Πάνος Γιαννούλης: «Από τα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς 1941…» – Μέρος 6ο
Ο Καπετάνιος του ΕΛΑΣ Πάνος Γιαννούλης και ο διοικητής της 7ης Ταξιαρχίας Στάθης Αρέθας
Συνεχίζουμε με το 6ο Μέρος των «απομνημονευμάτων» (χειρόγραφο) του Καπετάνιου του ΕΛΑΣ και του Αρχηγείου Ξηρομέρου Λευκάδας του ΔΣΕ Πάνου Γιαννούλη που γράφτηκαν στις 27 Οκτώβρη του 1945, οκτώ μήνες μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, με τον Πάνο Γιαννούλη να βρίσκεται την εποχή εκείνη κυνηγημένος, όπως και χιλιάδες άλλοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Διατηρείται η αρχική ορθογραφία του χειρόγραφου:
«Μετά (3) ημέρες αποσυρθήκαμε στο Βάλτο διότι στο Ξηρόμερο ήρθε ένα γερμανικό σύνταγμα προς καταδίωξίν μου. Τον Μάι του (44) με (2) δημηρίες και με τους άγγλους αξιωματικούς ταγ. (Ράκελ), ταγ. (Τόμσον), λοχ. (Φύλιψ) κτυπούσα το Μακρυνόρος και στο Χάνι του Κατσούλι γερμανική φάλαγγα από (8) αυτοκίνητα όπου τα καταστρέψαμε όλα. Ήταν γιομάτα στρατό, η ενέδρα έγινε ως εξής: Η δημηρία καταστροφών ήταν αριστερά του Χούτου με επικεφαλής τον ταγ. Τόμσον, η άλλη δεξιά με τον λοχ. Φίλιψ και με τον Δημήτριο Βαρδούση εγώ με τον ταγ. Τόμσον και με τον λοχαγό Κολοκοτρώνη κρατήσαμε το Χάνι μόνο κέντρο τους χτυπίσαμε. Η μάχη διήρκεσε (15) λεπτά, οι γερμανοί είχαν (70) νεκρούς και τραυματίες, εμείς είχαμε τον ηρωικό λοχαγό Κολοκοτρώνη. Στην μάχη αυτή οι άγγλοι πολέμησαν καλά, ιδιετέρος ο ταγ. Ρόμσον ο οποίος πολεμούσε όρθιος πλάι μου με το μπρεμ στα χέρια.
Αντάρτες του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ στην Αμφιλοχία. Οι περισσότεροι είναι Λευκαδίτες
Αφού κάψαμε τα αυτοκίνητα, αναχωρίσαμε για τη Βόνιτσα πέρνωντας μαζί μας άφθονο πολεμικό υλικό και (4) γερμανούς εχμαλώτους. Τους δυο τους σκότωσα επάνω στον Αϊ Γιώργη. Τον Ιούνιο μήνα μαζί με όλο το ΙΙ τάγμα χτυπήσαμε φάλαγγα γερμανική γεμάτα στρατό και ζώα καταλάβαμε τα υψώματα από Ανοιξιάτικο έως το Χάνι του Κατσούλη. Το τάγμα είχε την εξής διάταξη: Σύμμαχοι κατά υψώματα Ανοιξιάτικου, εγώ με τον (11) λόχο κέντρο και ο (10) λόχος στα δεξιά περιμέναμε τους Γερμανούς. Τις (9) π.μ. το παρατηρητήριο μας είπε ότι έρχεται φάλαγγα τα αυτοκίνητα έρχονταν με ταχύτητα και είχαν φτάσει απόσταση (50) μέτρα το ένα από το άλλο. Τους αφήσαμε να μπουν στον κλοιό και μετά τους εκτοπήσαμε. Τα έχασαν και έβαλαν τις φωνές. Μετά όμως ταμπουρώθηκαν μέσα στα αυτοκίνητα και άνοιξαν πυκνά πυρά εναντίον μας. Εμείς δεν είχαμε χρόνο για χάσιμο διότι σε λίγο κατέφθασε ενίσχυση.
