H πτώχευση της Ελλάδος του 1893 (Μέρος 7ον)

Και οι αρχικές Διαπραγματεύσεις με τους Δανειστές

Του Θεόδωρου Αραβανή

Από το 1894, αμέσως μετά την κυβερνητική ομολογία πτώχευσης της Ελλάδος, άρχισαν οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές για την αντιμετώπιση του Χρεοστασίου της χώρας.

Σε πρώτη φάση οι Γάλλοι δανειστές μέσω του τότε τραπεζικού ιδρύματος Comptoir National, προσπάθησαν να ελέγξουν την τότε Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (που είχε και το εκδοτικό του νομίσματος προνόμιο κατά τα μέγιστα), μέσα από ένα σχήμα διεθνοποίησής της και το οποίο (αυτό το διεθνοποιημένο σχήμα) θα εγγυόνταν την πληρωμή αρχικά των τόκων των δανείων. Η φιλοστοργία και η βοήθεια των Γάλλων πλασαριζόνταν ως η μη απαίτηση της καταβολής ακέραιας τοκοχρεωλυτικής δόσης, αλλά προέβαλαν την απαίτηση μόνο για την καταβολή τόκων. Η όλη προσπάθεια των Γάλλων απέτυχε λόγω της αντιδράσεως των Βρετανών δανειστών και ιδιαίτερα του οίκου Χάμπρο. Η αντίδραση των Βικτωριανών Βρετανών εξηγείται ως μοχλός για να δεχτεί η Ελλάδα την παροχή εγγυήσεων και δικαιωμάτων ελέγχου πάνω στον εισπρακτικό Ελληνικό μηχανισμό. Η όποια όμως σκέψη για έλεγχο του εισπρακτικού μηχανισμού -στην βάση των ανταγωνισμών των πιστωτριών χωρών- αποτελούσε όχι και τόσο εύκολη πολιτική απόφαση για την Ελληνική Τρικουπική κυβέρνηση της εποχής.

Μια μικρή παρένθεση εδώ: Στην οργανωμένη από τον 19ο αιώνα χρηματαγορά της Αγγλίας, είχε ιδρυθεί από το 1868 η οργάνωση Corporation of Foreign Bondeholders (cbfh) και λειτούργησε μέχρι το 1989, διεκδικώντας από διάφορες χώρες την εξόφληση των παλαιών χρεών (εκ δανείων) εκ μέρους των παλαιών Βρετανών ομολογιούχων. Ο ρόλος αυτής της Βρετανικής οργάνωσης cbfh στην ανάρρηση στο θρόνο της Ελλάδος του Γεωργίου Α΄ το 1863 ήταν καθοριστικός, καθώς και η μετέπειτα το 1879 συμφωνία αναγνώρισης εκ μέρους της Ελλάδος των χρεών της από το 1832 και μετά, ως προϋπόθεση για τον δανεισμό του Ελληνικού κράτους μετά το 1879.

