Το 2/θέσιο Δημοτικό Σχολείο Αρχοντοχωρίου στα χρόνια 1949-1955 και οι επτανήσιοι εκπαιδευτικοί: Άρης Κατωπόδης (Μεγανήσι) και Κλειώ Σοφιανού (Ιθάκη) – Μέρος 1ο

Ο δάσκαλος Άρης Κατωπόδης, με τους μαθητές του στο 6/τάξιο Δημοτικό Σχολείο Κανδήλας

Του Σπύρου Θ. Μήτση,
Δάσκαλος-Ερευνητής

Η παρούσα εργασία έχει τίτλο: «ΤΟ 2/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΟΥ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ 1949-1955 ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΤΑΝΗΣΙΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ: ΑΡΗΣ ΚΑΤΩΠΟΔΗΣ (ΚΑΤΩΜΕΡΙ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ) ΚΑΙ ΚΛΕΙΩ ΣΟΦΙΑΝΟΥ (ΙΘΑΚΗΣΙΑ)» και αποτελεί το 7ο και το 8ο Κεφάλαιο της Η΄ Ενότητας που φέρει τον τίτλο: «Η Εκπαίδευση στο Δημοτικό Σχολείο Αρχοντοχωρίου Αιτ/νίας κατά τη δεκαετία 1950-1960 και οι Επτανήσιοι Εκπαιδευτικοί».

Στο 7ο Κεφάλαιο … παρουσιάζεται ο συγκεντρωτικός πίνακας των ετών 1949-1952, που αναφέρεται στους εγγεγραμμένους, τους επιτυχόντες, τους αποτυχόντες, τους αποφοιτήσαντες, τους άριστους μαθητές, καθώς και πίνακας με τη σχολική διαρροή και την πρώτη εγγραφή των μαθητών κατά το σχολικό έτος 1951-1952.

Στο 8ο Κεφάλαιο παρουσιάζεται η δράση του σχολείου που ξεκινά από το σχ. έτος 1949-1950 και φτάνει μέχρι το σχ. έτος 1954 – 1955, καθώς και το βιογραφικό του Μεγανησιώτη (Κατωμέρι) δασκάλου Άρη Κατωπόδη. Επιπλέον, παρουσιάζονται και σύντομες αφηγηματικές μνήμες παλαιών μαθητών, οι οποίες αναφέρονται τόσο στο δάσκαλο Άρη Κατωπόδη, όσο και στη δασκάλα Κλειώ Σοφιανού.

Σημείωση: Για να έχουμε ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα στην εργασία μας, ξεκινήσαμε πρώτα με την αναζήτηση στοιχείων στα ΓΑΚ Μεσολογγίου. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, ψηφιοποιήσαμε όλο το αρχειακό υλικό που αφορούσε την περίοδο που εξετάζουμε (μαθητικές καταστάσεις, υπηρεσιακά έγγραφα, βιβλία, σφραγίδες…). Εν συνεχεία, ξεκινήσαμε να συλλέγουμε υλικό και στοιχεία (απολυτήρια, ελέγχους προόδου, σχολικές φωτογραφίες, τετράδια, … κ. ά.) από τους εν ζωή παλιούς μαθητές και δασκάλους, αλλά και από συγγενικά πρόσωπα των εκλιπόντων μαθητών και δασκάλων.

Επιπροσθέτως, καταγράψαμε και αξιολογήσαμε αφηγηματικές αναμνήσεις μαθητών εκείνης της περιόδου -σημερινών 70ρηδων και 75ρηδων- με σκοπό να αναδείξουμε τις εκπαιδευτικές και κοινωνικο πολιτισμικές μεταβολές που αναπτύχθηκαν στο σχολικό περιβάλλον στη δύσκολη αυτή περίοδο.

Εν κατακλείδι, με την εργασία -μελέτη του αρχειακού και σχολικού υλικού, και την αξιολόγηση των αναμνηστικών αφηγήσεων- στοχεύουμε να αναδείξουμε τη δομή του τότε εκπαιδευτικού συστήματος, τις μεθόδους διδασκαλίας, το ωρολόγιο πρόγραμμα, τα αναλυτικά βιβλία-εκπαιδευτικά προγράμματα, τις εκπαιδευτικές δράσεις των δασκάλων… και κυρίως τις σχέσεις που αναπτύχθηκαν την περίοδο αυτή μεταξύ των δασκάλων και των μαθητών στο ορεινό και άγονο Αρχοντοχώρι Αιτ/νίας.

Κεφάλαιο 7

ΕΝΑΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΤΩΝ 1949-1952¹ ΓΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ 2/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΟΥ

Εικ. 28, Μαθητικές Καταστάσεις. Συγκεντρωτικός Πίνακας των ετών 1949/50/51/1952.

Εικ. 29 Υπογραφή του Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου, Άρη Κατωπόδη.

«Μια εικόνα, χίλιες λέξεις», λέει μια παλιά κινέζικη παροιμία. Παραφράζοντάς την θα λέγαμε «Ένας συγκεντρωτικός πίνακας χίλιες πληροφορίες». Κι αν η φωτογραφία αποτυπώνει στιγμές, ο συγκεντρωτικός μας πίνακας αποτυπώνει την εκπαιδευτική πραγματικότητα μιας συγκεκριμένης πολιτικά και εκπαιδευτικά εποχής. Πράγματι, αυτός ο συγκεντρωτικός πίνακας μας δίνει πληροφορίες για: την λειτουργικότητα του σχολείου, το πλήθος, των μαθητών ανά τάξη, το σύνολο των μαθητών του σχολείου, τις επιδόσεις των μαθητών στις σχολικές εξετάσεις, τους επιτυχόντες μαθητές ανά τάξη και στο σύνολο, τη σχολική διαρροή ανά τάξη και στο σύνολο, την βαθμολογική κατάταξη των μαθητών του σχολείου, τα κοινωνικά στερεότυπα, τα εκπαιδευτικά προβλήματα, τις εκπαιδευτικές δράσεις των δασκάλων, τα αισθήματα και τα συναισθήματα των μαθητών, διάφορες ιστορίες λύπης, χαράς … και ελπίδας.. .κ.ά.