Εγώ κατέβηκα στο δρόμο με τις ομάδες εφόδου και διέταξα έφοδο. Οι γερμανοί όμως στην ορμή των ανταρτών τρόμαξαν. Σε μια κούρσα τους σκοτώσαμε όλους, ένας λοχαγός, ένας φωτορεπόρτερ και ένας αντισυνταγματάρχης. Ο μεν πρώτος σκοτώθηκε μέσα στην κούρσα, ο δε αντισυνταγματάρχης μπήκε κάτω από μια γέφυρα. Του μίλησα να παραδοθεί και αυτός με επυροβόλησε φωνάζοντας (χάι Χίτλερ). Τον σκότωσα με το μαχαίρι μου. Εν ολίγοις από όλη αυτή τη γερμανική φάλαγγα διελύθει, η μάχη τελείωσε, κάψαμε τα αυτοκίνητα και φύγαμε για τον Πούνιστα όπου είναι η έδρα του ΙΙ τάγματος. Από τη μάχη αυτή πήραμε άφθονο πολεμικό υλικό, υγιονομικό και ιματισμό και υπόδιμα, μια κινιματογραφική μηχανή και (3) ασυρμάτους, (2) εχμαλώτους. Οι απόλειες των γερμανών ήταν (90) νεκροί, (2) εχμάλωτοι, (10) αυτοκίνητα τα οποία εκάψαμε και (30) άλογα.
Αντάρτες του 2/39 Συντάγματος (;) του ΕΛΑΣ (Πηγή)
Μετά από αυτήν την επιχείρηση με το ΙΙ τάγμα καταλάβαμε τη θέση καθαροβούνι. Εγώ με μια δημηρία μυδράλιων κατέβηκα να κτυπίσω το γερμανικό φυλάκιο του Κομπότι, αλλά οι εδεσίτες παραβιάζοντας το σύμφωνο της Πλάκας, διάβακαν τον Άραχθο ποταμό, κατέλαβαν τα υψώματα Αγ. Θεοδώρας και με βοήθεια των γερμανών μου έκαναν συχνά ενέδρα στο χάνι του Γιανούλη και στην γέφυρα του Εύινου. Αποφασίσαμε να τους κτυπήσουμε. Η επιχείρηση αυτή ήταν πολύ δύσκολη για τον εξής λόγο. Αυτοί με αρκετή δύναμη και βαρύ οπλισμό διότι στο δρόμο που θα περνούσα υπίρχαν δύο γερμανικά φυλάκια. Από Μενίδι και Κομπότι περνώντας τον δρόμο μεταξύ δύο πυρών και εγώ στον Κάμπο ακάλυπτος. Γι΄ αυτό και μόλις σουρούπιασε ρίχτηκα πέρα από τον δρόμο και προχώρησα με ταχύτητα να μη με πάρη η μέρα έπρεπε να τους ρίξω πέρα από τον Άραχθο και το χάραμα να είμαι στο Καθαροβούνι διότι το γερμανικό πυροβολικό μας έβαζε κάθε μέρα.
Στις (12) μ.μ. πλησιάσαμε το φυλάκιο απαρατήρητοι. Το φυλάκιο Αγ. Θεοδώρας και Υπεράνθης. Το ΙΙ τάγμα-ομάδα την έταξα προς το φυλάκιο Κομπότι για τους γερμανούς. Στην Αγ. Θεοδώρα πλησιάσαμε στα (20) μέτρα και τότες μας αντιλήφθηκε ο σκοπός ο οποίος μας είπε εάν είμαστε γερμανοί να ιδοποιήσει τον καπετάνιο τους. Τον χτύπησα μα και ταυτόχρονα ορμίσαμε και καταλάβαμε το φυλάκιο. Απάνω στην εκκλησιά σκοτώθηκε και ο Δημήτρης Φρίξος, σκάψαμε λάκο με τις ξιφολόγχες και τον θάψαμε ψάλνοντας το πένθιμο εμβατήριο μέσα σε κατεγισμό από πυρά που μας έριχνε η Υπεράνθη και οι γερμανοί. Μετά μια ώρα τέλειωσαν τα εχθρικά πυρά και τα κοπέλια του Ζέρβα πέρασαν τον Άραχθο. Οι φίλοι τους γερμανοί λούφαξαν.