Στο Ελληνικό κοινοβούλιο της εποχής, η αναφορά για τον έλεγχο του εισπρακτικού μηχανισμού δεν γινόταν ούτε κατ΄ αναφορά ανεκτή. Μεσούντος του 1894 οι συζητήσεις και οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδος και κάθε λογής πιστωτών, είχαν οδηγηθεί σε κάποιο σημείο, σύμφωνα με το οποίο, αναφέρονταν ως καταβολή της Ελλάδος το 32% των τόκων και εξόφληση του χρέους σε 50 έτη. Με εγγύηση τα τότε κρατικά μονοπώλια του χαρτοσήμου και τον φόρο καπνού, με διαχειριστή την εταιρεία κρατικού μονοπωλίου. Τότε όμως εμφανίστηκαν οι Γερμανοί μέσω ομίλων ομολογιούχων που συνέστησαν με προτροπή της Γερμανικής Καγκελαρίας (και λόγω της προνομιακής οικονομικής και στρατιωτικής σχέσης του Βερολίνου τότε με την Τουρκία) την οργάνωση «Ελεύθερη Ένωση Κατόχων Ελληνικών Χρεωγράφων» και άρχισαν να πιέζουν την Γερμανική Κυβέρνηση να παρέμβει στην Ελληνική, υπέρ των συμφερόντων της. Το καλοκαίρι του 1894 η συμφωνία που συζητούνταν με τους πιστωτές, προσέκρουσε στην απαίτηση των Γερμανών στο να καταβάλει η Ελλάδα το 35% των τόκων σε αντίθεση με το 32% που ως τότε συζητούνταν. Ταυτόχρονα στο διεθνές διπλωματικό πεδίο, η Γερμανική κυβέρνηση κινήθηκε για να εξασφαλίσει και συμφωνία, πίεσης προς την Ελλάδα, με την Αγγλία και την Γαλλία και μέσω της οργάνωσης cbfh στο Λονδίνο. Με αποτέλεσμα τον Δεκέμβριο του 1894, με πρόσχημα δήθεν πιέσεις ομολογιούχων, η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία υπέβαλαν επίσημα από κοινού νότα διαμαρτυρίας προς την Ελληνική κυβέρνηση. Το διάβημα αυτό δεν είχε και μεγάλη συνέχεια ένεκα της παραπέρα αδιαφορίας της Βρετανίας να αναμιχθεί περισσότερο. Σημαντικό ρόλο εδώ για την Αγγλική στάση είχε παίξει η Αγγλική Βασιλική αυλή, Βασίλισσα Βικτωρία, που θεωρούσε ανισόρροπο τον εγγονό της (υιό της κόρης της Βικτωρίας) Γερμανό αυτοκράτορα (Κάιζερ) Γουλιέλμο Β΄. Ταυτόχρονα και ο διάδοχος του Βρεταννικού θρόνου Εδουάρδος ο επονομαζόμενος και μποέμ ένεκα του τρυφηλού που ζούσε χρόνια στο Παρίσι (υιός της Βασιλίσσης Βικτωρίας) είχε παντρευτεί την πριγκίπισσα της Δανίας Αλεξάνδρα, αδελφή του Έλληνα βασιλιά Γεωργίου του Α’. Και κάτω απ την μόνιμη στόχευση των Εγγλέζων δανειστών για την παροχή εγγυήσεων και τον μεθοδικό (όχι πιεστικά) έλεγχο του εισπρακτικού Ελληνικού μηχανισμού, για τούτο στο παραπάνω διάβημα διαμαρτυρίας προς την Ελληνική κυβέρνηση, οι Βρετανοί δεν έδωσαν συνέχεια. Μεταξύ των γαλαζοαίματων κάθε εποχής η επιλεκτικότητα των σχέσεων δεν ελλείπει, αλλά και πάντα να εξυπηρετεί και ανακτορικό κάθε φορά box office.