Εν κατακλείδι, o πίνακας αυτός διατηρεί και μεταφέρει αναλλοίωτα την εκπαιδευτική πραγματικότητα των «πέτρινων χρόνων» της δεκαετίας 1950-1960.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ:

1. ΠΙΝΑΚΑΣ ΦΟΙΤΗΣΑΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΝΑ ΤΑΞΗ, ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΣΕ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ 2/ΘΕΣΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1951/52

2. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΔΙΑΡΡΟΗΣ, ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ, ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΕΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΣΘΕΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ 2/ΘΕΣΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΟΥ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ 1950

Μελετώντας τον παραπάνω συγκεντρωτικό πίνακα (σχ. έτη 1949-50, 1950-51 και 1951-52) διαπιστώνουμε πως:

α) Από τους 140 εγγεγραμμένους μαθητές το σχολικό έτος 1949/50, στις εξετάσεις αξιολόγησης των μαθητών πήραν μέρος 125 μαθητές. Τούτο σημαίνει πως κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους ένα ποσοστό μαθητών (11% περίπου) διέκοψε τη φοίτησή του.

β) Από τους 140 εγγραφέντες μαθητές οι 37 ή 26% του συνόλου απέτυχαν να προβιβαστούν στην επόμενη τάξη.

γ) Από τους 125 εξετασθέντες μαθητές οι 12 (9%) ήταν διετείς ή τριετείς, και

δ) από αυτούς οι 10 μαθητές (90% αυτών) ήταν μαθητές της Α΄ τάξης.

ε) Επίσης πληροφορούμαστε πως οι 31 μαθητές (16 αγ. +15 κορ.) της Α΄ τάξης αποτελούσαν περίπου το 22% (1/4) των μαθητών του σχολείου.

Από τους 141 εγγραφέντες μαθητές του σχολικού έτους 1950/1,

οι 106 (ποσοστό 75%) προήχθησαν,

οι 29 (ποσοστό 20%) απείχαν,

οι 35 (ποσοστό 25%) απερρίφθησαν, και

οι 106 (ποσοστό 75 %) απολύθηκαν με επιτυχία ή προβιβάστηκαν στην επόμενη τάξη.

Από τους 145 εγγραφέντες μαθητές του σχολικού έτους 1951/2,

οι 105 (ποσοστό 72%) προήχθησαν,

οι 20 (ποσοστό 14 %) απείχαν,

οι 40 (ποσοστό 28%) απερρίφθησαν, και

οι 105 (ποσοστό 72 %) απολύθηκαν με επιτυχία ή προβιβάστηκαν στην επόμενη τάξη.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε να συμπεράνουμε πως σε κάθε σχολική χρονιά, από το 1949 μέχρι και το 1952, πάνω από το 20% των μαθητών της Α΄ τάξης ήταν διετείς ή και τριετείς μαθητές, και πως το ποσοστό της διακοπής της φοίτησης στο σχολείο και της αποτυχίας στις εξετάσεις ήταν τραγικά υψηλό …

Προς επιβεβαίωση των παραπάνω παραθέτουμε ΠΕΝΤΕ ΠΙΝΑΚΕΣ που μας δείχνουν,

το μαθητικό πληθυσμό του σχολείου κατά το σχολικό έτος 1951/2,

το έτος πρώτης εγγραφής,

τον αριθμό αγοριών κοριτσιών σε κάθε τάξη,

το έτος αποφοίτησης των μαθητών κάθε τάξης,

την αριθμητική – περιγραφική αξιολόγηση,

την πρόοδο των μαθητών … κ. ά

Πίνακας 1:

Ο πίνακας 1(οριζόντια ανάγνωση) μας δείχνει τις τάξεις, το έτος πρώτης εγγραφής, τον αριθμό αγοριών και κοριτσιών σε κάθε τάξη, το μαθητικό πληθυσμό του σχολείου κατά το σχολικό έτος 1951/2, το έτος αποφοίτησης των μαθητών κάθε τάξης…

Από την παραπέρα μελέτη και αξιολόγηση των δεδομένων της συγκεντρωτικής κατάστασης και των πινάκων διαπιστώνουμε πως:

α) ο αριθμός των φοιτούντων μαθητών από τάξη σε τάξη μειώνονταν ή βρίσκονταν σε φθίνουσα πορεία (30 – 34 – 29 – 25 – 14 – 6). Τη μεγαλύτερη μείωση των φοιτούντων μαθητών την παρατηρούμε στις μεγάλες τάξεις, και κυρίως μετά την Γ΄ τάξη. Η κακή αυτή εξέλιξη οφείλονταν στην υπάρχουσα δομή του εκπαιδευτικού συστήματος (4δημ.+8γυμν.), στο πολύ αυστηρό εξεταστικό σύστημα (κακή εκπαιδευτική πολιτική) και στην αυστηρότητα των δασκάλων. Επιπροσθέτως, αρνητικό ρόλο έπαιξαν και τα κοινωνικά στερεότυπα ή οι κοινωνικοπολιτικές αντιλήψεις των γονιών της περιόδου αυτής, οι οποίοι ήθελαν τα κορίτσια να μένουν στο σπίτι, να βοηθούν στο χωράφι.… και να ετοιμάζονται για ένα καλό γάμο.

β) Από τους 30 μαθητές που είχαν εγγραφεί στην Α’ τάξη το σχ. έτος 1946/7 μόνο το 1/5 αυτών (6 μαθητές) ολοκλήρωσαν την φοίτησή τους στο δημοτικό σχολείο ή αποφοίτησε από την Στ’ τάξη το σχ. έτος 1951/2. Τα υπόλοιπα 4/5 των μαθητών της Α΄ τάξης (24 μαθητές) διέκοψαν τη φοίτησή τους στις ενδιάμεσες τάξεις. (Εδώ βλέπουμε το τεράστιο ποσοστό μαθητικής διαρροής που υπήρχε τη χρονική αυτή περίοδο.)

