Η μεγάλη Μάχη του Γράμμου (14 Ιουνίου – 21 Αυγούστου 1948) | Λευκαδίτικα Νέα - Lefkada News
Published On: Σα, Ιουν 15th, 2024

Η μεγάλη Μάχη του Γράμμου (14 Ιουνίου – 21 Αυγούστου 1948)

1-aygoystos-48_grammos_epiheirisi-koronis_pezikarioi-stratoy

Στα μέσα Ιουνίου του 1948 αρχίζει η μεγαλύτερη έως τότε εκστρατεία του κυβερνητικού στρατού κατά των δυνάμεων του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στη Βόρεια Πίνδο («Σχέδιο Κορωνίς»), με 6 μεραρχίες πεζικού, 2 μοίρες ΛΟΚ και 8 λόχους πολυβόλων, πυροβολικό και αεροπορία. Στόχος τους, το χτύπημα και η εξόντωση του κύριου όγκου των δυνάμεων του ΔΣΕ που βρίσκονταν στο Γράμμο.

Η μεγάλη μάχη του Γράμμου, στη Βόρεια Πίνδο, κράτησε σχεδόν 70 μέρες. Άρχισε στις 14 Ιούνη του 1948 και τελείωσε, με τον περίφημο ελιγμό των δυνάμεων του ΔΣΕ στο Βίτσι, στις 20 προς 21 Αυγούστου του ίδιου έτους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σε διάρκεια και σκληρότερο, από την άποψη των συγκρούσεων που έλαβαν χώρα, πολεμικό γεγονός σ΄ όλη τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, που – αν μη τι άλλο – χρεοκόπησε στην κυριολεξία όλους τους ισχυρισμούς και την προπαγάνδα της ντόπιας αντίδρασης και των ξένων αφεντικών της, που υποστήριζαν ότι ο ΔΣΕ δεν ήταν πραγματικός εθνικοαπελευθερωτικός – επαναστατικός στρατός, αλλά μερικές συμμορίες κατσαπλιάδων.

50004337246_859fd45a00_o

Η ντόπια και ξένη αντίδραση οργάνωσαν αυτή τη μεγάλη εκστρατεία στη Βόρεια Πίνδο με στόχο την οριστική συντριβή του ΔΣΕ. Η εκστρατεία στηρίχτηκε στο στρατηγικό σχέδιο «ΚΟΡΩΝΙΣ», η επωνυμία του οποίου φανερώνει και τον στόχο που είχαν, με την εφαρμογή του, αυτοί που το συνέταξαν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η επιχείρηση του κυβερνητικού στρατού στη Ρούμελη (15/4 – 3/5/1948) είχε την επωνυμία «Χαραυγή», θέλοντας να συμβολίσει τη χαραυγή της νίκης των αντιπάλων του ΔΣΕ. Συνεπώς, η επιχείρηση «ΚΟΡΩΝΙΣ» που ακολούθησε στη Βόρεια Πίνδο σήμαινε την κορωνίδα αυτής της… νίκης.

Τι προέβλεπε το σχέδιο «ΚΟΡΩΝΙΣ»

50003816048_887413bd59_o

Βάσει του σχεδίου «ΚΟΡΩΝΙΣ» η διάρκεια των επιχειρήσεων του κυβερνητικού στρατού στη Β. Πίνδο θα ήταν 3, το πολύ 4 εβδομάδες. Δηλαδή από 21 έως 28 μέρες. Στόχος η «εξάρθρωση στην περιοχή Γράμμου του Συμμοριακού ελέγχου με πλήρη συντριβή κι εξόντωση των εκεί συμμοριακών συγκροτημάτων. Σε συνέχεια εγκατάσταση στο Γράμμο των εθνικών δυνάμεων προς παρεμπόδιση ξανά μόλυνσής του από συμμορίτες».

