Ο ερειπωμένος Ναός του Αγίου Γεωργίου στου Καρυώτη

Του Γιάννη Θεριανού

Στην περιοχή επονοµαζόµενη «Σκούλα» ή «Ξυλογαϊδάρες» βρισκόταν ο Ναός του Αγίου Γεωργίου που ήταν ένας από τους έξι Ναούς του χωριού Καρυώτη.

Ήταν ιδιωτικός Ναός της οικογένειας Θεριανού. Στα τέλη του 17ου αιώνα απαντώνται δυο οικογένειες με το επώνυμο αυτό, των αδελφών Αγγελή και Γιάννη Θεριανού, χωρίς να αποκλείεται και η ύπαρξη άλλων συνεπίθετων οικογενειών την περίοδο αυτή.

Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου σήμερα

Η με αριθμό 510 αναφορά του Ναού του Αγίου Γεωργίου στο ενετικό κτηματολόγιο του 1725 καταγράφει ότι ο Ναός αυτός βρίσκεται μέσα σε ελαιώνα 7 ενετικών στρεμμάτων του Αγγελή Θεριανού που κατέχει ο Παναγής Θεριανός¹.

Βρισκόταν σε υψόμετρο 156 μέτρων και σε απόσταση 510 μέτρων από τον παλιό οικισμό των Καρυωτών και 1.890 μέτρων από το νέο οικισμό.

Την φροντίδα και συντήρηση του Ναού είχαν αναλάβει οι απόγονοι των κτητόρων και τα έξοδα καλυπτόταν κυρίως από τους ελαιώνες που κατείχε ο Ναός².

Όψη βόρειας πλευράς του Ναού (Σχέδιο Γιάννη Θεριανού)

Η αρχιτεκτονική του κτίσματος ήταν μονόκλιτη ορθογώνια δρομική βασιλική. Ο Ναός ήταν λιθόκτιστος με πάχος τοίχου 65 εκατοστά και εξωτερικά σοβατισμένος. Η στέγη ήταν ξύλινη δίρριχτη και η κόγχη του ιερού κυκλική.

Η βόρεια πλευρά είχε δυο τοξωτές πόρτες, την κεντρική είσοδο και μια άλλη ξεχωριστή είσοδο για τον γυναικωνίτη, και δυο παράθυρα διαφορετικών διαστάσεων, το ένα τετράγωνο στην θέση του ιερού και το άλλο τοξωτό.

Κάτοψη του Ναού βασιζόμενο στα ερείπια (Σχέδιο Γιάννη Θεριανού)

Η νότια πλευρά είχε τρία παράθυρα τα δυο τοξωτά και το ένα τετράγωνο στην θέση του ιερού.

Οι διαστάσεις του τέμπλου ήταν πέντε μέτρα και δέκα εκατοστά και περιλάμβανε τις τέσσερις δεσποτικές εικόνες, του Χριστού και της Παναγίας, σε Μπούστα, την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και την εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου³.

Η εικόνα του Αγίου Γεωργίου που υπήρχε στο Ναό φιλοτεχνήθηκε σύμφωνα με την επιγραφή το 1886 από τον αγιογράφο Ιωάννη Βαλαμόντε.

Το τέμπλο ήταν φτιαγμένο από κυπαρίσσι βαμμένο με αποχρώσεις του μπλε και κόκκινου.

Άποψη του τέμπλου (Συναρμολόγηση των κατεστραμμένων κομματιών του με τις σωζόμενες εικόνες)

Τα θυρόφυλλα του Ιερού Βήματος αγιογραφήθηκαν το 1808 από τον Σπυρίδωνα Καμπίσο-Μπέλλο⁴. Στο βημόθυρο της ωραίας Πύλης ήταν παράσταση του Νυμφίου στον τύπο «Ίδε ο Άνθρωπος», στην Πρόθεση ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και στο Διακονικό ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος⁵.

Στον περίβολο ήταν το κοιμητήριο της οικογένειας Θεριανού, πιθανότατα από τότε που κτίσθηκε ο Ναός.

Το χρονικό διάστημα 1900-1915, όταν σταμάτησε να λειτουργεί λόγω προβλημάτων το κοιμητήριο των Ταξιαρχών, οι ταφές γινόταν μέχρι το έτος 1961 στο κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου.

Όταν εγκαινιάστηκε το κοιμητήριο του νέου οικισμού των Καρυωτών άρχισε σιγά σιγά να εγκαταλείπεται ο Ναός του Αγίου Γεωργίου και το νεκροταφείο.
_____________________________
¹ ΓΑΚ-Αρχεία Ν. Λευκάδας, Βενετική Διοίκηση Φάκελος 01-06-016.
² ΓΑΚ-Αρχεία Ν. Λευκάδας, Εκκλησιαστικά Φάκελος 08-02-03-003.
³ Πρωτόκολλο παραλαβής και παράδοσης του 1917, Αρχείο Ναού Ταξιαρχών Καρυωτών.
⁴ Ο Σπυρίδων Καμπίσος-Μπέλλος (1750;-1816) γεννήθηκε στη Λευκάδα κι ήταν πατέρας του Δημητρίου Καμπίσου-Μπέλλου. Πιθανή χρονολογία γέννησης το 1750 και θανάτου το 1816 ή λίγο μετά. Είχε ειδικευτεί ως αγιογράφος στην εικονογράφηση θυροφύλλων. Φιλοτέχνησε επίσης φορητές εικόνες ενώ το 1785 εργάστηκε ακόμη ως τοιχογράφος στο ναό της Οδηγήτριας στον Αρχάγγελο της Πρέβεζας. Χριστιανική Ζωγραφική – Η Μεταβυζαντινή και Επτανησιακή Τέχνη στις εκκλησίες και τα μοναστήρια της Λευκάδας (15ος-20ος αι.), Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 1999, σ. 337.
⁵ ό.π.