Ένα οδοιπορικό στα Ματωμένα χώματα – Μέρος 5ο: Στη μεγάλη πολιτεία της χαράδρας – Τερμησσός

Γράφει ο Αιθεροβάμων

Ιχνηλατώντας τη γη της οδύνης.
Ένα οδοιπορικό στα Ματωμένα χώματα
Μέρος 5ο: Στη μεγάλη πολιτεία της χαράδρας. Τερμησσός

Τουρκία, Αυγουστος 2012. Θερμοκρασία 40 °C.

Από τη πολυσύχναστη κοσμοπολίτικη Αττάλεια τραβάμε για μια εντελώς άγνωστη περιοχή.

Ο ταξιδιωτικός οδηγός σαφής: Η περιοχή θεωρείται από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα της Τουρκίας, αλλά προϋποθέτει τουλάχιστον δύο ώρες πεζοπορία σε ανηφορικά μονοπάτια με υψόμετρο πάνω από 1050 μέτρα.

Ήταν μια πρόκληση να δούμε ένα τόπο, που τα ιστορικά κείμενα ελάχιστα αναφέρουν.

Πρώτη και μοναδική αρχαία γραπτή μαρτυρία ανήκει στον Στράβωνα:

«…..Τερμησσὸς Πισιδικὴ πόλις͵ ἐπικειμένη τοῖς στενοῖς δι᾽ ὧν ὑπέρβασίς ἐστιν εἰς τὴν Μιλυάδα……»

Πολλοί την συγχέουν με την Τελμησσό μια άλλη πόλη της Λυκίας και αυτή η σύγχυση συνεχίζεται μέχρι και τα βυζαντινά χρόνια.

Ο σημαντικός ιστορικός Johann Gustav Droysen στο μεγαλειώδες έργο του «Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του» χρησιμοποιώντας τον Στράβωνα και τον Αρριανό αναφέρει ότι ο μεγάλος Στρατηλάτης το 334/333 π.Χ. πέρασε μπροστά από το στενό της χαράδρας που ελέγχονταν από το ορεινό φρούριο της Τερμησσού και επειδή αντιλήφθηκε ότι θα χρειάζονταν πολύς χρόνος για την κατάληψή του επέλεξε να μην ανοίξει πολεμικό μέτωπο με την ισχυρή και πάντοτε ετοιμοπόλεμη πόλη, την οποία αποκάλεσε χαρακτηριστικά «γερακοφωλιά», αλλά προχώρησε κατάλαβε τη Σαλαγασσό, σύμμαχο των Τερμησσέων με συνέπεια οι τελευταίοι αμέσως να συνθηκολογήσουν χωρίς να κινδυνεύσει ο στρατός των Μακεδόνων μέσα στη βαθειά χαράδρα.

Η Τερμησσός παρουσίασε καταπληκτική ανάπτυξη κατά τούς τρεις τελευταίους προχριστιανικούς αιώνες. Άφθονα νομίσματα βρέθηκαν στα ερείπια της πόλης με επιγραφές: ΤΕΡΜΗΣΕΩΝ ΜΕΙΖΟΝΩΝ.

Κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, η πόλη ανήκει στη σφαίρα επιρροής των Πτολεμαίων και των Ατταλιδών της Περγάμου.

Από το 71 π.Χ. η Τερμησσός έγινε σύμμαχος της Ρώμης, και με μια μακρά συνθήκη φιλίας εξασφάλισε την ανεξαρτησία της. Αυτή την περίοδο γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση, γεγονός που πιστοποιείται από τις κοπές νομισμάτων, την εκτεταμένη οικοδομική δραστηριότητα καθώς και την τέλεση αθλητικών αγώνων. Η επικράτειά της επεκτάθηκε και η πόλη εξωραΐστηκε με πολυτελή δημόσια οικοδομήματα. Η ευμάρεια αυτή δεν περιορίστηκε μόνο στα δημόσια πράγματα της πόλης, αλλά είναι έκδηλη και στον ιδιωτικό βίο, όπως αποδεικνύουν τα πολυάριθμα πολυτελή ταφικά μνημεία που ανήγειραν οι επιφανείς οικογένειες.

Η παρακμή άρχισε κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής κυριαρχίας και κατά πάσα πιθανότητα στο τέλος του 4ου μ.Χ. αιώνα μετά από μεγάλο σεισμό εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της. H Τερμησσός ανακαλύφθηκε το 1842 από Βρετανούς αρχαιολόγους και 40 χρόνια αργότερα, μια ομάδα υπό τον αυστριακό Count Karol Lanckoronski εξερεύνησε την πόλη.

Μια αρχαία πολιτεία κρυμμένη από πυκνή βλάστηση μέσα σε μια βαθειά χαράδρα με ιστορία τόσο σκοτεινή, ασφαλώς δημιουργεί μεγάλη περιέργεια να την περπατήσεις έστω και με καύσωνα, μήπως και καταλάβεις τι ώθησε αυτούς τους «βαρβάρους» κατά Droysen να ζήσουν και να αναπτύξουν πολιτισμό για αρκετούς αιώνες μέσα σε μια δυσπρόσιτη περιοχή.

Σε υψόμετρο 1050 μέτρα αρχίζει το οδοιπορικό μας μέσα σε μονοπάτια καλυμμένα από κάθε είδους θάμνους και ψηλόκορμα δένδρα, όταν ξαφνικά βρισκόμαστε μπροστά στην πύλη της πόλης.