O διοικητής της 7ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ μόνιμος ταγματάρχης Στάθης Αρέθας (Αρχείο Ιάσονα Χανδρινού)
Εμείς γυρίσαμε στα λημέρια μας με άφθονα λάφυρα, οπλοπολυβόλα, όπλα και ιματισμό. Μετά δύο ημέρες επήγα στην Πετρώνα όπου μαζί με τους άλλους αξιωματικούς και τον συναγωνιστή ταξίαρχο Αρέθα κάναμε μνημόσυνο για τον ηρωϊκό Κολοκοτρώνη. Το μεσημέρι μαζί με τον συν Αρέθα μας κάλεσε σε τραπέζι ο άγγλος ταγματάρχης Τόμσον. Κατά τη διάρκεια του γεύματος ανακαλύψαμε στους άγγλους ότι σκοπέβουμε να κάνουμε επιχείρηση σε ευρεία κλίμακα με τους γερμανούς και να μας βοηθήσουν από πυρομαχικά και να μας δώσουν και τον λοχαγό Φίλιψ που ήταν του μηχανικού για σαμποτάζ. Μας αρνήθηκαν λέγοντας ότι δεν έχουν τέτοια εντολή από το στρατηγείο τους αλλά μόνον για ανατίναγμα αυτοκινήτων. Ο Φίλιψ και διερμηνείς του μου είπαν πως θα [ ] δεν ήλθαν λέγοντάς μου ότι δεν τους επέτρεψε ο [ ]. Ο Τόμσον μου έδωσε (10.000) φυσίγγια. Στην κατόπιν διαταγήν του 2/39 συντάγματος τραβήξαμε να χτυπήσουμε τον δρόμο της Άρτας όπου θα διήρχοντο γερμανική φάλαγγα αλλά μόλις τελειώσαμε την παρατήρησίν μας άλλη διαταγή μας καλούσε να μετακινηθούμε δια συντόμου δρόμου στον Βάλτο στο μοναστήρι Αγ. Νικόλαος όπου ανώτερη εντολή του Συντάγματος μας κάλεσε να μεταβούν οι διοικήσεις του τάγματος, λόχου για παρατήρηση στην Αμφιλοχία διότι θα χτυπούσαμε τους γερμανούς. Η χαρά μου ήταν απερίγραπτη διότι θα χτυπιόμουν παληκαρίσια με τους γερμανούς και θα συντελούσα στο ξεσκλάβωμα του Καρβασαρά».
(Συνεχίζεται)
(Πηγή: Ιωάννης Α. Αναγνώστου, «Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ (1941-1944)», διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας Νεώτερων Χρόνων), 2002.)
Διαβάστε:
| ΜΕΡΟΣ 1ο | ΜΕΡΟΣ 2ο | ΜΕΡΟΣ 3ο |
| ΜΕΡΟΣ 4ο | ΜΕΡΟΣ 5ο |
Η Εποχή ήταν πολύ δύσκολη αμέσως μεταπολεμικά.
Προέκυψε όμως- όπως προέκυψε- Ελληνικό κράτος με ταξινόμηση μεταξύ των μεγάλων νικητών του Β” παγκοσμίου πολέμου. Σημείωση εδώ. Ο σφοδρός υποστηρικτής του υπό συνολική αμφισβήτηση να επιστρέψει άνακτα Γεώργιου Β” δεν ήταν η Αγγλική πολιτική ο Τσώρτσιλ και ο Ήντεν , ούτε ο πρόωρα χαμένος και πολλά υποσχόμενος Άγγλος εργατικός Έκτορ Μακ Νήλ, . Κύριος μέχρι εσχάτων υποστηρικτής του Γεωργίου του Β” ( του χρόνιου καψούρη σαν άνθρωπος) , ήταν ο Αμερικανός πρόεδρος το κρίσιμο 1944 και αρχή του 1945, ο Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούσβελτ. Και βέβαια μετά τον θάνατό του η μακροχρόνια χαραγμένη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ με πρόεδρο ( τον αντιπρόεδρο ως τότε ) τον Χάρρυ Τρούμαν.
Τα όσα διεμήφθησαν το 1944 στο Λονδίνο εν όψει της διαφαινόμενης απελευθέρωσης της Ελλάδος και της αγωνιώδους μανίας του Γεωργίου του Β” του καψούρη( στην οποία δεν ενέδιδε η Αγγλική ηγεσία του Τσώρτσιλ και του Ήντεν) για την επιστροφή του πολιτειακά σε μια Ελλάδα που δεν τον ήθελε κανείς ως τότε – ούτε ο Ζέρβας και ο ΕΔΕΣ- είναι μνημείο ίντριγκας του καψούρη, σε σημείο που ο Τσώρτσιλ επίσημα να τον χαρακτηρίσει » εκπεσμένο άνακτα και άνθρωπο χωρίς τιμή».
Όμως και ο Ιωάννης Γεωργάκης – ακόλουθος του αρχιεπεσκόπου τότε Δαμασκηνού και πατερναλιστής στα μετέπειτα χρόνια ως αντίληψη για το κράτος ως μέσον ευημερίας των πολιτών , μέχρι τον θάνατό του το 1993,΄έχει πεί σε συνεντευξή του ότι:
ΔΕν ήταν εύκολη η αντιμετώπιση του ζητήματος μια και το ΕΑΜ μετά την κατοχή κρατούσε κυρίως απ την Λαμία και πάνω, η δημιουργία μιας κρατικής οντότητας απ την Λαμία και πάνω στο όνομα της αντιπαλότητας ΕΑΜ και δεξιάς, γιατί στα βόρεια σύνορα υπήρχαν οι βλέψεις Τίτο κλπ που μέχρι σήμερα δημιουργούν προβλήματα.
Αλλά ταυτόχρονα δερν νομιμοποιείται επ ουδενί το επίσημο κράτος της δεξιάς μετά το 1945 ( φέρει απόλυτα την ευθύνη για την μεταπολεμική δεξιά τρομοκρατία και την μη ειρήνευση των πολιτών) . Χαρακτηριστικά ανέφερε : την ευθύνη την έχει το κράτος, δείχνοντας το μεταπολεμικό αμέσως 1945-1946 συνταχθέν κράτος και τον καψούρη άνακτα).
Στην δύσκολη εποχή αυτή- πολύ δύσκολη- που η Ελλάδα συντρίφτηκε στις μυλόπετρες των ανταγωνισμών των ισχυρών και την λοιώσανε κυριολεκτικά, η ευθύνη για την δολοφονία Πάνου Γιαννούλη και όσων άλλων, από την χωροφυλακή πέφτει ακέραια στο τότε κράτος , που έπρεπε πατερναλιστικά απέναντι στους πολίτες να λειτουργήσει ειρηνευτικά.
Και αν έπρεπε οι όσοι αντάρτες αντιδρούσαν αμετανόητα ίσως ως άνθρωποι, το κράτος ( το πατερναλιστικό ειρηνευτικό Ελληνικό κράτος ) δια των επισήμων οργάνων
του χωροφυλακή και στρατό , έπρεπε τον αντάρτη Πάνο Γιαννούλη και όσους άλλους να επιδιώκει πάση θυσία ( πάση θυσία και μπορούσε αν ήθελε) να τους ΄συλλαμβάνει ζωντανούς .
Απλά το μεταπολεμικό Ελληνικό συντηρητικό κράτος και όσοι το νέμονταν και το επάνδρωναν, δεν ήθελε να είναι ούτε ειρηνευτικό ούτε πατερναλιστικό απέναντι στους πολίτες.
Και η αναφορές ως εξομολόγηση και εγγράφως στο βιβλίο του του τότε Νομάρχη Μανουσόπουλου της Λευκάδος, δείχνουν την ανάγκη μια εξομολόγησης για συγχώρεση- όχι του ίδιου που δεν ήταν απ τους βίαιους αντιδραστικούς Νομάρχες- του ίδιου του κρατικού τότε μορφώματος για την παρασπονδία ιδεολογικά μοχθηρή που έδειξε απέναντι στους πολίτες της χώρας, έστω και διαφωνούντες.
Που στην περίπτωση του φυγόδικου και επικηρυγμένου με πολλά χρήματα της εποχής Ζώη Κατωπόδη – Τζαβέλλα- και άλλων ίσως ο νομάρχης Μανουσόπουλος λειτούργησε πατερναλιστικά και ειρηνευτικά.