Το σχέδιο προέβλεπε τρεις φάσεις επιχειρήσεων: Η πρώτη φάση αφορούσε προκαταρκτικές ενέργειες για βελτίωση των βάσεων εξόρμησης των μεραρχιών του κυβερνητικού στρατού. Η δεύτερη φάση προέβλεπε γρήγορες ισχυρές επιθετικές κινήσεις κατά μήκος των αλβανικών συνόρων και από τις δύο κατευθύνσεις για απαγόρευση διαφυγής του ΔΣΕ στην Αλβανία. Ο χρόνος πραγματοποίησης αυτού του «φράγματος» προβλεπόταν για τρεις ημέρες. Τέλος, η τρίτη φάση προέβλεπε τη διατήρηση του φράγματος αποκοπής του ΔΣΕ από τη μεριά της Αλβανίας και διείσδυση του κυβερνητικού στρατού στο εσωτερικό του Γράμμου «προς απηνή δίωξη κι εξόντωση των συμμοριτών».

50004337141_f0c40fa9ab_o

Το σχέδιο «ΚΟΡΩΝΙΣ», στην πορεία των επιχειρήσεων δέχτηκε απανωτές τροποποιήσεις και στην πράξη δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Ο στρατηγός Θρ. Τσακαλώτος λέει συγκεκριμένα γι΄ αυτό το σχέδιο: «Δε γνωρίζω ποιος είναι ο κυριώτερος υπεύθυνος του σχεδίου επιχειρήσεων του Γράμμου του 1948. Ομως δικαίως, οι αγωνιζόμενοι αξιωματικοί έδωκαν εις το σχέδιον τούτο την ονομασίαν «Νηπιώδες». Πράγματι, είνε απαράδεκτος η αναφερόμενη εις το σχέδιον τούτο διατύπωσις ότι εντός 24ώρου (Σημ. «Ρ»: Ο Τσακαλώτος κάνει λάθος. Το σχέδιο μιλάει για τρεις μέρες) η IX Μεραρχία (Μανιδάκη) από της Ηπείρου και η XV μεραρχία (Λάιου) από Δυτ. Μακεδονίας θα ηνούντο εις την κορυφήν του Γράμμου, κινούμεναι σχεδόν παραλλήλως των Αλβανικών συνόρων… Το νηπιώδες σχέδιον έλαβε την εκδίκησίν του. Αι Μεραρχίαι, όχι μόνο δεν ηνώθησαν εντός 24ώρου αλλά ποτέ. Η μάχη αυτή θα στοιχίσει εις το έθνος υπέρ τας 14.000 εκτός μάχης» (Θρ. Τσακαλώτου: «40 χρόνια στρατιώτης της Ελλάδας», τόμος β΄, σελ 123 και 125).

Ο συσχετισμός δυνάμεων σε επίπεδο ηγεσίας

50003816063_201f8a018f_o

Εξετάζοντας το συσχετισμό δυνάμεων που συγκρούστηκαν στη Βόρεια Πίνδο το 1948, έχει αξία να αναφερθούμε στις ηγεσίες του κυβερνητικού στρατού και του ΔΣΕ, γιατί αποτελούν συστατικό στοιχείο αυτού του συσχετισμού που μας βοηθάει να τον κατανοήσουμε ολοκληρωμένα.

Η ηγεσία του κυβερνητικού στρατού: Το ανώτατο κλιμάκιό της αποτελούσαν οι:

– Γιαντζής Δημήτριος, αντιστράτηγος, αρχηγός του ΓΕΣ.

– Σακελαρίου Πέτρος, υποναύαρχος, αρχηγός του ΓΕΝ.

– Μυτιληναίος Χρήστος, σμήναρχος, αρχηγός του ΓΕΑ.

– Βαν Φλιτ, υποστράτηγος, αρχηγός της Αμερικανικής Στρατιωτικής Αποστολής.

– Τζέκινς, υποστράτηγος, υπαρχηγός της Αμερικάνικης Στρατιωτικής Αποστολής.

– Ντάουν, υποστράτηγος, αρχηγός της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής.

Αρχηγός όλου αυτού του στρατιωτικού επιτελικού οργάνου ήταν ο Βαν Φλιτ.

Το αμέσως κατώτερο κλιμάκιο της στρατιωτικής ηγεσίας αποτελούσαν οι:

– Θρ. Τσακαλώτος, αντιστράτηγος, διοικητής του Α΄ Σώματος Στρατού.

– Παν. Καλογερόπουλος, αντιστράτηγος, αρχηγός του Β΄ Σώματος Στρατού, ο οποίος και αντικαταστάθηκε από τις 5/8/1948 από τον αντιστράτηγο Στ. Κιτριλάκη.

– Θεοδ. Γρηγορόπουλος, αντιστράτηγος, αρχηγός του Γ` Σώματος Στρατού.

Διοικητές των μεραρχιών που πήραν μέρος στη μάχη ήταν: της I Μεραρχίας ο υποστράτηγος Θωμάς Πετζόπουλος, της ΙΙ ο υποστράτηγος Ν. Παπανικολάου, της VIII ο υποστράτηγος Α. Μπαλοδήμος, της IX ο υποστράτηγος Στ. Μανιδάκης, της X ο υποστράτηγος Ευθ. Βασιλάς και της XV ο υποστράτηγος Δ. Λάιος.

zaxariadhs-dse

Η ηγεσία του ΔΣΕ: Η ανώτατη ηγεσία του ΔΣΕ αποτελούνταν από τους Μ. Βαφειάδη αρχηγό του Δημοκρατικού Στρατού, Β. Μπαρτζιώτα πολιτικό επίτροπο του Γενικού Αρχηγείου και φυσικά τον Ν. Ζαχαριάδη ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Στη Βόρεια Πίνδο έδρασαν ουσιαστικά δύο μεγάλες μονάδες του ΔΣΕ που στην πραγματικότητα ήταν δύο ελαφριές μεραρχίες πεζικού: Οι δυνάμεις του Αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας (ΑΔΜ) και η 670 Μονάδα. Διοικητής του ΑΔΜ ήταν ο Β. Γκανιάτσος (Χείμαρρος). Ουσιαστικός, όμως, διοικητής ήταν ο Δ. Βλαντάς, αναπληρωματικό μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ο οποίος είχε, τότε, στο ΑΔΜ τα καθήκοντα που πολιτικού επιτρόπου. Διοικητής της 670 Μονάδας ήταν ο Γ. Βοντίτσιος – Γούσιας.

Διοικητές των ταξιαρχιών του ΑΔΜ ήταν: Ο Ηλίας Ρούνης (Μπαρμπαλιάς) της 107 Ταξιαρχίας, ο Γ. Γεωργιάδης της 14ης Ταξιαρχίας, ο Δ. Σιωμάδης της Ταξιαρχίας της Δημοκρατικής Νεολαίας και ο Δ. Ζυγούρας (Παλαιολόγος) της 16ης Ταξιαρχίας. Στην 670 Μονάδα διοικητές των Ταξιαρχιών ήταν οι εξής: Στην 102 Ταξιαρχία ο Γ. Γιαννούλης, στην 103 ο Α. Ρόσιος (Υψηλάντης) και στην 105 ο Παύλος Τομπουλίδης. Στα μέσα του Ιούλη το μέτωπο του Γράμμου ενίσχυσε και η 123 Θεσσαλική Ταξιαρχία με διοικητή τον Μ. Παπαδάμο (Φεραίος).

papagiannis_kalianesisO Στ. Παπαγιάννης (αριστερά) και ο Γ. Καλιανέσης

Επιτελάρχης του ΓΑ του ΔΣΕ ήταν ο Στ. Παπαγιάννης, επιτελάρχης του ΑΔΜ ήταν ο Β. Βενετσανόπουλος και της 670 Μονάδας ο Γ. Καλιανέσης και στη συνέχεια ο Ν. Θεοχαρόπουλος (Σκοτίδας).

Οπως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει ο αναγνώστης, η στρατιωτική ηγεσία του κυβερνητικού στρατού αποτελούνταν από επαγγελματίες υψηλόβαθμους στρατιωτικούς οι οποίοι είχαν την ενίσχυση – και βρίσκονταν υπό την καθοδήγηση – ανώτατων στρατιωτικών των δύο μεγάλων δυνάμεων της εποχής: Των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας. Αντίθετα, η στρατιωτική ηγεσία του ΔΣΕ είχε ελάχιστους επαγγελματίες στρατιωτικούς – σπουδασμένους σε στρατιωτικές σχολές – και φυσικά όχι υψηλόβαθμους. Κυρίως αποτελούνταν από πολιτικά στελέχη και αγωνιστές που είχαν μάθει τον πόλεμο στην πράξη, την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης και του εμφυλίου. Αυτό το στοιχείο αναμφίβολα ήταν αρνητικό για το Δημοκρατικό Στρατό όσον αφορά το συσχετισμό δυνάμεων σε επίπεδο ηγετικών στρατιωτικών στελεχών. Κι όμως αυτοί οι αντάρτες αποδείχτηκαν πολλές φορές ανώτεροι των επαγγελματιών στρατιωτικών αντιπάλων τους, γεγονός που ερμηνεύεται και από τη φύση και τον χαρακτήρα του πολέμου που διεξήγαγε η κάθε πλευρά.

Ο συσχετισμός δυνάμεων στη βάση

133515

Στη μάχη του Γράμμου πήραν μέρος 6 Μεραρχίες του κυβερνητικού Στρατού με σύνολο 17 ταξιαρχίες και 52 τάγματα. Η συνολική τους δύναμη σε άνδρες υπολογίζεται πάνω από 60.000. Και σ΄ αυτούς πρέπει να προστεθούν δυνάμεις των ΜΑΥ και της Χωροφυλακής που έπαιρναν μέρος στις επιχειρήσεις. Αντίθετα οι δυνάμεις του ΔΣΕ ήταν πολύ ολιγάριθμες. Η συνολική παρατακτική δύναμη του Αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας υπολογίζεται σε 4.500, περίπου, άνδρες και της 670 Μονάδας περίπου στις 4.100. Δηλαδή το σύνολο της μάχιμης δύναμης του ΔΣΕ στο Γράμμο ήταν περί τις 8.600 άνδρες (Βλέπε: Δ. Βλαντά: «Εμφύλιος Πόλεμος 1945 – 1949», Γ` τόμος, Β` ημίτομος, σελ. 41 και 175). Συνεπώς – χωρίς να υπολογίσουμε στη δύναμη του κυβερνητικού στρατού τους ΜΑΥδες και τη Χωροφυλακή – γίνεται λόγος για ένα συσχετισμό περίπου 1 προς 8 σε βάρος του ΔΣΕ. Κι αν σ΄ όλα αυτά λάβουμε υπόψη τι εξοπλισμό είχε ο κυβερνητικός στρατός και τι ο ΔΣΕ, τότε γίνεται αντιληπτό πως ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν πολλαπλάσια αρνητικός για το Δημοκρατικό Στρατό. Κι όμως οι αντάρτες πολεμώντας με ανυπέρβλητο ηρωισμό – που αναγνωρίζεται και από τους αντιπάλους τους – μπόρεσαν και κράτησαν στο Γράμμο για 70, σχεδόν, ημέρες δίνοντας αδιάκοπη μάχη, σώμα με σώμα.

Η μάχη του «Κλέφτη»

kleftis

Το ύψωμα του «Κλέφτη», είναι η ψηλότερη κορυφή του όρους Σμόλικα. Εχει στρατηγική σημασία, καθώς στέκει πάνω από τη Σαμαρίνα και δεσπόζει σε μια ευρύτερη περιοχή της βόρειας οροσειράς της Πίνδου. Τόσο στη βουνοκορφή αυτή, όσο και σε μια σειρά άλλες (Πολιάνα, Γύφτισσα, Κάμενικ, Γκόλιο, Σκούζα, Κίρκορι, Προφήτης Ηλίας κλπ) διεξήχθηκαν σκληρότατες μάχες ανάμεσα στους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ και των κατά πολύ υπέρτερων δυνάμεων του κυβερνητικού στρατού.

Στο σημερινό «Ρ» φιλοξενούμε τις μνήμες από τις μάχες αυτές, της Ελένης Κατσή (Παχή), μιας μαχήτριας τότε του ΔΣΕ. Μιας μαχήτριας, που υπεράσπισε και κράτησε, μαζί με τους υπολοίπους συναγωνιστές της, το ύψωμα του Κλέφτη. «Η μάχη του Κλέφτη κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην εποποιία του Γράμμου, για την ηρωική αντίσταση και τις θυσίες των υπερασπιστών του, για την άφθαστη παλικαριά και την απεριόριστη αφοσίωση των μαχητών και διοικητών, στο καθήκον που τους είχε ανατεθεί.

pyrovoleio

Οσα και να έχουν γραφτεί είναι αδύνατον να συλλάβει ο νους την αυταπάρνηση και τον ηρωισμό, κάθε λεπτό, κάθε ώρα και κάθε μέρα, σε κάθε μαχητή και μαχήτρια του ΔΣΕ. Εγώ, θα προσπαθήσω να αναφερθώ σε μια μέρα, από τις πολλές, που υπεράσπιζα, μαζί με άλλους συντρόφους, τον Κλέφτη. Την ημέρα, που είναι σημαντική, γιατί για πρώτη φορά τραυματίστηκα (διαμπερές στο πόδι). Γράφω το πρώτο τραύμα, γιατί στη διάρκεια του εμφύλιου τραυματίστηκα άλλες πέντε φορές.

Ηταν 3 Ιούλη 1948. Μέρα καυτή, όχι μονάχα απ΄ τη ζέστη του καλοκαιριού, αλλά κυρίως από την πολεμική ατμόσφαιρα, που επικρατούσε στον Κλέφτη. Ο κυβερνητικός στρατός, αυτή την ημέρα έβαλε στόχο, να καταλάβει τον Κλέφτη. Και τούτο, γιατί είχε έρθει στο μέτωπο το τότε βασιλικό ζεύγος, προκειμένου να ενθαρρύνει τον κυβερνητικό στρατό. Από τις πρώτες πρωινές ώρες είδαμε τον «Γαλατά» (σ.σ. αναγνωριστικό αεροπλάνο των κυβερνητικών δυνάμεων) να ανιχνεύει τη διάταξή μας και σε λίγο καταφθάνουν κατά σμήνη τα αεροπλάνα. Κι όπως ήμασταν τελείως ανυπεράσπιστοι από κάποια αντιαεροπορική άμυνα, κατέβαιναν όσο ήθελαν χαμηλά, μυδραλιοβολούσαν τις θέσεις μας και βομβάρδιζαν, ρίχνοντας ρουκέτες, βαρέλια με βενζίνη, τα οποία μόλις έπεφταν στη γη έσκαζαν και αναφλέγονταν. Τα δέντρα έπαιρναν φωτιά, όπως και τα χόρτα, δημιουργώντας πολλές εστίες πυρκαγιών. Τόσο η αεροπορική επιδρομή, όσο και η προπαρασκευή του πυροβολικού που ακολούθησε, απέβλεπαν να εξοντώσουν κάθε ζωντανή ύπαρξη πάνω στο ανασκαμμένο και καψαλισμένο ύψωμα. Τα πολυβολεία μας, τα αμπριά μας, αν και έπαθαν σημαντικές ζημιές, μας προστάτευαν, μας πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες σ” αυτές τις τρομερές δοκιμασίες.

Κατόπιν, περνάει στην επίθεση το πολυάριθμο πεζικό του αντίπαλου. Καθώς κάνουν έφοδο, τους συναντάμε με πείσμα έξω από τα χαρακώματα, τους ανατρέπουμε, τους εξαναγκάζουμε σε υποχώρηση, στη βάση της εξόρμησής του. Τις απογευματινές ώρες αρχίζει καινούρια επίθεση. Πριν απ΄ αυτή, είχε προηγηθεί νέο ισχυρό σφυροκόπημα των θέσεών μας από την αεροπορία και το πυροβολικό. Το άφθονο και καυτό σίδερο, που αυτή τη φορά ρίχτηκε, έχει σκοπό να μην αφήσει τίποτε όρθιο και ζωντανό στις θέσεις μας. Δεν άκουγες τίποτε, μόνο ένα συνεχές μπουμπουνητό. Η επιφάνεια του εδάφους οργώνεται από τις οβίδες. Ξεφλουδίζονται, κόβονται, ξεριζώνονται τα δέντρα. Ενα σύννεφο σκόνης και καπνού σκεπάζει τη διάταξή μας. Τα πολυβολεία, τα αμπριά μας παθαίνουν καινούριες σημαντικές ζημιές. Τα σκέπαστρα, οι περισσότεροι είσοδοι και έξοδοι σκεπάζονται με χώμα. Υπάρχουν απώλειες, νεκροί και τραυματίες. Αρχίζει καινούρια επίθεση. Χαρακώματα και θέσεις τώρα δεν υπάρχουν πια. Ισοπεδώθηκαν από τους βομβαρδισμούς. Η μάχη τώρα γίνεται από λακκούβα σε λακκούβα, από δέντρο σε δέντρο, από πέτρα σε πέτρα. Ο αντίπαλος φτάνει κοντά στις θέσεις μας, άλλοι έρχονται στα χέρια με τους μαχητές του ΔΣΕ. Στο πεδίο της μάχης χύνεται ελληνικό αίμα. Υπάρχουν τραυματίες, πέφτουν κορμιά. Πάνω σ΄ αυτή την επίθεση τραυματίστηκα κι εγώ, όμως δεν είχαμε ώρα να σκεφτούμε, ούτε για το δέσιμο του τραύματος. Ολη μας η σκέψη ήταν να κρατήσουμε τον Κλέφτη, με κάθε θυσία. Κανένας τραυματίας δε φεύγει από τη θέση του. Αυτοί, που δεν μπορούσαν να πιάσουν όπλο, όταν εμείς κάναμε αντεπίθεση, φωνάζανε «αέρα! αέρα! επάνω τους και τους φάγαμε!».

Παρ΄ όλες τις απώλειες που είχαμε και τις μεγάλες δυνάμεις του εχθρού, που έκαναν την επίθεση (δύο επίλεκτες ταξιαρχίες κι εμείς ένα τάγμα, με ταγματάρχη τον Αλευρά Ηλία), κάναμε την αντεπίθεση με χειροβομβίδες και ανατρέψαμε και πάλι τον εχθρό. Εγώ, παρά το διαμπερές τραύμα στο πόδι, δεν καταλάβαινα πόνο, ενώ το άρβυλο είχε γεμίσει αίμα. Οταν πήρα εντολή, να πάω στο σταθμό επίδεσης, έφυγα με μια μεγάλη ικανοποίηση, ότι τον Κλέφτη δεν μπόρεσαν να τον πάρουν.

Ο Κλέφτης κράτησε, γιατί τον υπεράσπισαν αγωνιστές, με υπέροχα ιδανικά: Εθνική ανεξαρτησία, ελευθερία, δημοκρατία, σοσιαλισμό». Ελένη ΚΑΤΣΗ (ΠΑΧΗ).

Ο ελιγμός στο Βίτσι

Ύστερα από 70, σχεδόν μέρες, συνεχών και αδιάκοπων μαχών στη Βόρεια Πίνδο και κάτω από τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων, ο ΔΣΕ υποχρεώθηκε σε υποχώρηση η οποία και έγινε συντεταγμένα με τον περίφημο ελιγμό των δυνάμεών του στο χώρο του Βίτσι, τη νύχτα 20 προς 21 Αυγούστου του 1948. Ο ελιγμός πραγματοποιήθηκε με τη δημιουργία ρήγματος στο μέτωπο του αντιπάλου στην Αλεβίτσα. Η ενέργεια του ρήγματος στέφθηκε με επιτυχία και ο ελιγμός ολοκληρώθηκε πλήρως το βράδυ της 21ης Αυγούστου με το πέρασμα στην περιοχή του Βίτσι και των τελευταίων δυνάμεων του ΔΣΕ που είχαν μείνει στα μετόπισθεν για να καλύψουν την υποχώρηση.

DSE1

Ο ελιγμός στο Βίτσι έφερε παραζάλη στους αντιπάλους του ΔΣΕ και γράφτηκαν γι΄ αυτόν διάφορα παραμύθια στη μετεμφυλιακή περίοδο. Ο στρατηγός Δ. Ζαφειρόπουλος λέει συγκεκριμένα στο βιβλίο του «Αντισυμμοριακός Αγών» (σελ. 413): «Η άτακτος φυγή των (σημ. «Ρ»: εννοεί του ΔΣΕ) διενεργήθη διά των διαβάσεων των χωρίων Γράμμος – Φούσα – Σλήμνιτσα – Μονόπυλον κυρίως κατά τη νύχτα της 20-21 Αυγούστου, καθ΄ ην πανικόβλητοι και διαλελυμένοι, εγκαταλείψαντες τον βαρύ οπλισμό των, διέφυγον διά του κυρίως όγκου των προς Αλβανίαν και διά μέρους των εσκηνοθέτησαν τον διαφημιζόμενον ελιγμόν της Αλεβίτσης προς απόκρυψιν της φυγής των εις Αλβανίαν. Οι εις την Αλβανίαν καταφυγόντες συμμορίται συνεκεντρώθησαν και εξοπλίστηκαν, πλαισιωθέντες υπό νέων κατωτέρων στελεχών, άρτι αποφοιτησάντων εκ των Σχολών του Μπούλκες».

151184

Τις φαντασιοπληξίες αυτές του στρατηγού Ζαφειρόπουλου αποκαλύπτει – και φυσικά διαψεύδει – ο στρατηγός Θρ. Τσακαλώτος ο οποίος γράφει σχετικά: «Ως απεδείχθη εκ των υστέρων, το Β΄ σώμα Στρατού δεν εξεμεταλλεύθη εγκαίρως την εξαιρετικήν ταύτην ευκαιρίαν και ούτως οι συμμορίται, καίτοι συντετριμμένοι εκ της κεραυνοβόλου ενεργείας του Α΄ Σώματος Στρατού εις ΓΡΑΜΜΟΝ, κατόρθωσαν εν ανέσει να συμπτυχθούν μέσω της διατάξεως του Β` Σώματος Στρατού προς ΒΙΤΣΙ, όπου ανασυγκροτηθέντες και αναδιοργανωθέντες, εδημιούργησαν τη γνωστήν κατάστασιν Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1948, ήτις ου μόνον εξουδετέρωσε πλήρως τη νίκην του ΓΡΑΜΜΟΥ, αλλά και παρ” ολίγον ν΄ αποτελέση τον τάφον του Εθνικού Στρατού…» (Θρ. Τσακαλώτος: «40 Χρόνια Στρατιώτης της Ελλάδος», τόμος Β`, σελ. 154).

Τα περί διάλυσης και συντριβής του Δημοκρατικού Στρατού στο Γράμμο για τα οποία κάνουν λόγο και ο Ζαφειρόπουλος και ο Τσακαλώτος αναμφισβήτητα δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα κι αυτό φαίνεται από τη συνέχεια των πολεμικών επιχειρήσεων στο Βίτσι. Ο Ζαφειρόπουλος εξηγεί το γεγονός ότι ο ΔΣΕ ανασυγκροτήθηκε και συνέχισε τις επιχειρήσεις με το παραμύθι της ανασύνταξης των δυνάμεών του στην Αλβανία. Αλλά αν είχε συμβεί η συντριβή των ανταρτών στο Γράμμο και η σύμπτυξη των υπολειμμάτων τους στο Αλβανικό έδαφος – κάτι που διαψεύδει κατηγορηματικά ο Τσακαλώτος – τότε θα είχε στεφθεί με πλήρη επιτυχία το Σχέδιο «Κορωνίς» και θα ήταν αδύνατη η συνέχιση του πολέμου από μέρους του ΔΣΕ. Από την άλλη μεριά ο Τσακαλώτος κάνει λόγο για συντριβή του ΔΣΕ στον Γράμμο, αποδίδει σε μη εκμετάλλευση της δημιουργηθήσας κατάστασης, από το Β` σώμα Στρατού, τον ελιγμό στο Βίτσι και δε δίνει καμιά δικαιολογία που να εξηγεί πως αυτές οι συντριμμένες δυνάμεις ανταρτών μπόρεσαν και πολέμησαν στη συνέχεια με τόση επιτυχία ούτως ώστε – με τα δικά του λεγόμενα – όχι μόνο να εξουδετερώσουν τη νίκη του κυβερνητικού στρατού στο Γράμμο αλλά, παρολίγο να του φτιάσουν και τον τάφο. Τέτοια πράγματα δε γίνονται από συντριμμένους και διαλυμένους στρατούς. Κι ο ΔΣΕ δεν ήταν καθόλου διαλυμένος, αν αναλογιστεί κανείς ότι η μάχη στο Βίτσι – που ουσιαστικά ήταν η τελευταία φάση της μάχης του Γράμμου – άρχισε στις 26-8-1948 και τελείωσε στις 17 Οκτώβρη του ιδίου έτους.

(Ριζοσπάστης)



Αφήστε το σχόλιό σας

XHTML: You can use these html tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>