γ) οι αποφοιτήσαντες μαθητές το σχολικό έτος 1951/1952 είναι μόνο 6 αγόρια και κανένα κορίτσι (τα κορίτσια διέκοπταν τη φοίτησή τους στην Δ΄ τάξη ή στην Ε΄ τάξη).

δ) ερευνώντας την σχολική πορεία των 140 μαθητών του σχολείου, κατά το σχολικό έτος 1951-1952, διαπιστώσαμε πως:

το 62% περίπου του συνόλου των μαθητών διέκοψε τη φοίτησή του σε κάποια τάξη,

το 30% απέκτησε απολυτήριο του εξάχρονου «υποχρεωτικού σχολείου, το 6% αυτών απέκτησε απολυτήριο εξαταξίου γυμνασίου, και

το 2% αυτών απέκτησε πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης.

ε) στο σύνολο των 140 μαθητών, ο αριθμός των φοιτησάντων κοριτσιών ήταν περίπου το 1/3 ή το μισό του συνόλου των αγοριών (93αγ.+ 47κορ.) και στις μικρές τάξεις, Α+Β, ο αριθμός ήταν περίπου ο ίδιος (18+12 και 18+16).

στ) Τέλος, η συγκεντρωτική κατάσταση του σχολικού έτους 1951/52 μας πληροφορεί πως, η παρουσία των μαθητών στις τάξεις Α΄, Β΄και Γ΄ ήταν αυξητική, σε σχέση με προηγούμενα έτη, κατά 4% περίπου.

Πίνακας 2: Ο πίνακας 2 μας δείχνει τη Βαθμολογική-αριθμητική και περιγραφική αξιολόγηση εξαμήνων και έτους (Ενδεικτικό ή Απολυτήριο) των μαθητών που φοίτησαν στο Δημοτικό Σχολείο Αρχοντοχωρίου το σχολικό έτος 1951-1952).

Πίνακας 3: Ο πίνακας 3 (σε οριζόντια ανάγνωση) μας δείχνει το σύνολο των αρίστων μαθητών (βαθμός αξιολόγησης 9+10) του 2/θεσίου Δημοτικού Σχολείου Αρχοντοχωρίου, κατά το σχολικό έτος 1951-1952.

Μελετώντας στους παραπάνω πίνακες τις περιγραφικές και αριθμητικές- βαθμολογικές αξιολογήσεις τόσο του δασκάλου και διευθυντή του σχολείου Άρη Κατωπόδη, όσο και της δασκάλας Κλειώς/ούς Σοφιανού, μπορούμε να εξάγουμε τα ακόλουθα συμπεράσματα:

α) Οι μαθητές που είχαν κάπως λίγο ευκατάστατους γονείς (κοινοτικός υπάλληλος, κτηματίας, έμπορας, χωροφύλαξ, παππάς …) και αμέριστη βοήθεια στα σχολικά μαθήματα, είχαν πολύ καλές επιδόσεις στα μαθήματα και αξιολογήθηκαν με Άριστα.

β) Οι μαθητές που οι γονείς τους ήταν ολημερίς στο χωράφι και στα ζώα και στηρίζονταν μόνο στις δικές τους δυνάμεις, παρουσίαζαν μικρό ποσοστό επιτυχίας (Πολύ Καλά), αλλά και πολύ μεγάλο ποσοστό αποτυχίας –Καλά και Σχεδόν Καλά– Η εικόνα αυτή (59% – 86% αποτυχία) παρατηρούνταν κυρίως στις μικρές τάξεις, στις τάξεις που οι δάσκαλοι απαιτούσαν από τους μαθητές να έχουν πολύ καλή γνώση της πρώτης Ανάγνωσης, Γραφής-Καλλιγραφίας και Αρίθμησης… Επιπροσθέτως, η κακή νοοτροπία- κακή αντίληψη και εικόνα των γονιών για τα γράμματα, η χρήση εκ μέρους των μαθητών της τοπικής διαλέκτου/ντοπιολαλιάς στη γλωσσική τους επικοινωνία, … κ. ά. συνέβαλαν στην αρνητική αξιολόγηση και των μαθητών των μεγάλων τάξεων.

Την εικόνα αυτή μας την επιβεβαιώνουν και όλοι οι σχολικοί πίνακες της περιόδου 1947-1952. Με μια προσεκτική ανάγνωσή τους θα διαπιστώσουμε πώς οι μαθητές της κατηγορίας αυτής αποτελούσαν την πλειοψηφία. Το αποτέλεσμα αυτό, όπως αναφέραμε και παραπάνω, οφείλονταν στην επιλογή-ανάγκη των γονιών να χρησιμοποιούν τα παιδιά τους εποχιακά στα χωράφια, για την ενίσχυση-υποστήριξη του εισοδήματος της οικογένειας (φθινόπωρο στις ελιές, χειμώνα στα ζώα, άνοιξη στα καπνά.. και ολοχρονίς βοήθεια στις σπιτικές δουλειές!).

Πίνακας 4: Ο Πίνακας 4 μας δείχνει τον αριθμό των μαθητών που αποφοίτησαν από το δημοτικό την περίοδο 1947-1952 και φοίτησαν στη συνέχεια στο Γυμνάσιο και το Πανεπιστήμιο.

Πίνακας 5: Ο πίνακας 5 μας δείχνει την κίνηση των μαθητών της Α΄ τάξης.

