Οι βουλευτικές «εκλογές» της 31ης Μάρτη του 1946

Τα αποτελέσματα στην εκλογική περιφέρεια Άρτης-Πρεβέζης-Λευκάδας

Χρωμολιθόγραφες αφίσες του Λαϊκού Κόμματος για τις εκλογές του 1946, με το οποίο συνεργαζόταν ο Στυλ. Γονατάς: «Πρόσεξε τι ψηφίζεις – ΘΕΛΕΙΣ ΜΕΛΛΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΟΥ; Ψήφισε ΛΑΪΚΟΝ ΚΟΜΜΑ» – «Έλληνες προσοχή! ΟΣΟΙ ΑΓΑΠΟΥΝ ΑΛΗΘΙΝΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ψηφίζουν ΛΑΪΚΟΝ ΚΟΜΜΑ».

Είναι χαρακτηριστικές για το πολιτικό κλίμα της εποχής. Το Κομμουνιστικό Κόμμα (Κ.Κ.) -που ΄χε καταθέσει στο όνομα της δημοκρατικής ομαλότητας τα όπλα ένα χρόνο νωρίτερα- στρώνει σε μια απ΄ αυτές το χαλί για την εκ Βορρά είσοδο των Σλάβων!

Και … «ΜΕΡΙΚΟΙ ΠΟΥ ΖΗΤΟΥΝ ΤΗΝ ΨΗΦΟ ΣΟΥ Σ΄ ΕΚΥΒΕΡΝΗΣΑΝ ΤΑ ΤΕΛΕΛΕΥΤΑΙΑ 2-3 ΧΡΟΝΙΑ. ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΑΥΤΟΙ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ. ΜΕ ΠΑΧΕΙΑ ΛΟΓΙΑ ΕΛΠΙΖΟΥΝ ΟΤΙ ΘΑ ΣΕ ΓΕΛΑΣΟΥΝ ΠΑΛΙ. ΠΡΟΣΕΞΕ». Είναι το αριστερό τμήμα δίπτυχης αφίσας. (Στο δεξιό τμήμα απαριθμούνται τα καλά της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας με κυβέρνηση Λαϊκού Κόμματος).

Στις 31 του Μάρτη 1946, σε πρωτοφανείς συνθήκες βίας και νοθείας, ενώ χωροφυλακή και ληστοσυμμορίτες συνεργάζονταν για την κατατρομοκράτηση των ψηφοφόρων, μπροστά στα μάτια 1.200 παρατηρητών του ΟΗΕ «διεξήχθησαν» οι βουλευτικές εκλογές, ή ακριβέστερα συντελέστηκε ένας πρωτοφανής βιασμός της θέλησης του ελληνικού λαού.

Ένα χρόνο νωρίτερα, στις 12 Φλεβάρη του 1945, είχε υπογραφεί η συμφωνία της Βάρκιζας. Είχαν προηγηθεί 33 μέρες ηρωικής πάλης του λαού της Αθήνας και του Πειραιά, το Δεκέμβρη του ’44, ενάντια στο βρετανικό ιμπεριαλισμό και στην ελληνική αστική τάξη. Ο κύριος όγκος των δυνάμεων του ΕΛΑΣ ήταν ανέπαφος κι ετοιμοπόλεμος. Πέρα από το γενικά απαράδεκτο της συμφωνίας, απαράδεκτη ήταν ειδικότερα η υποχώρηση στο ζήτημα της αμνηστίας, το άρθρο 3, αφού με αυτό αφήνονταν ανυπεράσπιστοι στην αστική μανία χιλιάδες αγωνιστές των ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ, με τη δυνατότητα μάλιστα να διωχθούν ως κοινοί εγκληματίες. Ο ΕΛΑΣ στο πλαίσιο της συμφωνίας είχε καταθέσει τα όπλα.

Την επομένη, ουσιαστικά, της υπογραφής της Συμφωνίας της Βάρκιζας, το ΕΑΜικό – λαϊκό κίνημα και το ΚΚΕ βρίσκονται υπό το καθεστώς σκληρών διώξεων και ενός μονόπλευρου εμφυλίου πολέμου, που έχουν κηρύξει σε βάρος τους οι νικητές των Δεκεμβριανών με την προτροπή και τη στήριξη των Εγγλέζων. Δεκάδες συμμορίες φασιστών, πρώην συνεργατών των Γερμανών και αμετανόητων αντικομμουνιστών ξεφυτρώνουν σε κάθε γωνιά της χώρας, κάνοντας το βίο αβίωτο στους κομμουνιστές, ΕΑΜίτες, αριστερούς και προοδευτικούς πολίτες. Τα ίδια φαινόμενα κυριαρχούν και στα μεγάλα αστικά κέντρα, μόνο που εκεί τον πρώτο λόγο έχει το ίδιο το κράτος. Συλλήψεις, διώξεις, κυνηγητά, εκκαθαρίσεις στον κρατικό μηχανισμό, όλα αυτά συγκλίνουν σ΄ ένα στόχο: Στη συντριβή του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης, που δημιουργήθηκε και καθοδηγήθηκε από τους κομμουνιστές.

Οι μπαρουτοκαπνισμένοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης κυνηγημένοι τόσο από το επίσημο κράτος όσο και από τις συμμορίες των πρώην συνεργατών των κατακτητών αναγκάζονται να βγουν ξανά στο βουνό.