Το 1894 και το 1895 η κατάσταση στην Ελληνική οικονομία χαρακτηρίζονταν από την έλλειψη συναλλάγματος, που οδήγησαν στην παύση των δημοσίων έργων υποδομής της εποχής και σε συνολική ύφεση την Ελληνική οικονομία. Και κάτω απ΄ την οικονομική ύφεση τον Δεκέμβριο του 1894 η κυβέρνηση του Χαριλάου Τρικούπη αναγκάστηκε να πάρει μέτρα που περιόριζαν τις εξώσεις από τα ενοικιοστάσια. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων της εποχής αντέδρασαν και υπό την ηγεσία κάποιου μεγαλοκτηματία ονόματι Γ. Μπακαλόπουλος (λειτουργώντας ως λαγός) έστησαν συλλαλητήριο στο πεδίο του Άρεως στην Αθήνα. Τον Απρίλιο του 1895 η όλη κατάσταση εκφράστηκε με την πολιτική συντριβή του πρωθυπουργού Χαριλάου Τρικούπη και προς τότε μεγάλη τέρψη του άνακτα και των παλατιανών παρακειμωμένων. Ο ρόλος του Παλατιού της εποχής και των ιδιωτικών τοποθετήσεων (πράξεων παρασκηνιακών και χρηματοοικονομικών προσωπικών τεχνασμάτων) του άνακτα Γεωργίου Α΄ στην πτώχευση του 1893 είναι ενεργητικός. Μετά την Τρικουπική εκλογική συντριβή (ο Τρικούπης δεν βγήκε ούτε βουλευτής και αντ΄ αυτού εκλέχτηκε ένας βλαχοδήμαρχος Γουλιμής στην επαρχία Μεσολογγίου), κυβέρνηση σχημάτισε ο νικητής των εκλογών Γορτύνιος Θεόδωρος Δηλιγιάννης (1824-1905), που προεκλογικά επαγγελλόταν τον συμβιβασμό με τους πιστωτές εις όφελος της πατρίδος και του «αξιαγάπητου Βασιλέα μας», σύμφωνα με τα λόγια του. Και μετεκλογικά όμως και αυτός ως πρωθυπουργός εισέπραξε «το πολιτικό κόστος» του ελέγχου της χώρας απ΄ τους πιστωτές.

Το προεκλογικό παιχνίδι ως διακηρύξεις και μετεκλογικά ως διαψεύσεις και αποκηρύξεις των προεκλογικών διακηρύξεων, είναι ενδημικό φαινόμενο στην ιστορία της Ελληνικής πολιτείας και πολιτικής ζωής.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελληνικής κυβέρνησης και δανειστών ομολογιούχων (κατόχων του Ελληνικού χρέους) συνεχίστηκαν με την κυβέρνηση Θ. Δηλιγιάννη, με μόνιμη επιδίωξη των πιστωτών να επιτύχουν ρυθμίσεις που θα τους επέτρεπαν να συμμετάσχουν και να εκμεταλλευτούν την μελλοντική βελτίωση των μεγεθών της Ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια.

Το σύμπτωμα, η στρατηγική των κάθε λογής πιστωτών της Ελλάδος και στις μέρες μας και ιδιαίτερα μετά το 2012 , να παρελκύουν στις κάθε λογής διαπραγματεύσεις με τις Ελληνικές κυβερνήσεις ένα μείγμα μνημονίων, σωρευτικών μέτρων που πρέπει να ληφθούν κάθε φορά (αλλά απανωτά σωρευτικών χωρίς τελειωμό), μεταρρυθμίσεων που επιβάλλεται να γίνουν και αυτές σωρευτικά χωρίς τελειωμό και ταυτόχρονα ατελέσφορης προσχηματικής συζήτησης για την δήθεν ελάφρυνση του αυξανόμενου!!!! εξωτερικού χρέους της χώρας, το τωρινό σύμπτωμα αυτό ακουμπά πάνω στις ανταγωνιστικές επιδιώξεις των πιστωτών (κυρίως κρατικές οντότητες παρά ανεξάρτητοι κεφαλαιούχοι) για το όσο δυνατόν καλύτερο πλασάρισμα της κάθε χώρας στην όσο και μεγαλύτερη απόσπαση (συμμετοχή) στο όποιο μελλοντικό προϊόν ήθελε προκύψει, από όποια αναπτυξιακή διαδικασία της Ελλάδος τα επόμενα χρόνια.