Κεφάλαιο 8

ΤΟ 2/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1950/51 – 1955/56

Από την έρευνα που κάναμε στο «Βιβλίο Πρακτικών και Αποφάσεων Προσωπικού» του 2/θεσίου Δημοτικού Σχολείου Αρχοντοχωρίου κατά τα σχολικά έτη 1951/2 – 1963/4»² ξεχωρίσαμε και αξιολογήσαμε τα έγγραφα που έχουν σχέση με την παιδαγωγική και κοινωνική δράση του δασκάλου και διευθυντή του σχολείου Άρη Κατωπόδη:

1ο έγγραφο: ΔΙΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ

Μελετώντας και αναλύοντας μέρος των εγγράφων διαπιστώσαμε πως, από το σχολικό έτος 1950/51 και μέχρι το σχολικό έτος 1955/56, στο Διτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρχοντοχωρίου δίδαξαν οι δάσκαλοι: Άρης Κατωπόδης (Κατωμέρι Μεγανησίου), και η Κλειώ Σοφιανού (Ιθάκη).

Βιβλίο Πρακτικών και Αποφάσεων Προσωπικού.

Βασίλειoν της Ελλάδος,

2/Διτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρχοντοχωρίου

Σχολικό Έτος 1952/53

Υπογραφές: Κατωπόδης Άρης – Κλειώ Σοφιανού

……

Βιβλίο Πρακτικών και Αποφάσεων Προσωπικού.

Βασίλειον της Ελλάδος,

2/Διτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρχοντοχωρίου

Σχολικό Έτος 1955/56

Υπογραφές: Κατωπόδης Άρης – Κλειώ Σοφιανού

2ο έγγραφο: ΤΟ ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΟΥ

Τις 26 Γενάρη του 1953 ο διευθυντής του σχολείου Άρης Κατωπόδης, απέστειλε αναφορά προς τον Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων Λευκάδας, με την οποία ζητούσε «την επαναλειτουργία του Νυχτερινού Σχολείου Αναλφάβητων». Το αίτημα του διευθυντή του σχολείου Άρη Κατωπόδη, «περί ίδρυσης Νυχτερινού Σχολείου Αναλφάβητων- Νυχτερινής Σχολής», ικανοποιήθηκε το σχολικό έτος 1954/1955. Το Νυχτερινό Σχολείο Αρχοντοχωρίου, με βάση το ν. δ. 3094/1954, έβαλε σκοπό να αντιμετωπίσει το τεράστιο πρόβλημα του αναλφαβητισμού που είχε προκύψει …. Η φοίτηση των αναλφάβητων και ημι αναλφάβητων ηλικίας 14-20 ετών ήταν υποχρεωτική και η φοίτηση των ενηλίκων ηλικίας άνω των 20 ετών προαιρετική³.

Κατά τις προφορικές μαρτυρίες «το Νυχτερινό Σχολείο Αρχοντοχωρίου υπολειτουργούσε λόγω των σοβαρών προβλημάτων που δημιουργούνταν από την συνεχή απουσία των εγγεγραμμένων μαθητών, αλλά και των κακών συνθηκών που υπήρχαν -λειτουργούσε κάτω από το φως της λάμπας και του λυχναριού-.. κ. ά.».

3ο έγγραφο: ΕΠΟΧΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ

Στα σκληρά εκείνα χρόνια πολλά αγόρια και κορίτσια μετεγγράφονταν ή διέκοπταν ακόμη και τη φοίτησή τους για να μετακινηθούν στα καπνοχώρια της επαρχίας Ξηρομέρου: Κατούνα, Μαχαλά, Παπαδάτου, Κωνωπίνα… Κάποιοι άλλοι μαθητές (Κακούρης, Καλλιμάνη…) μετεγγράφονταν κατά το τέλος του Οκτώβρη στα νησιά Ιθάκη, Κεφαλονιά… για το μάζεμα της ελιάς, και κάποια άλλοι διέκοπταν τη φοίτησή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι μαθητές αυτοί μετακινούνταν με τις οικογένειές τους στις αγροτοκτηνοτροφικές περιοχές Δεργοβίτσα-Τεργοβίτσα και Κάμπος.

Έγγραφο της Διεύθυνσης Λευκάδας μας πληροφορεί πως το Φλεβάρη του 1954 οι μαθητές Γαλούνης Παν. Μιχαήλ και Γαλούνη Παν. Φιλάνθη μετεγγράφηκαν στο δημοτικό σχολείο Κατούνης (Ευαγγελία και Φιλάνθη ή Φίλω Γαλούνη).

Επίσης, έγγραφο του Μαϊου του 1954 μας πληροφορεί πως ο διευθυντής του σχολείου υπέβαλε στη Διεύθυνση Εκπαίδευσης Λευκάδας πίνακα με μεγάλο αριθμό μαθητών, οι οποίοι είχαν διακόψει τη φοίτησή τους λόγω της μετακίνησής τους στα καπνοχώρια του Ξηρομέρου.

(Η πρακτική αυτή ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένη.)

4ο έγγραφο: Η ΕΠΟΧΙΚΗ ΓΡΙΠΗ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1950

Ο διευθυντής του σχολείου Άρης Κατωπόδης, έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την υγεία των μαθητών. Τον Χειμώνα του 1954 υπέβαλε στην υπηρεσία σχολικής υγιεινής – υγειονομική υπηρεσία πίνακα όπου καταγράφονταν μεγάλος αριθμός μαθητών, που είχαν προσβληθεί από λοιμώδεις νόσους. Ο γιατρός του χωριού Κ. Μπάγιας, αφού εμβολίασε 100 μαθητές του σχολείου απέστειλε σχετική αναφορά στον υγειονομικό σταθμό Μύτικα.

5ο έγγραφο. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Κατά το τέλος του σχολικού έτους 1953/4 ο διευθυντής του 2/θεσίου Δημοτικού Σχολείου Αρχοντοχωρίου, Άρης Κατωπόδης, υπέβαλε καθ’ υπόδειξη του Επιθεωρητή Εκπαίδευσης, έκθεση «περί των συνθηκών λειτουργίας του σχολείου.

