.01.1989 επιστολή του τότε Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων κ. Γ.Χ. Κτενά που αναφέρει:
| «Κρίνω επιβεβλημένο να σε ευχαριστήσω και να σε συγχαρώ για την απόφασή σου να δωρίσεις μια σειρά έργων σου στην κοινή μας πατρίδα…
Απ΄ αυτό καταλαβαίνεις ότι η προσφορά σου θα εξεταστεί μόνο από το Δήμο. Οι υπόλοιποι φορείς στους οποίους απευθύνεσαι δεν έχουν δυνατότητα να πάρουν αποφάσεις για θέματα που αφορούν αποκλειστικά και μόνο το Δήμο… ». |
Γενική άποψη της αίθουσας της εκδήλωσης
Την από τις 24.09.1989 επιστολή του τότε Νομάρχη Λευκάδας κ. Θ. Κολιοπάνου που λέει:
| «Με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση πληροφορηθήκαμε την απόφασή σας να δωρίσετε στο Πνευματικό Κέντρο Λευκάδας την προσωπική καλλιτεχνική σας δημιουργία που αποτελείται από πίνακες ζωγραφικής…
Με τη βεβαιότητα ότι η αξιέπαινη αυτή πράξη σας, που πιστεύουμε στη σύντομη υλοποίησή της, θα συμβάλλει στην ανύψωση του πνευματικού επιπέδου της Λευκάδας και θα αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση, σας εκφράζουμε την πλήρη ικανοποίησή μας και τις θερμές μας ευχαριστίες…». |
Ο ζωγράφος Θεμιστοκλής Καρφάκης
Την από τις 15.05.2000 επιστολή του τότε Δημάρχου Λευκάδας κ. Παναγιώτη Σκληρού που αναφέρει:
| «Επί τη ευκαιρία της αφίξεώς σου στο Νησί μας, εγώ και το Δημοτικό Συμβούλιο σε καλωσορίζω στη γενέτειρά σου και σου ευχόμαστε να είσαι πάντα δημιουργικός και υγιής…
Έμαθα για την προσφορά σου στο Αντιστασιακό Μουσείο της Ηλιούπολης και σε περίπτωση που μπορέσουμε να κάνουμε και εμείς μια Δημοτική Πινακοθήκη, είμαι σίγουρος ότι θα μας τιμήσεις με την παρουσία έργων σου και παράλληλα θα τιμήσεις και τη Λευκάδα…». |
Ο Θεμιστοκλής Καρφάκης με τον τότε Δήμαρχο Ηλιούπολης Θεόδωρο Γεωργάκη
Ο Καρφάκης βρισκόταν ήδη στη γενέτειρά του, τη Λευκάδα… Είδε και απόειδε… Του έγινε γρήγορα σαφές ότι εμπαίζονταν, ως προς τις προθέσεις του για τη δωρεά, από τους αυτοδιοικητικούς ταγούς του τόπου μας – υπήρξε υπόσχεση, όπως πληροφορηθήκαμε, ακόμη και για το χώρο όπου στεγάζεται σήμερα το ΚΑΠΗ.
Ήρθε η πρόταση για τη δωρεά του αντιστασιακού του έργου στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στην Ηλιούπολη. Ίσως και να ήταν καλύτερα που έγινε έτσι!
Γράφει στις 29.05.2001 ο συντοπίτης μας Θόδωρος Γεωργάκης, Δήμαρχος τότε Ηλιούπολης, σε επιστολή του προς το ζωγράφο:
| «… Ξέρω πως ό,τι έχεις δημιουργήσει είναι μια προσφορά στις επερχόμενες γενιές.
Γνωρίζω πως εκ πεποιθήσεως και εκ χαρακτήρος επιθυμείς να μεταβιβάσεις αυτή την πνευματική συγκίνηση στον συνάνθρωπό σου, που ατενίζει με ευλάβεια και υπερηφάνεια τα έργα σου. Σε παρακαλώ να δεχθείς το εξής σημαντικό για εμάς όλους και για μένα, αίτημα: Να μας χαρίσεις ένα τμήμα της πολύτιμης συλλογής των έργων σου που αφορά την Αντίσταση του λαού μας κατά του Γερμανού κατακτητή, για να τα τοποθετήσουμε στο Μουσείο της Εθνικής Αντίστασης της πόλης μας, το οποίο κατασκευάσαμε με μεράκι είναι το μοναδικό στην Ελλάδα και αποτελεί ελάχιστη εκπλήρωση χρέους προς τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης… Ελπίζουμε στη θετική σου ανταπόκριση και σε ευχαριστούμε…» |
Ο Σπύρος Φίλιππας, ο Θεόδωρος Γεωργάκης και ο Θεμιστοκλής Καρφάκης
Ο ζωγράφος αποδέχεται συγκινημένος την πρόταση για τη δωρεά των έργων του και απαντά στις 18 Ιουνίου 2001 στον Δήμαρχο Ηλιούπολης:
| «… Θα ήθελα επίσης να εκφράσω ειλικρινείς ευχαριστίες … Για τη χαρά που μου δώσατε, όταν πληροφορήθηκα τη δημιουργία Μουσείου Εθνικής Αντίστασης στην Ηλιούπολη. Πενήντα και πλέον χρόνια αργότερα, το σημαντικό αυτό κομμάτι της νεώτερης ιστορίας της Πατρίδας μας βρίσκει το δικό του χώρο, για να διαφυλάξει και να μεταδώσει τα ιδανικά του μεγάλου Αγώνα. Για την τιμή που μου κάνετε να θεωρήσετε τα αντιστασιακά έργα που έχω φιλοτεχνήσει ικανά να αποδώσουν αυτά τα ιδανικά και να τα εντάξετε στο Μουσείο.