Στη Λευκάδα δεκάδες είναι οι καταδιωκόμενοι αγωνιστές κι ανάμεσά τους ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ Πάνος Γιαννούλης. Στις 22 Μάρτη του 1946, εννέα μέρες πριν τις εκλογές, κοντά στη Μονή των Αγίων Πατέρων, στην περιοχή «Γιαννουλάτα», ο καταδιωκόμενος καπετάνιος του ΕΛΑΣ Πάνος Γιαννούλης με μια ομάδα αγωνιστών θα βρεθεί περικυκλωμένος από παρακρατικές συμμορίες -ΜΑΥδες (ΜΕΑ και ΤΕΑ) του Αλεξάνδρου- και χωροφύλακες. Στη μάχη αυτή, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις συγκρούσεις καταδιωκόμενων αγωνιστών με δυνάμεις Χωροφυλακής και ΜΑΥδες, πριν την επίθεση στις 31 Μάρτη του 1946 στο Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου, θα σκοτωθούν ο Αλεξανδρίτης Τάκης Σπ. Μανωλίτσης και ο Καρσάνος Γιώργος Βλάχος (Μαντβάς), που ήταν οπλοπολυβολητής της ομάδας και κράτησε τους επιτιθέμενους μέχρι το τέλος για να μπορέσουν να διαφύγουν οι υπόλοιποι, ενώ θα τραυματιστεί ο Αντώνης Καραμποΐκης (Καλοκαίρης) από την Βαυκερή. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι και οι δυο αγωνιστές τραυματίστηκαν αρχικά στη μάχη και σφαγιάστηκαν κατόπιν από τους ΜΑΥδες και τους χωροφύλακες.

Κάτω από αυτό το κλίμα έγιναν οι εκλογές της 31 Μάρτη του 1946. Στις εκλογές, σε σύνολο εγγεγραμμένων 2.211.791, ψήφισαν 1.106.510. Έκαναν αποχή, ακολουθώντας τη γραμμή του ΚΚΕ και του Συνασπισμού των κομμάτων του ΕΑΜ, παρά τις αφόρητες πιέσεις που ασκήθηκαν τις παραμονές των εκλογών, 1.105.281 πολίτες, ποσοστό δηλαδή πάνω από 50%. Στην πραγματικότητα το ποσοστό της αποχής ήταν πολύ μεγαλύτερο, γιατί ένας μεγάλος αριθμός δημοκρατικών πολιτών δεν είχαν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους και γιατί πολλοί βασιλόφρονες διπλοψήφισαν. Κι όμως, η Επιτροπή του ΟΗΕ διακήρυξε κυνικά, ότι «το ποσοστό της αποχής της Αριστεράς δεν υπερέβαινε το 9,3%»…!

Τη μέρα των εκλογών μια ομάδα ενόπλων καταδιωκομένων αγωνιστών επιτέθηκε κατά του Σταθμού Χωροφυλακής του Λιτόχωρου. Το χτύπημα του Λιτόχωρου αποτέλεσε ένοπλη διαμαρτυρία ενάντια στο αντιδραστικό καθεστώς της τρομοκρατίας και της βίας και της εκλογικής νοθείας και προειδοποίηση προς την αντίδραση, ότι δεν είναι δυνατό να δολοφονεί ατιμώρητα άοπλους πολίτες, γυναίκες και παιδιά.

Στις εκλογές αυτές το Λαϊκό Κόμμα, με το οποίο συνεργαζόταν ο Στ. Γονατάς, πήρε 609.000 ψήφους και 205 έδρες, η ΕΠΕ (Σοφοκλής Βενιζέλος, Γεώργιος Παπανδρέου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος) 213.000 ψήφους και 68 έδρες, το Κόμμα των Φιλελευθέρων (Θεμ. Σοφούλης) 200.000 ψήφους και 48 έδρες και το Εθνικό Κόμμα (Ναπολέων Ζέρβας) 65.000 ψήφους και 20 έδρες.

Η Λευκάδα ανήκε ακόμη την εποχή εκείνη στην εκλογική περιφέρεια Πρεβέζης-Άρτης που εξέλεγε 8 βουλευτές. Εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ήταν 45.724 και ψήφισαν 21.856. Τα κόμματα έλαβαν: Λαϊκό Κόμμα 7.853, ΕΠΕ 1.639, Φιλελεύθεροι 1.388 και το Εθνικό Κόμμα του Ναπ. Ζέρβα 10.712. Βουλευτής Λευκάδας εκλέχτηκε με το Λαϊκό Κόμμα ο Κωνσταντίνος Καλκάνης. Οι υπόλοιποι ήταν: Χριστόδουλος Ρίζος και Κωνσταντίνος Οικονομίδης με το Λαϊκό Κόμμα, Πέτρος Γαρουφαλιάς με το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα και Ναπολέων Ζέρβας, Ευριπίδης Καζαντζής, Δημήτριος Αναγνώστου και Ιωάννης Φωτόπουλος με το Εθνικό Κόμμα. Ο υποψήφιος των Φιλελευθέρων Χαβίνης είχε υποστεί «συντριπτική ήττα, μη συγκεντρώσας ούτε το ήμισι της βάσεως».

Η κυβέρνηση που σχηματίστηκε μετά τις εκλογές. Καθισμένοι από αριστερά: Θεοτόκης, Πουλίτσας, Τσαλδάρης. Όρθιοι από αριστερά: Αλεξανδρής, Στεφανόπουλος, Παπανδρέου, Γονατάς, Βενιζέλος, Κανελλόπουλος και Μαυρομιχάλης

Η επικράτηση στις εκλογές των μοναρχικών του Λαϊκού Κόμματος σήμαινε την άνοδο στην κυβερνητική εξουσία των πιο αντιδραστικών δυνάμεων. Σήμαινε νέα δεινά για το λαό και νέες συμφορές για τον τόπο.

(Οι τρεις πρώτες έγχρωμες αφίσες προσφέρονται σε δημοπρασία που διοργανώνει ο Οίκος Δημοπρασιών «ΒΕΡΓΟΣ». Πηγές: Ριζοσπάστης, διάφορες εφημερίδες της εποχής).