Στην έκθεσή του αυτή έκανε αναφορά για:

Α. την κακή κατάσταση του διδακτηρίου,

Β. την κατάσταση του σχολικού κήπου,

Γ. την ελλιπή φοίτηση των μαθητών,

Δ. την εξωσχολική δράση των μαθητών (ομάδα Ερυθρού Σταυρού),

Ε. τη λαϊκή βιβλιοθήκη του 2/τάξιου Δημοτικού Σχολείου Αρχοντοχωρίου,

Στ. την κακή υγιεινή κατάσταση των μαθητών, …

Ζ. και για τη δήλωση περιουσιακής κατάστασης του εκπαιδευτικού προσωπικού.

Α. ΚΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟΥ

Στην έκθεσή του ο διευθυντής Άρης Κατωπόδης, απάντησε αναλυτικά στα ερωτήματα που αφορούσαν το σχολικό κτήριο:

– εάν είναι κρατικό ή ενοικιαζόμενο το κτήριο,

– εάν είναι λιθόκτιστο,

– εάν είναι παλαιό,

– εάν οι πόρτες είναι μικρές ή μεγάλες,

– εάν οι αίθουσες είναι ευρύχωρες, ευάερες, και ευήλιες,

– εάν διαθέτει γραφεία,

– εάν η αυλή του σχολείου είναι ευρύχωρη και καλλωπισμένη,

– εάν έχει αποχωρητήρια και αν αυτά είναι μακριά από το σχολείο και καθαρά,

– εάν στα αποχωρητήρια υπάρχει τρεχούμενο νερό,

– εάν το σχολείο διαθέτει αποθήκες … κ. ά.

Δύο φωτογραφίες -η μία προπολεμική (1930) αποτύπωση του σχολείου από τον Λευκαδίτη δάσκαλο Τιμολέων Μεσσήνη, και η άλλη μεταπολεμική (1948/49) αποτύπωση του σχολείου από τον Κανδηλιώτη δάσκαλο Ιωάννη Φλώρο ή Γαϊτα- μας βεβαιώνουν για τα γραφόμενα στην έκθεσή του ο διευθυντής του σχολείου Άρης Κατωπόδης.

Έκθεση του δασκάλου

Σε ό,τι αφορά τις υποδομές του σχολείου έχουμε να παρατηρήσουμε πως:

1. το σχολείο-«Διδακτήριον» είναι μισθωμένη οικία, επομένως δεν έχει κατασκευαστεί με προδιαγραφές σχολείου, (κατά την αφηγηματική μνήμη του Σπύρου Κ. Παπαναστάση, η οικία ήταν παλαιά δωρεά στην εκκλησία κάποιου άκληρου Παπαναστάση)

2. δεν έχει κατάλληλες αίθουσες,

3. δεν έχει μεγάλη αυλή, …

4. οι αίθουσες δεν έχουν το απαραίτητο φως και τον αναγκαίο αέρα!

…

Επίσης, στην περιγραφή του είναι αρνητικός και στο θέμα των αποχωρητηρίων και του τρεχούμενου νερού!

Πέραν της περιγραφής των προβλημάτων του διδακτηρίου, ο διδάσκαλος Άρης Κατωπόδης, στην έκθεσή του επισημαίνει και την έλλειψη του απαραίτητου εκπαιδευτικού και εποπτικού υλικού για τη διδασκαλία μέσα στην τάξη:

«δεν υπάρχουν όργανα φυσικής και χημείας, υδρόγειος σφαίρα, γεωμετρικά σχήματα, χάρακες, αριθμητήριο, αλλά και χάρτες για τη γεωγραφία, της Ελλάδας και των Ηπείρων, εικόνες για τα θρησκευτικά, την ιστορία και τη ζωολογία… κ. ά»

«Κατάστασις όχι ευχάριστος» είναι η τελική του αποτίμηση, εκφράζοντας παράλληλα και την αναγκαιότητα όπως «τάχιστα να διορθωθή»⁴.

Β. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΚΗΠΟΥ

Επιπροσθέτως, στην έκθεσή του επισημαίνει τις αρνητικές συνέπειες που είχε για τη σχολική ζωή η έλλειψη σχολικού κήπου. Μπορούμε εδώ να πούμε πως «η ενασχόληση του μαθητή με τον σχολικό κήπο, πέρα από την καλλιέργεια του πνεύματος, της ομαδικότητας και της συνεργασίας, και πέρα από την αγάπη για την εργασία, εξοικείωνε τα παιδιά με τεχνικές τις οποίες χρησιμοποιούσαν όταν αποφοιτούσαν από το σχολείο ή και διέκοπταν αυτό. Μάθαιναν να κλαδεύουν και να μπολιάζουν δέντρα –«κεντρώνοντας» αγρίλια και μετατρέποντάς τα σε εκμεταλλεύσιμα ελαιόδενδρα»⁵ – και αυτό είχε μεγάλη αξία για τον ίδιο και την οικογένειά τους (βοηθούσαν στην αύξηση του εισοδήματος της οικογενείας).

Γ. ΕΛΛΙΠΗ ΦΟΙΤΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ

Επίσης, στην αναφορά του περιγράφει αναλυτικά μέσα από την παρουσίαση των συγκεντρωτικών καταστάσεων, τους εγγεγραμμένους, τους φοιτήσαντες, τους απολυόμενους και αποφοιτήσαντες μαθητές, ανά τάξη, φύλο και σύνολο. Σ’ αυτές επισημαίνεται η ελλιπής φοίτηση των μαθητών ανά τάξη, φύλο και στο σύνολο. Τέλος, αναφέρεται στη συμπεριφορά, το ήθος και τη υπογραμμίζει την έντονη λεκτική διαφορετικότητά τους (άλλη η διδαχθείσα γλώσσα του σχολείου και άλλη η ομιλούμενη τοπική γλώσσα)..κ. ά.

Δ. ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ-ΟΜΑΔΑ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Στα πλαίσια της αξιολόγησής του⁶ ο δάσκαλος Άρης Κατωπόδης, αναφέρει στην έκθεσή του και την «εξωσχολική δράση ομάδας μαθητών του σχολείου». Συγκεκριμένα επισημαίνει την αλληλέγγυα δράση των μαθητών της Ε΄ και Στ΄ τάξεων, που είχε σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων ή άλλων υλικών, τα οποία θα προσφέρονταν προς ενίσχυση του Ερυθρού Σταυρού ή θα χορηγούνταν σε άπορες οικογένειες ή πάσχοντες συνανθρώπους ….