Αυτός είναι ο βασικός πυρήνας αντιμετώπισης από τους δανειστές-κράτη του σημερινού χρεοστασίου της Ελλάδος μετά το 2010. Και αυτό εξηγεί και γιατί προσέτρεξαν οι κυβερνήσεις των χωρών (που σήμερα παρουσιάζονται ότι κατέχουν το εξωτερικό χρέος της χώρας και δανείζουν την Ελλάδα), να μετατρέψουν από το 2010 και μετά, το Ελληνικό κρατικό χρέος, α) από εσωτερικό χρέος, (προς τα ασφαλιστικά ταμεία και τους Έλληνες ομολογιούχους) σε χρέος στο εξωτερικό. Και αυτό έγινε μέσω του λεγόμενου κουρέματος των ομολόγων των ιδιωτών και των πόρων των ασφαλιστικών ταμείων και β) ταυτόχρονα μετατροπή από χρέος της χώρας προς ιδιωτικά τραπεζικά κεφάλαια του εξωτερικού, σε κρατικά κεφάλαια των κυβερνήσεων του εξωτερικού. Και αυτό έγινε με τα λεγόμενα πακέτα χρηματοδότησης που συνοδεύουν κάθε μνημόνιο, απ΄ τα τρία, που έχει αναλάβει η Ελλάδα από το 2010 μέχρι τούδε.

Είναι χαρακτηριστικό συμβάν η άσκηση της πολιτικής μιας Ευρωπαϊκής κρατικής οντότητας, που σήμερα φαντάζει ότι σέρνει τον χορό των αποφάσεων για το Ελληνικό χρεοστάσιο, (ουσιαστικά προσπαθεί από το 1991 να στήσει τον γεωγραφικό οικονοικοπολιτικό χώρο της παλαιότερης Μεσευρώπης στον οποίο κυριαρχεί), ότι, απέκτησε και με σύμφωνη γνώμη των Ελληνικών κυβερνήσεων διαδοχικά, την εκμετάλλευση των τηλεπικοινωνιών της Ελλάδος, που είναι εξόχως εισπρακτικά ανελαστική για τους πολίτες διαδικασία, μέσα στο πλαίσιο του αναγκαστικού τηλε (εκ μακρόθεν) επικοινωνιακού τοπίου της κοινωνικής, συλλογικής και ατομικής αναγκαστικής καθημερινότητας τα τελευταία χρόνια.

Στην φωτογραφία του κειμένου, εικονίζεται η είσοδος του κτιρίου πολυκατοικίας και το ίδιο το κτίριο, στην οδό Πατριάρχου Ιωακείμ, στο κέντρο της Αθήνας, όπου είχαν εγκατασταθεί τα τελευταία χρόνια ως το 1978 τα γραφεία του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ) που επιβλήθηκε το 1898 στην Ελλάδα, για την αντιμετώπιση της πτώχευσης του 1893 και των μετέπειτα δανείων για την τέλεση των Ολυμπιακών αγώνων του 1896 και των πολεμικών αποζημιώσεων (4 εκατομμύρια χρυσές λίρες Αγγλίας της εποχής), τα οποία δανείστηκε για να εξοφλήσει τις πολεμικές αποζημιώσεις που της επιδικάστηκαν υπέρ της Τουρκίας, για τον «ατυχή» (προκατασκευασμένο ουσιαστικά από τους πιστωτές) πόλεμο του 1897.

Μετά από κάποια χρόνια ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ) του 1898, ονομάστηκε Διεθνής Οικονομική Επιτροπή, και έμεινε ως το 1978, οπότε καταργήθηκε με κυβερνητική απόφαση του τότε υπουργού οικονομικών Αθανασίου Κανελλόπουλου.

(Συνεχίζεται)

Στοιχεία ελήφθησαν από:
-Ανδρεάδης Ανδρέας: Μελέται.
-Βαλαωρίτης Αρ. Ιωάννης.: Η Ιστορία της ΕΤΕ.
-Τάσος Βουρνάς: Η Ελληνική ιστορία.
-Δερτιλής: Ιστορία του Ελληνικού κράτους.
-Θανάσης Καλαφάτης: Διάφορα μελετήματα και άρθρα για την πτώχευση του 1893.
-Ευάγγελος Χεκίμογλου.: Διάφορα κείμενα του για πτώχευση του 1893.
-Διάφορα συγγράμματα και άρθρα από περιοδικά και εφημερίδες της εποχής.

Διαβάστε: