Απομνημονεύματα Πόπης Μάλφα-Ζακυνθινού (Μέρος 9ο)

H Κωνωπίνα Ξηρομέρου σήμερα, έδρα της ΠΕ του ΕΑΜ και της Κομματικής Οργάνωσης Ακαρνανίας-Λευκάδας (ΚΟΑΛ) του ΚΚΕ (Πηγή)

Συνέχεια από το όγδοο Μέρος

Την άλλη μέρα μισοπεθαμένες τρεις γυναίκες με τη Φωφώ Κονιδάρη οδηγηθήκαμε στα Παλιάμπελα, στο σπίτι του Θωμά του Κολέζα. Πέρασαν μερικές μέρες μέχρι να συνέλθουμε και να ξεφουσκώσουν τα πόδια μας. Κατόπιν μας ανέλαβε η οργάνωση για να μας προωθήσει στην Κωνωπίνα.

Με μουλάρια ή με τα πόδια μέσα από δύσβατα μονοπάτια προχωρήσαμε με την ανάπηρη και μισοπεθαμένη Φωφώ. Ανεβήκαμε στην Τρύφου και πέσαμε σε μια περιοχή που λέγεται Γελαδόστανη. Εκεί για καλή μας τύχη ήταν άνθρωποι δικοί μας και μας έδωσαν ψωμάκι και μπόλικο τραχανά. Καθίσαμε δύο μέρες για να συνέλθουμε λιγάκι. Έπρεπε όμως να φύγουμε πάλι κρυφά, περνώντας από άγρια και απάτητα μονοπάτια. Είχαμε φυσικά και κάποιον συναγωνιστή που μας συνόδευε γιατί εμείς δεν ξέραμε και τα μέρη.

Μάθαμε από τον συναγωνιστή Μάνθο Κολοκύθα -έτσι τον έλεγαν- ότι στην Κομποτή ήταν το αναρρωτήριο του ΕΛΑΣ. Με χίλιους κινδύνους και μεγάλη ταλαιπωρία φτάσαμε στη Κομποτή. Γιατρός στο αναρρωτήριο -τι αναρρωτήριο δηλαδή ένα κατώγι βρώμικο- ήταν ο Χρήστος Βρεττός¹, ο άνδρας της Σίσσυς Βρεττού. Άρχισε να περιποιείται τη Φωφώ όσο μπορούσε και φυσικά την κράτησε μαζί του.

Εμείς έπρεπε να φύγουμε. Είχε όμως νυχτώσει. Ξενυχτήσαμε στο αναρρωτήριο, αλλά τη νύχτα κρυώναμε. Ο Χρήστος βρήκε κάτι τσουβάλια από κοπριές και άχυρα και τα φορέσαμε απ΄ τα πόδια. Ξεκινήσαμε μέσα από βουνά και λαγκάδια να πάμε στον προορισμό μας. Σε κάποιο χωριό πιο κάτω ήταν το στέκι του Ροβεσπιέρου², έτσι τον έλεγαν. Μας είπε ο Μάνθος ότι αν δεν περάσουμε απ΄ αυτόν δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Μας είπε δε ότι είναι πολύ αυστηρός και μάλλον άφησε να εννοηθεί ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, δηλαδή σαν ύποπτο μας τον παρουσίασε.

Μόλις φθάσαμε πια με τα πόδια, γιατί δεν είχαμε τη Φωφώ μαζί μας, βλέπουμε τον Βαγγέλη τον Ασπρογέρακα, το δάσκαλο, με τη στολή του ΕΛΑΣ και μείναμε άφωνες. Συγκινηθήκαμε, κλάψαμε, και μας είπε θα περάσετε μέσα αλλά τώρα ανακρίνει το Γιατρό το Γληγόρη μαζί με τον Μπάμπη τον Κοντογιώργη απ΄ την Εγκλουβή.

O Ανδρέας Φιλίππου (Ροβεσπιέρος), διοικητής της Εθνικής Πολιτοφυλακής (ΕΠ)

Κάποια στιγμή παρουσιάστηκε ο Μπάμπης, συγκινήθηκε και μας είπε θάρρος. Περάσαμε μέσα μαζί με το δάσκαλο. Εκείνο που αντίκρισα δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Ένας χοντρός ασπρομάλλης με μάτια θολά και ανέκφραστα, με μακρυά γένια ίσαμε τα πόδια του, καθόταν όπως ο Αλή Πασάς. Ήταν κακότροπος και σκληρός. Ομολογώ ότι φοβήθηκα και γω και η αδελφή μου. Ρωτούσε επίμονα για το γιατρό, που πάμε. Είπαμε τα καλύτερα λόγια γι΄ αυτόν, άλλωστε δεν είπαμε ψέμματα γ΄ αυτόν τον Αγωνιστή, το γιατρό μας, το δικό μας άνθρωπο.

Ευτυχώς μας άφησε ελεύθερους μαζί με το συνοδό μας και ξεκινήσαμε για την Κωνωπίνα να συναντήσουμε επιτέλους τον αδελφό μας. Κρυφά μπήκαμε στην περιοχή κι΄ ακούγαμε να σημαίνουν καμπάνες λυπητερά. Από κάποιους τσοπάνηδες μάθαμε ότι είχαν σκοτώσει δύο παλικάρια, Κολοκυθαίοι λέγονταν. Οι κάτοικοι του χωριού είχαν κρυφτεί γύρω στα χωράφια. Εμάς μας περίμεναν στο ύψος του χωριού με τη φροντίδα της οργάνωσης σ΄ ένα σπίτι. Αυτό το σπίτι ανήκε στον συναγωνιστή Σίμο Κολοκύθα (Σήμερα αυτός είναι μεγαλοδικηγόρος στην Αθήνα).

Εκεί βρήκαμε θαλπωρή, ζεστό και καλό φαγητό. Είχε πέντε αδελφές. Νοιώθαμε σαν στο σπίτι μας. Σε λίγο ήρθε ο Νίκος μας με τον Σίμο. Την άλλη μέρα έπεσα στο κρεβάτι με 40 πυρετό. Η αδελφούλα μου άντεχε περισσότερο από μένα. Μ΄ έπιασε μαζί με τον πυρετό και ταχυπαλμία και που να βρεθεί γιατρός.

Την επόμενη μέρα ακούσαμε πυροβολισμούς, φωνές, κακό μεγάλο. Μπλόκο από Γερμανούς και ντόπιους εθνοπροδότες. Μπορέσαμε και ξεφύγαμε πριν ζώσουν ολόκληρο το χωριό. Εγώ ήταν αδύνατο να περπατήσω. Οι σφαίρες πέφτανε βροχή δίπλα μας στο χώμα. Βλέπαμε τις σφαίρες να χώνονται στο χώμα. Ν΄ αφήνουν τρύπες. Γίνονταν χαμός. Φωνές οι χωρικοί, οι τσοπάνηδες. Πέσαμε σε μια ρεματιά. Λιποθύμησα. Μ΄ άρπαξε η αδελφή μου αγκαλιά κι΄ ανεβαίναμε δύσκολα. Ο φόβος είχε φωλιάσει στην καρδιά μας. Τρέμαμε όλοι οι συναγωνιστές. Εγώ εκεί αναίσθητη.

Κάποια στιγμή ένοιωσα να μου κάνουν αέρα για να συνέλθω. Από μακρυά αντικρίσαμε ένα χωρικό μ΄ ένα γάιδαρο. Είχαμε απομακρυνθεί αρκετά απ΄ τον κίνδυνο να μας πάρει καμιά σφαίρα. Πλησιάσαμε τον άνθρωπο με τον γάιδαρο. Του λέει ο Νίκος να μας δώσει το γάιδαρο «να βάλουμε την κοπέλα που θα πεθάνει, πηγαίνουμε στη Κομποτή στο αναρρωτήριο». Ο χωρικός αρνήθηκε πεισματικά και ο αδελφός μου βγάζει το πιστόλι και του λέει: «Θα πεθάνεις αν δεν μου δώσεις τον γάιδαρο». Μας είπε πως πήγαινε στην Κατούνα. Θα σου τον στείλω, του λέει, στην Κατούνα. Πράγματι πήραμε τον γάιδαρο, με ανέβασαν στο σαμάρι και με κρατούσαν οι συναγωνιστές για να μην πέσω.

Μόλις φθάσαμε κακήν κακώς στο αναρρωτήριο του ΕΛΑΣ βρήκε ο Νίκος κάποιον συναγωνιστή και στείλαμε τον γάιδαρο. Μείναμε στο πρόχειρο νοσοκομείο καμιά βδομάδα εγώ και η αδελφή μου μέχρι να συνέλθω. Μάλιστα βοηθούσαμε το γιατρό μας το Χρήστο το Βρεττό. Γίναμε νοσοκόμες, φέρνανε ΕΛΑΣίτες τραυματίες από κάθε μάχη και προπαντός απ΄ τη μάχη της Αμφιλοχίας.

Τι είδαν τα μάτια μας, πόσοι πληγωμένοι, πόσο αίμα Θεέ μου! Τι παλικάρια τραυματισμένα! Αρχίσαμε να κατεβαίνουμε προς τα κάτω. Περάσαμε απ΄ τον Αη Βασίλη. Στο μόνο χωριό που δεν μας έδωσαν ούτε νερό ούτε ψωμί.

* Η Πόπη Μάλφα και η αδελφή της Ελένη (η Ελενίτσα όπως την αποκαλεί) ήταν στελέχη της νεολαιίστικης οργάνωσης της ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων) στο νησί της Λευκάδας. Η Πόπη καθοδηγούσε τα χωριά της βορειοδυτικής Λευκάδας που σήκωσαν και το βάρος του αγώνα: Καρυά, Πηγαδισάνοι, Εγκλουβή, Βαυκερή, Πλατύστομα, Αλέξανδρος, Κολυβάτα, Πινακοχώρι, Λαζαράτα, Σπανοχώρι, Ασπρογερακάτα, Κάβαλος, Δρυμώνας, Εξάνθεια, Καλαμίτσι και Άγιος Νικήτας και η αδελφή της Ελένη καθοδηγούσε τη δύσκολη, λόγω της δράσης των ΕΔΕΣιτοράλληδων, περιοχή της Νότιας Λευκάδας. Ήταν αδελφές του Νίκου Μάλφα, Γραμματέα της 2ης Τομεακής Επιτροπής Καρυάς του ΕΑΜ.

___________________________________________
¹ Κατάγονταν από τα Κολυβάτα Αλεξάνδρου.
² Το πραγματικό του όνομα ήταν Ανδρέας Φιλίππου. Ο Ροβεσπιέρος που ήταν την εποχή εκείνη διοικητής της Εθνικής Πολιτοφυλακής (ΕΠ) παραμένει να είναι ακόμη μέχρι σήμερα μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Γράφει ο Ζώης Τ. Κουτσαύτης στο βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα»: «Για το πρόσωπο αυτό (τον Ροβεσπιέρο) οι γνώμες διχάζονται: Άλλοι τον θεωρούν σαν όργανο της Ιντέλιτζενς Σέρβις λόγω της σκληρής εξτρεμιστικής τακτικής που ακολούθησε στην περιοχή της ΚΟΑΛ (σ.σ. Κομματική Οργάνωση Ακαρνανίας Λευκάδας του ΚΚΕ), θεωρήθηκε ότι επίτηδες ενεργούσε έτσι για να δυσφημήσει τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Σαν επιχείρημα φέρνουν το γεγονός ότι ενώ βαρυνόταν με πολλά εγκλήματα και καταδικάστηκε πολλές φορές σε θάνατο, όμως διασώθηκε. Άλλοι μεταξύ των οποίων και ο Κώστας Καλυβιώτης, τον θεωρούσαν σαν ένα πιστό στέλεχος του κόμματος, που ενεργούσε κατ΄ εντολή άλλων.
Ήταν παλιός αγωνιστής, αλλά, όπως λένε, ήταν πολύ φανατικός. Με την τακτική που ακολούθησε, όμως, μπόρεσε και διάσωσε τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, στην περιοχή της Δυτικής Στερεάς, διότι με την οξυδέρκειά του αποκάλυψε το δίχτυ, το κατασκοπευτικό που οργάνωσαν ο ΕΔΕΣ και οι Άγγλοι. Τα αναφερόμενα σαν θύματα που φέρονται σαν αναμεμιγμένα στο κατασκοπευτικό αυτό δίχτυ, ο Μιχάλης Ντούσιας που έγραψε την ιστορία του ΕΑΜ Πρέβεζας, στο γραπτό του, αμφιβάλλει για την ιδιότητα του Ροβεσπιέρου σαν όργανου της Ιντέλιτζενς Σέρβις. Κυκλοφορούν και άλλες απόψεις, τις οποίες όμως δεν μπόρεσα να επαληθεύσω, και γι΄ αυτό δεν τις αναφέρω. Τον Ροβεσπιέρω αντικατέστησε ύστερα από εντολή της γραμματείας Εσωτερικών της ΠΕΕΑ, ο Νίκος Καρκάνης.»
Για το βιογραφικό του Ανδρέα Φιλίππου (Ροβεσπιέρου) αντιγράφουμε από τον «Ριζοσπάστη» (Στήλη: Μνήμες Αγωνιστών, Φύλλο της Κυριακής 11 Αυγούστου 2013):
Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ γεννήθηκε στην Αγία Τριάδα της Σμύρνης. Όπως όλες οι προσφυγικές οικογένειες, ξεριζώθηκε και βρέθηκε με τους γονείς και τα αδέρφια του στον Πειραιά το 1922. Σε ηλικία 14 ετών, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, βρέθηκε σε πόλεις της Γαλλίας και του Βελγίου, όπου, εργαζόμενος, ήρθε σε πρώτη επαφή με τις ιδέες του κομμουνισμού. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, έφηβος ακόμη, εντάχθηκε στο λαϊκό κίνημα και στο ΚΚΕ. Οι διώξεις άρχισαν όταν υπηρετούσε τη στρατιωτική θητεία του (εκτοπισμός στο Καλπάκι) και κατά τη μεταξική δικτατορία.
Με την εισβολή των Ιταλογερμανών, πήρε μέρος στον ξεσηκωμό ως ταγματάρχης του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο «Ροβεσπιέρος». Για την αγωνιστική και πατριωτική δράση του, φυλακίστηκε από το 1945 έως το 1963 συνέχεια, ενώ καταδικάστηκε πολλές φορές σε θάνατο. Στη διάρκεια της 19χρονης φυλάκισής του, έμαθε τέλεια πέντε γλώσσες και όταν αφέθηκε ελεύθερος δούλεψε ως μεταφραστής.