«Το σχολείο καθ΄ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους συμμετέχει και οργανώνει διάφορες δράσεις με φιλανθρωπικό χαρακτήρα…….»⁷

Ε. ΛΑΪΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 2/ΤΑΞΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΟΥ

Στα πλαίσια της εκπαιδευτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής δράσης του σχολείου, ο Φιλοπρόοδος και Δραστήριος δάσκαλος-Διευθυντής του 2/θεσίου δημοτικού σχολείου Αρχοντοχωρίου, Άρης Κατωπόδης, φρόντιζε και για τον εμπλουτισμό της σχολικής και της μαθητικής Λαϊκής Βιβλιοθήκης με νέα βιβλία κάθε ενδιαφέροντος (παιδαγωγικά, βοηθητικά, λογοτεχνικά, μαθητικά…). Εμπλούτισε τη βιβλιοθήκη του σχολείου και άνοιξε τις πόρτες της στα παιδιά και την κοινωνία, γιατί πίστευε πως τα βιβλία δεν θα έπρεπε να είναι φυλακισμένα. Στόχος του ήταν, κατά τις αφηγηματικές μνήμες μαθητών του «η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας και κατ’ επέκταση ο εκπολιτισμός των νέων και της κοινωνίας».

Ενδεικτικό είναι το έγγραφο που στάλθηκε το Σχολικό Έτος 1953/54 από τους δασκάλους του Διταξίου Δημοτικού Σχολείου Αρχοντοχωρίου Κατωπόδη Άρη, και Κλειώ Σοφιανού, στο οποίο αναφέρονται στην αγορά νέων βοηθητικών βιβλίων….:

Βοηθητικά Διδακτικά βιβλία, εγκεκριμένα από το υπουργείο Παιδείας για τους μαθητές της Ε’ και ΣΤ΄ Τάξης, κατά το Σχολικό έτος 1953/54:

Εκκλησιαστική Ιστορία, Δ. Δούκα

Περικοπές Ευαγγελίου, Τέλη Πεκλάρη

Γραμματική Καθαρευούσης, Ι. Λάλου

Ιστορία Βυζαντινής Ελλάδας, Δημ Δούκα

Φυσική Πειραματική, Λ. Λιώκη

Φυσική Ιστορία, Δούκα-Παπαϊωάννου

Γεωγραφία Ηπείρων, Λ. Λιώκη

Αριθμητική, Δούκα-Γάκη

Γεωμετρία, Τόγκα – Ιωαννίδου

Ζ. ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟΡΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Μια αξιόλογη δράση του σχολείου ήταν και η στήριξη των απόρων μαθητών με βιβλία, προσφορά της οργάνωσης «Μαθητικής Πρόνοιας».

Στο έγγραφό του, προς το ΠΥΣΣΕΝ Λευκάδας, ο διευθυντής του σχολείου μεταξύ των άλλων αναφέρει πως «… στους απόρους μαθητές του σχολείου διενεμήθησαν βιβλία από την οργάνωση Μαθητικής Πρόνοιας…».

Επιπροσθέτως, στο έγγραφο αυτό καλωσορίζει την προσφορά Αγάπης και Αλληλεγγύης της Μαθητικής Πρόνοιας, αναφέροντας ωστόσο την ανάγκη να υπάρξουν περισσότερες προσφορές τόσο από το Υπουργείο Παιδείας όσο και από ιδιώτες…

Η. ΚΑΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Στην μακροσκελή και άρτια συμπληρωμένη έκθεσή του ο διευθυντής του 2/θεσίου Δημοτικού Σχολείου Άρης Κατωπόδης, κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην έλλειψη αποχωρητηρίων στο σχολείο, αλλά και στη μη ύπαρξη τρεχούμενου νερού κοντά στο σχολείο (…), και αναδεικνύει τον κίνδυνο που παραμονεύει στο να αναπτυχθούν μολυσματικές ασθένειες». (….)

6ο έγγραφο: ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΑΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ ΣΤ΄ ΤΑΞΗΣ

Με τη λήξη κάθε σχολικού έτους ο διευθυντής του σχολείου ήταν υποχρεωμένος να στέλνει στο πλησιέστερο γυμνάσιο κατάσταση προς φοίτηση μαθητών….

Έγγραφο που συντάχθηκε με τη λήξη του σχολικού έτους 1953/1954 (Ιούνιος του 1954) μας πληροφορεί πως ο διευθυντής Άρης Κατωπόδης, ανέφερε, στον Γυμνασιάρχη Αστακού, την γνησιότητα των τίτλων σπουδής των αποφοιτησάντων μαθητών της ΣΤ΄ τάξης:⁸

1) Καϋμενάκης Αριστοτέλης του Σπύρου

2) Χολής Σπυρίδων του Βελησσάρη

3) Καρκάσης Χρήστος του Θεοδώρου

4) Πανούτσος Θεόδωρος του Παναγιώτη

7ο έγγραφο: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΣΥΝΟΡΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΑΚΡΩΝ»

7. Το σχολικό έτος 1954/55 ο διευθυντής του σχολείου υπέβαλε στα πλαίσια της ιδεολογικής προπαγάνδας των μετεμφυλιακών κυβερνήσεων (το σχολείο ως ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους) κατάσταση μαθητών που είχαν προμηθευτεί το αντικομουνιστικό περιοδικό «τα σύνορα των δύο κόσμων» (…), καθώς και «κατάσταση απόρων μαθητών του σχολείου τις τους οποίους διενεμήθησαν βιβλία από την οργάνωσιν Μαθητικής Πρόνοιας».