Δεξιά και αριστερά πανύψηλα βράχια πνιγμένα από την πυκνή βλάστηση.

Το τείχος της πόλης στην είσοδο της χαράδρας με ελληνιστικά στοιχεία, εδώ που στρατοπέδευσε για λίγο ο Μ. Αλέξανδρος.

Μπροστά μας το Πρόπυλο του Αδριανού (130 μ.Χ.).

Λίγο μετά το Γυμνάσιο ο χώρος άθλησης των νέων.

Το Πρόπυλο του Γυμνασίου.

Αποθήκες τροφίμων.

Η πρόσοψη ενός λαμπρού οικοδομήματος.

Τμήμα εσωτερικού τείχους.

Στη άκρη του γκρεμού στα ανατολικά βρίσκεται το μεγαλοπρεπές Θέατρο της πόλης, που οικοδομήθηκε στην Πρώιμη Ελληνιστική περίοδο και υπέστη επεμβάσεις κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους.

Αν ευσταθεί η χρονολόγησή του στην περίοδο 334-189 π.Χ., τότε πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα θέατρα στην ενδοχώρα της Μ. Ασίας.

Το μνημείο διατηρείται σε καλή κατάσταση, αλλά έχει υποστεί σημαντικές ζημιές από τους σεισμούς.

Η θέση του με την σκηνή κοντά σε έναν απόκρημνο γκρεμό, το καθιστά ίσως το πιο εντυπωσιακό μνημείο της Τερμησσού.  Αξίζει να σημειωθεί ότι η χωρητικότητά του υπολογίζεται σε 4.000 θεατές.

Ανεξάρτητα από τις διάφορες απόψεις που μπορεί να εκφράζουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι αρχαιολόγοι για την ιστορία της περιοχής, εκείνο που μένει στον απλό περιηγητή είναι η αδιάψευστη μαρτυρία κάπου εκεί ανάμεσα στα συντρίμμια του Θεάτρου, όταν σε μια εγκαταλειμμένη κολώνα παρατηρείς μια αρχαία ελληνική επιγραφή.

Μέσα στη απέραντη χώρα της Παμφυλίας, εκεί που έζησαν πλήθος διαφορετικές φυλές, για αιώνες τώρα το μόνο που έμεινε είναι η γραφή των Ελλήνων.

Αυτό και μόνο του λέει πάρα πολλά!

Λίγο παρακάτω ένα επιβλητικό κτίριο το Βουλευτήριο, ο τόπος συνέλευσης της βουλής, χωρητικότητας 600 ατόμων με τοίχους ύψους πάνω από 10 μέτρα και δάπεδο κλιμακωτό που δεν έχει ακόμη ανασκαφεί.

Κάποιοι κίονες του αργότερα έγιναν οικοδομικό υλικό!

Εδώ που τιμούσαν τους Ήρωες. Το Ηρώον.

Στόμιο μιας από τις πέντε μεγάλες δεξαμενές νερού λαξευμένες μέσα σε βράχια.

Η αγορά της πόλης.

Η ανατολική Νεκρόπολις που οι κιβωτιόσχημοι τάφοι φτάνουν ψηλά στην πλαγιά της χαράδρας.

Εδώ μπορεί κανείς να παρατηρήσει σαρκοφάγους για όλα τα βαλάντια!

Τα κοφτά πλάγια της χαράδρας δημιουργούσαν μεγάλη ασφάλεια στη πόλη από πιθανές επιδρομές των γύρω βαρβάρων.

Εδώ πάνω στα βράχια μπορούσαν να λαξεύσουν τους περίφημους τάφους για τους άρχοντες της πόλης. Η τυπολογία των τάφων είναι εξαιρετικά πλούσια.

Μεταξύ άλλων υπάρχουν και μαρμάρινες ναόσχημες σαρκοφάγοι με αποτρεπτικές επιγραφές για τυχόν τυμβωρύχους. Η περίτεχνη πλαστική τους διακόσμηση με μυθολογικές σκηνές ή αγώνες προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση στο σημερινό επισκέπτη.

Μια δεύτερη Νεκρόπολις υπάρχει στην είσοδο της πόλης.

Και τέλος το μνημείο των λεόντων.

Πόσα μπορεί κάποιος να θαυμάσει σ’ αυτή τη νεκρή πολιτεία που έχει χαθεί στα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας!

Η Τερμησσός καταστράφηκε από ένα μεγάλο σεισμό …..

Λίγο πιο πέρα όμως οι γείτονές μας ετοιμάζονται να κατασκευάσουν μεγάλο πυρηνικό εργοστάσιο.

Μήπως κάποιος πρέπει να τους θυμίσει την Ιστορία;

___________________________________________________

Βιβλιογραφία:
1. Johann Gustav Droysen. «Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του». Έκδοση ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ
2. Στράβωνα. Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΔ.
3. Waltert Burket. Αρχαία Ελληνική Θρησκεία.
4. Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού.
5. ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ. Εκδόσεις EXPLORER

Ευχαριστίες στην αρχαιολόγο Κ.Λ. για την πληροφόρηση και στον Δ.Λ. για τον ιδρώτα και την κούραση που πέρασε κατά την περιήγηση.

Συνεχίζεται

Αιθεροβάμων