Τόσο οι προσωπικές, επιτρέψτε μου να τις χαρακτηρίσω «ειδικές» εμπειρίες στα χρόνια εκείνα, όσο και οι Αγώνες-θυσίες άλλων συνανθρώπων μας, γνωστών και αγνώστων, με έκαναν να αφιερώσω ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου, στην απόδοση μέσα από την ζωγραφική, γεγονότων της Εθνικής Αντίστασης. Σήμερα και ενώ είμαι ήδη 77 ετών, με τα σημάδια του χρόνου φανερά πλέον στην υγεία μου, αλλά και διαπιστώνοντας ότι τα ιδανικά της Εθνικής Αντίστασης παραμένουν στους περίεργους καιρούς που ζούμε ύψιστα και επίκαιρα αποδέχομαι ολόθερμα την πρότασή σας και δωρίζω όλα τα αντιστασιακά έργα που κατέχω στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στην Ηλιούπολη…». |
Ο πρόεδρος της Π.Ο.Α.Ε.Α. Ηλιούπολης Κώστας Παππάς
Τα εγκαίνια της Πινακοθήκης πραγματοποιήθηκαν, παρουσία πλήθους κόσμου, στις 9 Δεκέμβρη του 2002. Το παράδειγμα του Θεμιστοκλή Καρφάκη ακολούθησαν στη συνέχεια και μια σειρά άλλοι καλλιτέχνες. Το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης βρίσκεται στην οδό Μαρίνου Αντύπα και Σοφοκλή Βενιζέλου στην Ηλιούπολη και διατηρεί σήμερα την αυτοτέλειά του ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, σύμφωνα με την υπ. αρ. οικ. 36281 Απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών, που εκδόθηκε στις 4.8.11. Είναι επισκέψιμο, με ελεύθερη είσοδο, τις καθημερινές: 10.30 -13.00 και 17.00-19.00.
Η πρόσκληση της εκδήλωσης
Η Συλλογή Θεμιστοκλή Καρφάκη που αποτελεί την Πινακοθήκη του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης απαρτίζεται από 40 πίνακες, ελαιογραφίες στην πλειοψηφία τους, που φιλοτεχνήθηκαν από τον ίδιο τον αγωνιστή Καρφάκη και παραχωρήθηκαν στο μουσείο υπό μορφή δωρεάς (δες ΕΔΩ τον κατάλογο με τα έργα του). Παραθέτουμε κάποιους τίτλους: Η μάνα του εξόριστου: Στα πρόθυρα της τρέλας, Θεμιστοκλής Καρφάκης: αυτοπροσωπογραφία, Ο Πρωτοκαπετάνιος του Ε.Λ.Α.Σ. έδωσε και την ψυχή του, Πάνος Γιαννούλης:ο καπετάνιος του 2/39 Συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ., Βασανιστήρια αγωνιστών: Το μαρτύριο του λαού μας, Υποδοχή αγωνιστών – Η ελληνική ύπαιθρος υποδέχεται τους αγωνιστές, Ντίνα Μικρώνη (Τζαβέλλενα). – Η πρώτη γυναίκα απ” τη Λευκάδα που σήκωσε τα ανάστημά της ενάντια στην τυραννία κ.ά.
Οι φωτογραφίες είναι από την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 09.12.2002 για να τιμηθεί ο ζωγράφος Θεμιστοκλής Καρφάκης και συμπεριλαμβάνονται στο προσωπικό αρχείο του ζωγράφου.
_______________________
Σχετικά:
«Έφυγε» πλήρης ημερών από τη ζωή ο ζωγράφος-αγιογράφος Θεμιστοκλής Καρφάκης