Εικ, 30: ⁹

1. Περιοδικό «Σύνορα των Δύο Κόσμων» έκδοση 1953. Όργανο έρευνας των προβλημάτων της εποχής….(42)

2. Το περιοδικό, Μηνιαία Πολιτική Επιθεώρηση, «Σύνορα των Δύο Κόσμων»¹⁰ εκδόθηκε το Μάρτη του 1955 και το περιεχόμενο αυτού περιστρέφονταν σε μελέτες των:

– Παν. Κανελλόπουλος: Το νόημα της επαναστάσεως του 1821

– Γιώργος Σεφέρης: Ένας έλληνας, ο Μακρυγιάννης

– Άρθουρ Καίσλερ: Οι νεοφώτιστοι

……

Σημ: Βιβλίο με τίτλο «Η Μακεδονία σύνορο δύο κόσμων (1945-1949)», έγραψε και ο Κουλιόπουλος Ιωάννης, στο οποίο  μιλά για τον «Ελληνικό Εμφύλιο πόλεμο», την πολεμική σύγκρουση του στρατού και του ΕΛΑΣ απ’ όπου είχαμε τις μεγαλύτερες απώλειες που γνώρισε η χώρα από το 1830….. κ. ά.

8ο έγγραφο. ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Το σχολικό έτος 1956/1957 ο γιατρός του χωριού Κ. Μπάγιας, εμβολίασε 100 μαθητές του σχολείου και απέστειλε σχετική αναφορά στον υγειονομικό σταθμό Μύτικα.¹¹

9ο έγγραφο. Α: ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΣΙΤΙΑ ΚΑΙ Β: ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Ο διευθυντής του σχολείου ενημερώνει το γραφείο Λευκάδας για τη λειτουργία των μαθητικών συσσιτίων και για την προσβολή των μαθητών από μαζική γρίπη. Ο γιατρός του χωριού εμβολίασε όσους μαθητές ήταν χωρίς εμβόλιο-δεν είχαν εμβολιαστεί κατά τη διάρκεια του προηγούμενου σχολικού έτους… κ. ά.

Α. ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΣΙΤΙΑ

Όπως και σε όλα σχεδόν τα ορεινά χωριά έτσι και στο Δημοτικό Σχολείο Αρχοντοχωρίου λειτούργησαν μαθητικά συσσίτια. Καθημερινά, και κάθε πρωί, οι μαθητές τροφοδοτούνταν με ένα ποτήρι γάλα και το μεσημεράκι με λίγο βούτυρο στο ψωμί, και αν υπήρχε και με λίγο κίτρινο τυράκι. Τα υλικά αυτά τα εφοδιάζονταν ο δάσκαλος από την Επιτροπή Μαθητικών Συσσιτίων του Νομού Λευκάδας όπου ανήκε το σχολείο εκπαιδευτικά (Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης). Τα εφόδια τα μοίραζε πότε ο δάσκαλος με τα μεγαλύτερα παιδιά του σχολείου, και πότε οι μάγειροι και οι μαγείρισσες.

Β. ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Σε άλλο έγγραφό του ο διευθυντής του σχολείου αναφέρει πως, σε συνεργασία με τον γιατρό του χωριού Κ. Μπάγια, και τον υγειονομικό σταθμό Μύτικα, προέβηκε σε εμβολιασμό απόντων μαθητών. …

Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ 2/ΘΕΣΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙOY ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1950-1960

Για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας, της ψυχαγωγίας και της διδακτικής στήριξης των μαθητών οι διευθυντές του σχολείου στα χρόνια 1950-1960 (Άρης Κατωπόδης, Χρήστος Ροντογιάννης και Σπύρος Ρίγγας), υλοποιώντας τα λόγια του Λογίου Ευγένιου Βούλγαρη που έλεγε: «είναι προτιµότερο να µην ιδρύεται σχολείο παρά να είναι χωρίς οργανοθήκη και βιβλιοθήκη», οργάνωναν τη Σχολική Βιβλιοθήκη του σχολείου, την οποία και εμπλούτιζαν κάθε χρόνο με εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας Βοηθητικά Διδακτικά βιβλία.

Στα πλαίσια των νόμων και των διατάξεων (ν. 504 του 1931 «περί σχολικών βιβλίων» όπου προέβλεπε και την ίδρυση σχολικών βιβλιοθηκών) οι διευθυντές ήταν υποχρεωμένοι να ορίζουν υπεύθυνους βιβλιοθήκης οι οποίοι με τη σειρά τους θα καθόριζαν στόχους, θα επέλεγαν –αξιολογούσαν, εξόπλιζαν και ανανέωναν τα βιβλία, θα έβγαζαν προϋπολογισμό -κονδύλια, θα συντηρούσαν τη βιβλιοθήκη, θα ταξινομούσαν το υλικό- θα έκαναν καταλογράφηση …κ. ά.¹²

Στην περίοδο 1950-1956 υπεύθυνη βιβλιοθήκης ορίστηκε η δασκάλα Κλειώ Σοφιανού. Το σχολικό έτος 1956/1957 υπεύθυνη βιβλιοθήκης ορίστηκε η δασκάλα Ελένη Φέτση. Το Σχολικό έτος 1957/58 υπεύθυνος βιβλιοθήκης ορίστηκε ο Δημήτριος Βοντετσιάνος. Το Σχολικό έτος 1959/60 (Σεπτ. 1959) υπεύθυνος της σχολικής βιβλιοθήκης του 3/τριθεσίου-Τριταξίου Δημοτικού Σχολείου Αρχοντοχωρίου ορίστηκε η Κλεοπάτρα Διβάρη… κ. ά.

ΝΕΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΜΕ ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ

Α. Το Σχολικό Έτος 1954/55 ο διευθυντής του σχολείου Κατωπόδης Άρης, και η υπεύθυνη της βιβλιοθήκης Κλειώ Σοφιανού, επέλεξαν για τους μαθητές της Ε’ και ΣΤ΄ Τάξης του 2/ταξίου Δημοτικού Σχολείου Αρχοντοχωρίου τα παρακάτω εγκεκριμένα από το υπουργείο Παιδείας Βοηθητικά Διδακτικά βιβλία¹³:

Εκκλησιαστική Ιστορία, Δ. Δούκα

Περικοπές Ευαγγελίου, Τέλη Πεκλάρη

Γραμματική Καθαρευούσης, Ι. Λάλου

Ιστορία Βυζαντινής Ελλάδας, Δημ Δούκα

Φυσική Πειραματική, Λ. Λιώκη

Φυσική Ιστορία, Δουκα-Παπαϊωάννου

Γεωγραφία Ηπείρων, Λ. Λιώκη

Αριθμητική, Δούκα-Γάκη

Γεωμετρία, Τόγκα-Ιωαννίδου

Εκθέσεις, Παπαρούπα

Τη σχολική αυτή χρονιά (1954/55) προστέθηκαν και τα βιβλία:

Εικ. 6. (1, 2)¹⁴

1. Φυσική Ιστορία. Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού Σπυρίδωνος Ευαγγέλου Λυγκώνη (Κανδηλιώτης δάσκαλος). Το «Μαθητικό βοήθημα της Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού για το μάθημα της Φυσικής Ιστορίας περιέχει βασικές γνώσεις ζωολογίας, ανθρωπολογίας και φυτολογίας. Οι εικόνες εξυπηρετούν στην καλύτερη κατανόηση από τους μαθητές.»

2. Γεώργιος Κ. Μαυριάς. Γεωγραφία της Ευρώπης ΣΤ΄ Δημοτικού [1952, 4η Έκδοση],

3. Ο Χάρτης Ελλάδας, Χρήστου Λυγκώνη (Κανδηλιώτης, αδερφός του Σπ. Ευαγ. Λυγκώνη)¹⁵, έκδοση 1940

4. Πίνακας Ανατομίας Ανθρώπου, Χρήστου Ευαγγέλου Λυγκώνη¹⁶, έκδοση 1939.

Α) Γεωφυσικός Χάρτης Ελλάδας. Ο Χάρτης παρουσιάζει βασικά στοιχεία για τη χώρα μας, όπως βουνά, νησιά, πεδιάδες, ποτάμια, λίμνες, ακρωτήρια, …πόλεις και κωμοπόλεις… κ. ά. Ο Χάρτης, Εκδόσεις Χρήστου Ευαγγέλου Λυγκώνη (Κανδηλιώτης), βρίσκεται αναρτημένος στο εμπορικό κατάστημα του Χ. Π. Λυγκώνη, στο Γκάζι.

Β) Πίνακας Ανατομίας Ανθρώπου, Εκδ. Χρήστου Ευαγγέλου Λυγκώνη, Αρχείο Παναγιώτη Χρ. Λυγκώνη

φωτ. α και β: Ανατομικοί πίνακες, Χρήστου Ευαγγέλου Λυγκώνη – Φωτ. γ: Όργανα του ανθρώπου. Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού

Τα βιβλία αυτά διακρίνονταν για την επιστημονική τους ακρίβεια, τη μεθοδολογική κατάταξη της ύλης τους, τη ρέουσα γλώσσα και το λογοτεχνικό τους ύφος, την ωραία εικονογράφηση … και την καλαίσθητη γενικώς εκτύπωση.

(Συνεχίζεται)
___________________________________________
¹ Μαθητικές Καταστάσεις, Αρχείο Δημ. Σχ. Αρχοντοχωρίου, ΓΑΚ Μεσολογγίου
² Βιβλίο πρακτικών και αποφάσεων προσωπικού του Δημοτικού Σχολείου Αρχοντοχωρίου κατά το Σχολικό έτος 1952- …..1964, ΓΑΚ Μεσολογγίου
³ ΓΑΚ Μεσολογγίου
⁴ Πρακτικά Προσωπικού Δημ. Σχολ. Αρχοντοχωρίου, 1952-1964, ΓΑΚ Μεσολογγίου
⁵ Τα σχολεία της Κεφαλονιάς, έκθεση Γερουλάνου, Ηλίας Ταμουσάνος
⁶ Ο φόβος για τις συνέπειες της αρνητικής αξιολόγησης έπεφτε ως δαμόκλειος σπάθη στους εκπαιδευτικούς, εφόσον μόνο την περίοδο 1953-1956 είχαμε 1300 απολύσεις εκπαιδευτικών για πολιτικούς λόγους..
⁷ Βιβλίο Πρακτικών, ΓΑΚ Μεσολογγίου
⁸ Οι μαθητικές καταστάσεις βρίσκονται σε προηγούμενες αναρτήσεις
⁹ https://www.oldbooks.gr/component/bookstor, (ανάκτηση 12/4/2020)
¹⁰ https://www.oldbooks.gr/component/bookstor, (ανάκτηση 12/4/2020)
¹¹ Πρακτικά Προσωπικού Δημ. Σχ. Αρχ. 1952-1964, ΓΑΚ Μεσολογγίου, Μπακαδήμα Μαρία, Αρχειονόμος, Π.Ε. Προϊσταμένη, Τσατσού Σωτηρία, Αρχειονόμος, Π. Ε.
¹² Οι σχολικές βιβλιοθήκες και για συμβουλή τους στην ενίσχυση της Φιλαναγνωσίας, Ελένη Μαλιγκάνη, 2012
¹³ Αρχείο Δημ. Σχ. Αρχ., ΓΑΚ Μεσολογγίου
¹⁴ 1. https://www. palaiobibliopolio.gr/ (Ανάκτηση, 6/4/2020) – 2. http://e-library.iep.edu.gr/iep/ (ανάκτηση, 7/4/2020)
¹⁵ Είμαστε ευγνώμονες στον Παν. Χρήστου Λυγκώνη, για την παραχώρηση του σημαντικού αυτού εκπαιδευτικού υλικού.
¹⁶ Το πλούσιο αυτό υλικό βρίσκεται στο κατάστημα της οικ. Πάν. Χρ. Λυγκώνη, στο Γκάζι.